Candida auris (Japanse schimmel): Ziekenhuisinfectie

Candida auris (Japanse schimmel) is een zeldzame vorm van een Candida-schimmelinfectie die vooral patiënten met een zwak immuunsysteem infecteert. Door het aanraken van besmette voorwerpen of huid-op-huid-contact, is de infectie gemakkelijk te verspreiden. De schimmel veroorzaakt een infectie aan de huid, de oren of het bloed (bloedbaan). De arts behandelt de patiënt met antischimmelmedicijnen, al reageren sommige schimmels niet op deze medicijnen. De vooruitzichten zijn variabel bij deze "superschimmel". C. auris werd voor het eerst geïdentificeerd in 2009 in het oorsmeer van een Japanse patiënt. In september 2017 werd de schimmelinfectie bestempeld als een opkomende infectie.

• Epidemiologie van ziekenhuisinfectie
• Oorzaken van Candida auris
• Risicofactoren van schimmelinfectie
• Symptomen aan huid, oren en bloed
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van C. auris-infectie
• Verspreiding voorkomen
• Prognose van Japanse schimmel
• Complicaties van superschimmel
• Preventie van schimmelaandoening

Epidemiologie van ziekenhuisinfectie

Een C. auris-infectie komt volgens de Center for Disease Control and Prevention voor in diverse landen in de Verenigde Staten, Europa, Azië en Afrika. De infecties komen tot uiting bij patiënten van alle leeftijden (premature baby's tot ouderen). Door de COVID-19-pandemie stijgt het aantal infecties van de zeer gevaarlijke gist omdat C. auris vooral prominent aanwezig is in ziekenhuisomgevingen, die anno oktober 2020 overspoeld zijn met patiënten met het coronavirus.

Oorzaken van Candida auris

De infectie is het resultaat van een schimmel (Candida). De verspreiding gebeurt via contact met besmette voorwerpen zoals kleding, lakens, bedleuningen, deuren en ziekenhuisapparatuur alsook huid-op-huidcontact (handen). Vooral in ziekenhuizen vormt Candida auris een probleem. Het merendeel van de patiënten die de schimmel dragen bij een ziekenhuisbezoek, weten niet dat ze besmet zijn. Als deze schimmel echter in de bloedbaan of chirurgische wonden terechtkomt of het lichaam binnendringt via een urinekatheter, voedingsbuis of een andere slang of buis, ontstaat een milde tot levensbedreigende ziekenhuisinfectie. Gezonde mensen lopen de besmetting over het algemeen echter niet op.

Risicofactoren van schimmelinfectie

De risicofactoren voor Candida auris zijn over het algemeen vergelijkbaar zijn met de risicofactoren voor andere soorten Candida-infecties. Deze risicofactoren omvatten:

• breedspectrumantibiotica en/of reeds antischimmelmedicatie gebruikt hebben
• diabetes mellitus (suikerziekte)
• een chronische nierziekte
• een katheter of andere buisjes in het lichaam (zoals beademingsslangen, voedingsslangen en centrale veneuze katheters).
• een langdurige opname in zorginstelling (verpleegtehuis, ziekenhuis, …)
• het gebruik van hemodialyse
• het gebruik van pesticiden en het gebruik van antibiotica in de landbouw (dit zou geleid kunnen hebben tot resistentie van de schimmel)
• een recente operatie
• een verzwakt immuunsysteem
• neutropenie (laag aantal neutrofielen = soort witte bloedcellen)

Symptomen aan huid, oren en bloed

De schimmelinfectie tast de huid, het oor of de bloedbaan aan. Soms zijn de symptomen niet merkbaar omdat de patiënt reeds ziek en zwak is (zwak immuunsysteem). De symptomen zijn variabel, ook in ernst. Een wondinfectie gaat gepaard met koorts, koude rillingen, pus op wonden en een algemeen ziek gevoel (malaise). De infectieziekte tast echter ook de oren aan; dan ontstaat een oorinfectie wat vergezeld gaat met oorpijn, een oorafscheiding (otorree) en gehoorverlies. Het is ook mogelijk dat de schimmel in het bloed terechtkomt; dan ontstaat sepsis, een levensbedreigende toestand. Orgaanfalen en een coma zijn dan kenmerkend.

Diagnose en onderzoeken

Gespecialiseerde laboratoriummethoden zijn nodig om Candida auris nauwkeurig te identificeren. Standaard laboratoriumtechnieken leiden namelijk tot verkeerde identificatie en een slechte behandeling, waardoor het moeilijk wordt om de verspreiding van C. auris in zorgomgevingen te beheersen.

Behandeling van C. auris-infectie

De meeste C. auris-infecties behandelt de arts met echinocandines, een klasse antischimmelmiddelen (antimycotica). Sommige infecties met Candida auris zijn echter resistent tegen alle drie de hoofdklassen van antischimmelmedicijnen, waardoor ze moeilijker te behandelen zijn. In deze situatie zet de arts meerdere klassen antischimmelmiddelen in hoge doses in om de infectie te behandelen.

Verspreiding voorkomen

Verder ligt de patiënt op een isolatiekamer. Gezondheidsmedewerkers nemen echter steeds standaard voorzorgsmaatregelen voor infectiebeheersing om de verspreiding van de schimmel (en andere infecties) te voorkomen. Dit gebeurt via een grondige reiniging van alle ziekenhuisgerelateerde plaatsen en voorwerpen en een goede handhygiëne voor personeel, bezoekers en patiënten. Iedereen moet handgel gebruiken voor en na contact met besmette patiënten maar ook met of voorwerpen rond hun nachtkastjes. Ziekenhuispatiënten die besmet zijn met C. auris vertoeven voorts in een geïsoleerde kamer. Heeft een patiënt in het verleden reeds te maken gehad met de Japanse schimmel, dan moet hij dit melden aan het personeel bij een nieuwe opname.

Prognose van Japanse schimmel

Infecties met C auris zijn vaak moeilijk te behandelen vanwege de resistentie tegen antischimmelmiddelen. Hoe goed een patiënt het doet hangt af van de ernst van de infectie, de verspreiding van de infectie naar de bloedbaan en organen en ook de algehele gezondheid van de patiënt. Invasieve infecties met Candida-schimmels zijn potentieel dodelijk. Vaak zijn de patiënten echter reeds verzwakt en is het ook mogelijk dat ze komen ze te overlijden aan complicaties van deze medische problemen. 30 tot 60% van de patiënten met deze superschimmel komt te overlijden. De overlijdenskans hangt af van de locatie van de infectie. 60 tot 70% van de patiënten die leven in ontwikkelingslanden, komen te overlijden als gevolg van de gevaarlijke schimmelinfectie.

Complicaties van superschimmel

De moeilijk te behandelen schimmelinfectie leidt mogelijk tot de verspreiding van de schimmels naar de bloedbaan en organen. Hierdoor komen ze vaak te overlijden.

Preventie van schimmelaandoening

Patiënten die in het buitenland in het ziekenhuis gelegen en daar in contact zijn gekomen met een resistente gist of bacterie, worden in Nederlandse ziekenhuizen in een eenpersoonskamer geplaatst. De artsen en verpleegkundigen dragen beschermende kledij (schort, mondkapje en handschoenen) om de patiënt te behandelen. Ze trachten op deze manier de mogelijke verspreiding van de schimmel te voorkomen. De artsen testen de patiënt tijdens deze periode op de aanwezigheid van de gist. Als de patiënt namelijk lijdt aan een Candida auris-infectie, moet hij namelijk op een isolatiekamer blijven. In het andere geval mag hij naar een gewone kamer verhuizen.

Lees verder

• Ziekenhuisinfecties: Oorzaken, soorten en risicofactoren
• Antischimmelmiddelen (antimycotica): Antifungale middelen
• Antimycotica: Medicatie tegen schimmels (schimmelinfecties)
• Schimmel huidinfecties: Huidinfectie door schimmels
• Wondinfectie: Oorzaken en symptomen van wondinfecties