De geneeskracht van bitterzoet

Vroeger zei men tegen elkaar dat God bitterzoet op onherbergzame plaatsen had neergezet, zoals in moerassen of bij steile afgronden, zodat de mens eraan herinnerd werd dat de mens onredbaar verloren is als hij onbedachtzaam te werk gaat. Bitterzoet is een giftige plant maar in kleine hoeveelheden bevat het geneeskracht. Vroeger werden de besjes, die niet worden gebruikt ter genezing en uiterst giftig zijn, aangewend om de kleurstoffen groen en violet te maken. De geneeskracht van bitterzoet wordt vandaag de dag in de fytotherapie nog steeds ingezet om artrose, artritis jicht, eczeem, psoriasis en acne mee te behandelen. Let op! Dit artikel is geschreven vanuit de persoonlijke visie van de auteur en bevat mogelijk informatie die niet wetenschappelijk onderbouwd is en/of aansluit bij de algemene zienswijze.

Inhoud:

• Traditioneel gebruik
• Magische werking van bitterzoet
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Bitterzoet drijft vocht af
• Bitterzoet, goed voor de huid
• Dosis en veiligheid
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Traditioneel gebruik

Bitterzoet is in de volksgeneeskunde bekend als een middel bij bronchitis, spastische hoest en astma. Er is door modern wetenschappelijk onderzoek bewezen dat bitterzoet inderdaad het slijm los maakt, ontkrampend werkt en ontsmettende werking heeft waardoor ziekmakende bacteriën bestreden worden. Daarnaast wordt het van oudsher ingezet als anafrodisiacum; het vermindert geslachtsdrift. Verder denkt men dat betasolamarine een antitumorwerking heeft.

Magische werking van bitterzoet

Een totaal andere manier waarop bitterzoet werd gebruikt was dat het werd opgehangen boven een wieg. Zo werd voorkomen dat de baby betoverd zou worden. Ook werd het opgehangen in de stal om het vee voor betovering te behoeden. Er waren meer kruiden die voor dit doel gebruikt werden maar bitterzoet behoorde tot de ´negenderhande kruiden' Dat zijn de kruiden die het meest werden ingezet om betoveringen te voorkomen. Andere negenderhande kruiden, ook wel negenkrachtkruiden genoemd, zijn: bijvoet, alant, onzelievevrouwebedstro, Keltische valeriaan, citroenkruid, absinth alsem, leverkruid en boerenwormkruid. De farao Toetanchamon, een relatief onbelangrijke farao maar wel met het meest bekend omdat hij het minst geplunderde graf had, droeg een ketting van bessen van bitterzoet. Zo kon hij veilig de oversteek maken naar de andere wereld. Misschien is hij wel door deze ketting beschermd tegen grafrovers.

Naamgeving

In het Latijn wordt bitterzoet Solanum dulcamara genoemd. Solanum is de naam voor alle nachtschadeplanten. Dulcamara is een samenvoeging van dulce, wat zoet betekent en amaris wat bitter is in het Latijn. In het Nederlands kent de plant enkele bijnamen: Alfsrank, Dolbessenhout, Dodebes, Dolkruid, Hondsbes, Klimmende nachtschade, Wilde aardappel en Zouthout. De bessen zijn giftig; je kunt ze niet eten. Als je ze toch eet, smaken ze eerst zoet en daarna bitter; daar krijgt de plant zijn naam van. Verder word je ziek van de bessen; het heeft vooral een werking op het zenuwstelsel. In de oude Nederlandse namen zien we dat terug in namen als dolkruid en dolbessenhout.

Werkzame stoffen

Van bitterzoet wordt voor fytotherapeutische doeleinden de stengels gebruikt. Hierin zitten de volgende belangrijke werkzame stoffen: steroïde alkaloïde glycosiden. De hoeveelheid van deze stoffen hangt af van de groeiplaats. Soms zitten sommige van de volgende stoffen nauwelijks in deze plant en soms in hoge mate. Per saldo is er altijd een medicinale werking. De verschillende soorten steroïde alkaloïde glycosiden die in bitterzoet voorkomen zijn: soladulcamaridine, soladulcidine, solasodine, solanidine, solamarine, solanosine, solamargine, tomatidine en betasolamarine. Verder bevat bitterzoet steroïde saponinen, oftewel saponinen gebaseerd op tigogenine en yamogenine, solayamocinosiden A en B, soladulcosiden zoals monodesmosiden van spirostaan-26-one, dulcamaretinezuur, dulcamarinezuur en tanninen.

Bitterzoet drijft vocht af

De stengels van bitterzoet zuiveren het bloed en het hele lichaam. Verder helpt het bij bloedvicositeit of stroperigheid van het bloed.

• Artrose,
• Artritis,
• Jicht,
• Hyperuricemie of verhoogd urinezuurgehalte,
• Bloedvicositeit.

De bloedzuiverende eigenschappen van bitterzoet zijn te vergelijken met die van sarsaparilla, sassafras en de wortel van paardenbloem.

Bitterzoet, goed voor de huid

Doordat bitterzoet de beschikking heeft over bloedzuiverende eigenschappen, is het ook een goed middel voor de huid. Allerlei chronische huidaandoeningen liggen in het verlengde van het gegeven dat er te veel afvalstoffen of gifstoffen in het lichaam aanwezig zijn. Deze moeten op andere dan normale manier via het lichaam verlaten; in dit geval gebeurt dat via de huid. Als de gifstof zich door de huid naar buiten baant veroorzaakt het ontstekingen. In de fytotherapie wordt gewerkt met het wegnemen van oorzaken van ziekten; iets wat overigens niet geldt voor de reguliere geneeskunde waar men slechts symptomen maskeert. De medicinale werkingen van bitterzoet worden door fytotherapeuten aangewend om de volgende indicaties mee te behandelen:

• Chronisch eczeem,
• Psoriasis,
• Acne,
• Furonculose of steenpuisten,
• Prurigo of jeukuitbraak.

Dosis en veiligheid

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken.

• De stengels innemen: één tot drie gram per dag.
• Afkooksel: 10 gram stengels in een liter water twee minuten laten koken en vervolgens 10 minuten laten staan, dat wordt infuseren genoemd. In het begin gebruik je 10 gram, dat kan worden opgevoerd naar 30 gram. Drink alleen het water op, twee koppen per dag.
• Moedertinctuur: driemaal daags 20 druppels.
• Gedroogd stengelpoeder: Een gram per keer en twee tot 10 gram per dag.

Houd je aan de voorgeschreven dosis want er zijn vergiftigingsgevallen bekend met bitterzoet. Overigens is het wel zo dat vrijwel alle vergiftigingsgevallen zijn veroorzaakt door het eten van onrijpe besjes en in de fytotherapie worden alleen de stengels gebruikt. Het teveel eten van onrijpe besjes of stengels in grote hoeveelheden eten hebben een negatief effect op het zenuwstelsel. Symptomen van vergiftiging kunnen zijn:

• Hyperexcitatie of verhoogde staat van opwinding,
• Paralyse van de tongspieren of tongverlamming,
• Verlies van het spraakvermogen,
• Braken,
• Duizeligheid,
• Blauwverkleuring,
• Verwijding van de pupillen,
• Stuipen.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.