Slapen: Hebben we echt 8 uur slaap per nacht nodig?

8 uur slaap per nacht: dat is wat veelal wordt aangeraden voor goede prestaties en een goede gezondheid. Maar hebben we echt zoveel slaap nodig? Wetenschappelijk onderzoek lijkt uit te wijzen van niet. In 3 onderzochte pre-industriële samenlevingen slaapt men gemiddeld 6,5 uur per nacht. En dat lijkt geen negatief effect te hebben op het dagelijks functioneren, noch op de gezondheid van deze mensen. Het onderzoek lijkt te suggereren dat vooral de kwaliteit van de slaap belangrijk is. Hoe lang we slapen komt op de tweede plaats.

Ons slaapgedrag is onder de maat

Gezondheidsorganisaties waarschuwen dat ons slaapgedrag onder maat is. Volgens deze organisaties slapen we te weinig. En dat leidt niet alleen tot een verminderd gevoel van geluk en mindere prestaties op het werk, maar ook tot een verhoogde kans op obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten en depressie. Deze beweringen worden onderbouwd met honderden wetenschappelijke onderzoeken. In Nederland leidt ongeveer 1 op de 10 werknemers aan een slaaptekort. Ook schoolgaande kinderen krijgen lang niet altijd voldoende slaap.

Langer wakker, minder slaap

Verschillende wetenschappers die gespecialiseerd zijn in slaapgedrag beweren dat de ommekeer is gekomen met de opkomst van de industriële revolutie. In de afgelopen 150 jaar is er een samenleving ontstaan die steeds sneller en veeleisender is geworden. We blijven steeds langer wakker en slapen steeds minder. Het is door de aanwezigheid van elektriciteit en allerlei lichtbronnen steeds eenvoudiger én verleidelijker geworden om wakker te blijven als het donker is.

Moeilijker slapen door beeldschermen

Daar komt nog eens bij dat licht van met name beeldschermen een signaal naar onze hersenen afgeeft dat het nog geen tijd is om te gaan slapen: licht houdt ons wakker. En dat effect is niet weg met het wegleggen van de telefoon, tablet of laptop. Het signaal blijft nog tot enkele uren hangen, waardoor het moeilijk is om na een avondje achter een beeldscherm in slaap te komen.

Onderzoek naar slaapgedrag bij pre-industriële stammen

In wetenschappelijk onderzoek van de universiteit van Nieuw Mexico (VS) uitgevoerd in 2015 wordt de vraag gesteld of we echt 8 uur slaap nodig hebben op een nacht. Slapen we daadwerkelijk te weinig? Gaan we tegen onze natuur in, en hebben lichaam en geest eigenlijk behoefte aan meer slaap?

De onderzoekers hebben het slaappatroon van 3 pre-industriële samenlevingen bestudeerd: die van de Hadza stam (Tanzania), de San stam (Namibië) en de Tsinamé stam (Bolivia). Uit het onderzoek blijkt dat er in elk van deze stammen gemiddeld minder per nacht wordt geslapen dan door de gemiddelde Amerikaan. Een verklaring zou kunnen liggen in het feit dat er overdag minder van hen gevraagd wordt. Maar dat ligt niet voor de hand, want hun fysieke activiteit is ongeveer hetzelfde als die van mensen in de VS en Europa.

Het feit dat er weinig geslapen wordt lijkt geen effect te hebben op de gezondheid van de stamleden. Diabetes, obesitas, hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen die in verband worden gebracht met te weinig slaap, komen weinig voor bij elk van de 3 stammen.

6,5 uur slapen per nacht lijkt voldoende

Opvallend is dat deze mensen in vergelijking met ons op een vrij primitieve wijze leven (in de zin van: weinig gebruik makend van moderne techniek), en hun slaappatroon toch niet afstemmen op het opkomen en ondergaan van de zon. De meerderheid van de mensen in de 3 pre-industriële stammen gaat uren nadat de zon ondergaat pas slapen, en een groot deel staat op voordat de zon op komt. Gemiddeld wordt er 6,5 uur geslapen per etmaal.

Geen slapeloosheid en niet uitslapen

Slapeloosheid komt bijna niet voor. Dutjes overdag doet men zelden tot nooit. Wel wordt er elke nacht op dezelfde tijden geslapen, en is de hoeveelheid slaap elke nacht nagenoeg hetzelfde. Uitslapen is er niet bij. Er is dus sprake van een zeer regelmatig slaapritme. Dat zou wel eens een essentieel verschil kunnen zijn met ons slaappatroon in het westen, waarbij er op werkdagen heel anders geslapen wordt dan in het weekend.

Kunnen we dus met minder dan 8 uur slaap toe?

De onderzoekers van de universiteit van Nieuw Mexico zetten ons aan het denken over ons eigen slaapgedrag. Is het wel nodig om 7 tot 9 uur per nacht te slapen, als mensen die veel dichterbij de natuur leven dan wij voldoende hebben aan 6,5 uur slaap?

Dat is een interessante vraag, maar daar kan naar aanleiding van één onderzoek geen (nieuw) antwoord op gegeven worden. Er lijkt meer onderzoek nodig te zijn om de mysteries van onze slaap te onthullen. Voorlopig blijft (op basis van vele andere onderzoeken) de stelling overeind dat meer slapen beter is. Tegelijkertijd zijn er ook veel aanwijzingen dat de behoefte aan slaap sterk verschilt van persoon tot persoon; niet iedereen heeft dus 8 uur slaap per nacht nodig.

Beter slapen door een regelmatig slaapritme

Het onderzoek lijkt wel te suggereren dat de kwaliteit van de slaap belangrijker is dan de hoeveelheid slaap. Een regelmatig slaapritme lijkt daarbij van groot belang. Een regelmatig slaapritme zorgt ervoor dat je dieper slaapt en 's nachts minder vaak wakker wordt.

Lees verder

• 10 tips om sneller in slaap te vallen
• Slaaptekort: Wat doe ik eraan?
• Slapen: Beter uitrusten met minder slaap
• Hoeveel slaap hebben pubers nodig?
• Slaappillen: Het gevaar van slaapmiddelen