Borstvoeding: voordelen voor de gezondheid van moedermelk

Moedermelk biedt de ideale voeding voor zuigelingen. Het heeft een bijna perfecte mix van vitamines, eiwitten en vet; alles wat je baby nodig heeft om te groeien. En het is gemakkelijker verteerbaar dan de zuigelingenvoeding. Moedermelk bevat antilichamen die je baby helpen om virussen en bacteriën te bestrijden. Borstvoeding verlaagt het risico van je baby op astma of allergieën. Bovendien hebben baby's die de eerste 6 maanden exclusief borstvoeding hebben gekregen minder kans op oorontstekingen, ademhalingsaandoeningen en aanvallen van diarree. Voor de moeder heeft het geven van borstvoeding ook voordelen. Je verbrandt extra calorieën, waardoor je sneller zwangerschapswicht verliest. Het geeft het hormoon oxytocine af, waardoor de baarmoeder weer terugkeert naar de grootte van vóór de zwangerschap en baarmoederbloeding na de geboorte kan verminderen.¹ Borstvoeding vermindert ook het risico op borst- en eierstokkanker. Het kan ook je risico op osteoporose verlagen.

• Voordelen voor de gezondheid van moedermelk en borstvoeding
• Borstvoeding beschermt je baby tegen zeer veel ziekten
• Bacteriële en virale infecties
• Lagere sterfte
• Secretoire immunoglobuline A (IgA)
• Immuunsysteem van het kind
• Andere ziekten
• Borstvoeding kan je baby beschermen tegen het ontwikkelen van allergieën
• Borstvoeding kan de intelligentie van je kind stimuleren
• Cognitieve ontwikkeling van het kind
• Bijzondere vetzuren in moedermelk
• Premature baby's
• Borstvoeding kan je kind beschermen tegen overgewicht en obesitas
• Borstvoeding kan het risico op wiegendood van je baby verlagen
• Borstvoeding kan het risico op sommige vormen van kanker verminderen

Voordelen voor de gezondheid van moedermelk en borstvoeding

Moedermelk is niet alleen de gezondste voeding voor je kind, maar het is ook nog eens gratis, het is altijd voorradig en goed op temperatuur. Bovendien is het tijdbesparend, want je hoeft immers geen flesje klaar te maken. Ook is het lichamelijk contact tussen moeder en kind tijdens het voeden een niet te onderschatten positieve factor. Borstvoeding geven draagt bij aan een bijzondere band tussen moeder en kind. En dan hebben we het nog niet gehad over de samenstelling van moedermelk. Het colostrum, dat is de geelachtige vloeistof die de moeder de eerste dagen na de geboorte van haar kind aanmaakt, is uitermate geschikt voor de pasgeborene doordat het een bijzonder laag vet- en koolhydratengehalte heeft. Hierdoor kan de pasgeborene het gemakkelijk verteren. Verder is moedermelk rijk aan antistoffen die het kindje beschermen tegen allerlei ziekten. Ook moet vermeld worden dat door borstvoeding de baby zijn mond- en kauwspieren optimaal ontwikkelt, een optimale tandontwikkeling bevordert en bijdraagt aan een goede spraakontwikkeling.

Moedermelk bevat ingrediënten die in geen enkele andere voeding voorkomen. Het betreft stoffen die je baby nodig heeft en de samenstelling van moedermelk verandert mee met de veranderende behoefte en leeftijd van je kindje. Moedermelk is precies afgestemd op de behoefte van je baby. Moedermelk bestaat voor 87,5% uit water. Andere ingrediënten zijn onder meer vetten, mineralen, koolhydraten, vitaminen, afweerstoffen, enzymen en hormonen. Het is aan te bevelen om zo lang mogelijk door te gaan met het geven van borstvoeding aan baby’s. Deskundigen wijzen onder meer op de volgende voordelen:

Borstvoeding beschermt je baby tegen zeer veel ziekten

Bacteriële en virale infecties

Talrijke studies uit de hele wereld hebben aangetoond dat onder meer lagere luchtwegaandoeningen[2], oorontsteking[3] en meningitis[4] (hersenvliesontsteking of nekkramp) minder vaak voorkomen bij borstgevoede baby's en dat het beloop minder ernstig is wanneer ze er wel door worden getroffen. Sommige antistoffen zijn in staat specifieke (bacteriële) infecties en virussen te lijf te gaan en te vernietigen. Exclusieve borstvoeding gedurende ten minste zes maanden lijkt de meeste bescherming te bieden.

Lagere sterfte

Een grote studie van het National Institute of Environmental Health Sciences toonde aan dat kinderen die borstvoeding krijgen een 20 procent lager risico hebben om te sterven in de leeftijd tussen 28 dagen en 1 jaar, dan kinderen die geen borstvoeding kregen.[5] Borstvoeding leek de mortaliteit te verminderen ongeacht de doodsoorzaak - infectie, letsel, wiegendood of andere / onbekende oorzaken. Interessant is dat traumatisch letselgerelateerde sterfgevallen het meest zijn verminderd door borstvoeding, met een vermindering van 41%. Des te langer de kinderen borstvoeding kregen, des te lager het risico op sterfte. Moedermelk is belangrijk, maar het kan ook gewoon deel uitmaken van een opvoedingspakket dat over het algemeen kindbeschermend is. Causaliteit of een oorzakelijk verband is moeilijk vast te stellen; er zijn veel verschillende factoren die van invloed zijn op borstvoeding.

Secretoire immunoglobuline A (IgA)

De belangrijkste immunologische factor betreft de stof genaamd secretoire immunoglobuline A (IgA).[6] Immunoglobulinen (afgekort Ig) worden ook antistoffen of antilichamen genoemd. Het zijn eiwitten die door de mens worden geproduceerd als reactie op antigenen. LgA is in grote hoeveelheden aanwezig in het colostrum, het eerste melk wat je lichaam produceert voor je baby. (Secretorische IgA is in lagere concentraties aanwezig in volwassen moedermelk.) De stof beschermt tegen binnendringende ziektekiemen door de vorming van een beschermende laag op de slijmvliezen in je baby's darmen, neus en keel.

Immuunsysteem van het kind

De bescherming die borstvoeding biedt tegen ziekten, duurt langer dan de borstvoedingsfase van je baby. Studies hebben aangetoond dat borstvoeding het risico op bepaalde vormen van kanker tijdens de kinderjaren kan verminderen.[7] De wetenschappers weten niet precies hoe moedermelk het risico vermindert, maar ze denken dat antilichamen in de moedermelk het immuunsysteem van de baby een flinke boost geeft. Bovendien verkleint borstvoeding de kans op borstkanker bij de zogende moeder. Hiervoor is overtuigend wetenschappelijk bewijs gevonden.

Andere ziekten

Borstgevoede kinderen hebben later een kleinere kans om overgewicht of obesitas te ontwikkelen[8], waarmee ook hun kans op verschillende soorten kanker afneemt. Op volwassen leeftijd zorgt borstvoeding bovendien voor een lagere bloeddruk[9] en een kleinere kans op diabetes (suikerziekte).[10] Ook helpt borstvoeding inflammatoire darmziekten voorkomen, zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa.[11]

Borstvoeding kan je baby beschermen tegen het ontwikkelen van allergieën

Kinderen die borstvoeding hebben gehad, hebben later minder kans op de ontwikkeling en de uiting van een allergie: een kind met een aanleg voor allergie zal minder snel klachten (astma, eczeem, allergieën) ontwikkelen.[12] Dit geldt vooral als de baby minimaal zes maanden borstvoeding heeft gehad. Wetenschappers vermoeden dat lgA (alleen beschikbaar in de moedermelk) allergische reacties op voedsel helpt voorkomen door middel van een beschermende laag in het spijsverteringskanaal van het kind. Baby's die de fles krijgen in plaats van moedermelk profiteren niet van deze bescherming, zodat ze meer kwetsbaar zijn voor ontstekingen, allergieën, en eventuele andere gezondheidsproblemen.

Borstvoeding kan de intelligentie van je kind stimuleren

Cognitieve ontwikkeling van het kind

Verschillende onderzoekers hebben een verband aangetoond tussen borstvoeding en de cognitieve ontwikkeling van het kind.[13] Het blijkt dat het intelligentie quotiënt (IQ) van kinderen die borstvoeding hebben gekregen hoger is dan dat van kinderen die geen moedermelk hebben gehad. Dat geldt wel alleen voor kinderen, ruim 90 procent van het totaal, die een bepaalde variant van een gen voor de vetstofwisseling dragen. Aldus onderzoekers van het psychiatrie-instituut van het Britse King’s College in Londen en collega’s uit de Verenigde Staten en Nieuw Zeeland, welke hun bevindingen hebben uiteengezet in een artikel in de Proceedings of the National Academy of Sciences in november 2007. Dat positieve effect op intelligentie hangt af van de genen die het kind heeft. Kinderen die een bepaalde variant van het gen fatty acid desaturase 2 (FADS2), profiteren niet van de gunstige effecten van moedermelk op het latere IQ. Kinderen met de IQ-gunstige variant van FADS2 die borstvoeding hadden gekregen, hadden een IQ dat 6,4 of 7,0 punten hoger lag dan kinderen met diezelfde FADS2-variant die geen moedermelk hadden gedronken. De onderzoekers onderzochten maar één genvariant en sluiten niet uit dat er nog meer genetische verschillen te vinden zijn. Des te hoger het IQ van iemand is, des te kleiner de kans dat hij of zij werkloos of arm is, de school niet afmaakt, een onwettig kind krijgt, of in de gevangenis komt.

Bijzondere vetzuren in moedermelk

Men vermoedt dat het gunstige effect van borstvoeding op IQ te maken heeft met de bijzondere vetzuren die in moedermelk zitten.[14] Het gaat om lange ketens van meervoudig onverzadigde vetzuren (docosahexaeenzuur, afgekort DHA, een (hoog) meervoudig onverzadigd vetzuur uit de omega-3 familie), dat ook in visolie zit, en arachidonzuur (AA). In koeienmelk zitten die vetzuren van nature nauwelijks en flesvoeding (kunstvoeding) wordt meestal gemaakt door het bewerken van koemelk. Anno 2024 bevat veel kunstvoeding voor baby’s ook lange meervoudig onverzadigde vetzuren, maar dat was niet het geval toen de onderzochte kinderen klein waren.

Premature baby's

Premature baby's met een extreem laag geboortegewicht die moedermelk kregen kort na de geboorte lieten een betere mentale ontwikkeling zien gedurende 18 maanden, vergeleken met premature zuigelingen die geen moedermelk kregen.[15] In een andere studie vonden onderzoekers dat de hogere scores ook zichtbaar waren na 30 maanden, en dat de baby's die moedermelk kregen ook minder kans hadden om opnieuw te worden opgenomen in het ziekenhuis als gevolg van infecties van de luchtwegen.[16] Volgens deskundigen draagt de emotionele binding die tot stand komt tijdens de borstvoeding waarschijnlijk bij aan het gunstige effect van borstvoeding op IQ, maar de vetzuren in moedermelk spelen waarschijnlijk de grootste rol.

Borstvoeding kan je kind beschermen tegen overgewicht en obesitas

De organisatie American Academy of Pediatrics adviseert borstvoeding als een manier om het risico op overgewicht of obesitas van je kind te verminderen. Uit een analyse van 17 studies welke is gepubliceerd in de American Journal of Epidemiology, blijkt dat borstvoeding het risico op overgewicht als tiener of volwassene verkleint. Het sterkste effect werd gezien bij kinderen die uitsluitend borstvoeding kregen, en des te langer de baby borstvoeding kreeg des te sterker het effect.[17]

Experts denken dat borstvoeding de latere gewichtstoename beïnvloedt vanwege onder meer de volgende redenen:

• Borstgevoede baby's zijn beter in niet meer te eten dan ze nodig hebben, wat leidt tot een gezonder eetpatroon als ze opgroeien.
• Baby's die de borst krijgen hebben meer leptine in hun systeem, een hormoon dat onder andere de eetlust onderdrukt.
• Vergeleken met borstgevoede baby's, nemen flesgevoede baby's gedurende de eerste weken van hun leven sneller in gewicht toe. Deze snelle gewichtstoename wordt geassocieerd met obesitas op latere leeftijd.

Borstvoeding kan het risico op wiegendood van je baby verlagen

Uit een grote Duitse studie gepubliceerd in 2009 bleek dat borstvoeding wordt geassocieerd met een lager risico op wiegendood.[18] De medische benaming van wiegendood is Sudden Infant Death Syndrome (SIDS). De onderzoekers concludeerden het geven van exclusief borstvoeding (dus geen combinatie van kunstvoeding en borstvoeding), het risico op wiegendood in de eerste weken drastisch verlaagt. De Amerikaanse Centers for Disease Control en Prevention (CDC) adviseert om zo lang mogelijk borstvoeding te geven om het risico op wiegendood te verminderen.

Borstvoeding kan het risico op sommige vormen van kanker verminderen

Talrijke studies hebben aangetoond dat des te langer vrouwen borstvoeding geven, ze des te meer beschermd zijn tegen borstkanker[19] en eierstokkanker[20]. Borstvoeding op lange termijn vertoont een sterker beschermend effect tegen eierstokkanker. Voor borstkanker lijkt borstvoeding de meest beschermende werking te hebben. Uit grootschalig onderzoek is gebleken dat de kans op borstkanker kleiner wordt bij meerdere zwangerschappen en bij lang borstvoeding geven. Ieder jaar dat een vrouw borstvoeding geeft, neemt de kans op borstkanker met 4,3 procent af.[21]

Noten:

1. Chua S, Arulkumaran S, Lim I et al. 'Influence of breastfeeding and nipple stimulation on postpartum uterine activity' Br J Obstet Gynaecol 1994; 101:804-805
2. Ilse Tromp, Jessica Kiefte-de Jong, Hein Raat, Vincent Jaddoe, Oscar Franco, Albert Hofman, Johan de Jongste, and Henriëtte Moll. Breastfeeding and the risk of respiratory tract infections after infancy: The Generation R Study. PLoS One. 2017; 12(2): e0172763. Published online 2017 Feb 23. doi: 10.1371/journal.pone.0172763
3. Chonmaitree T, Trujillo R, Jennings K, Alvarez-Fernandez P, Patel JA, Loeffelholz MJ, Nokso-Koivisto J, Matalon R, Pyles RB, Miller AL, McCormick DP. Acute Otitis Media and Other Complications of Viral Respiratory Infection. Pediatrics. 2016 Apr;137(4). pii: e20153555. doi: 10.1542/peds.2015-3555. Epub 2016 Mar 28.
4. Amarpreet Kaur, Karnail Singh, M. S. Pannu, Palwinder Singh, Neeraj Sehgal, and Rupinderjeet Kaur. The Effect of Exclusive Breastfeeding on Hospital Stay and Morbidity due to Various Diseases in Infants under 6 Months of Age: A Prospective Observational Study. Int J Pediatr. 2016; 2016: 7647054. Published online 2016 Apr 17. doi: 10.1155/2016/7647054
5. Julia R. Barrett. Children’s Health: Breastfeeding and Babies’ Lives. Environ Health Perspect. 2004 Jul; 112(10): A547.
6. Hanson LA, Söderström T. Human milk: Defense against infection. Prog Clin Biol Res. 1981;61:147-59.
7. Time. Breastfeeding Linked to a Lower Risk of Cancer in Kids. https://time.com/3901565/breastfeeding-childhood-cancer-leukemia/ (ingezien op 7-3-2020)
8. WHO. Exclusive breastfeeding to reduce the risk of childhood overweight and obesity. https://www.who.int/elena/titles/bbc/breastfeeding_childhood_obesity/en/ (ingezien op 7-3-2020)
9. Satoko Ebina and Ikuo Kashiwakura. Influence of breastfeeding on maternal blood pressure at one month postpartum. Int J Womens Health. 2012; 4: 333–339. Published online 2012 Jul 11. doi: 10.2147/IJWH.S33379
10. Diabetes in control. Breastfeeding Helps to Prevent Type 1 Diabetes. http://www.diabetesincontrol.com/breastfeeding-helps-to-prevent-type-1-diabetes/ (ingezien op 7-3-2020)
11. Klement E, Cohen RV, Boxman J, Joseph A, Reif S. Breastfeeding and risk of inflammatory bowel disease: a systematic review with meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2004 Nov;80(5):1342-52.
12. David M Fleischer, MD. The impact of breastfeeding on the development of allergic disease. https://www.uptodate.com/contents/the-impact-of-breastfeeding-on-the-development-of-allergic-disease (ingezien op 7-3-2020)
13. Avshalom Caspi, Benjamin Williams, Julia Kim-Cohen, Ian W. Craig, Barry J. Milne, Richie Poulton, Leonard C. Schalkwyk, Alan Taylor, Helen Werts, and Terrie E. Moffitt. Moderation of breastfeeding effects on the IQ by genetic variation in fatty acid metabolism. PNAS November 20, 2007 104 (47) 18860-18865; https://doi.org/10.1073/pnas.0704292104
14. NRC. Borstvoeding helpt IQ vaak. 6-11-2007
15. Vohr BR, Poindexter BB, Dusick AM, McKinley LT, Wright LL, Langer JC, Poole WK; NICHD Neonatal Research Network. Beneficial effects of breast milk in the neonatal intensive care unit on the developmental outcome of extremely low birth weight infants at 18 months of age. Pediatrics. 2006 Jul;118(1):e115-23.
16. Vohr BR, Poindexter BB, Dusick AM, et al. Persistent beneficial effects of breast milk ingested in the neonatal intensive care unit on outcomes of extremely low birth weight infants at 30 months of age. Pediatrics. 2007 Oct;120(4):e953–e959.
17. Thomas Harder, Renate Bergmann, Gerd Kallischnigg, Andreas Plagemann. Duration of Breastfeeding and Risk of Overweight: A Meta-Analysis. American Journal of Epidemiology, Volume 162, Issue 5, 1 September 2005, Pages 397–403, https://doi.org/10.1093/aje/kwi222
18. Vennemann MM1, Bajanowski T, Brinkmann B, Jorch G, Yücesan K, Sauerland C, Mitchell EA; GeSID Study Group. Does breastfeeding reduce the risk of sudden infant death syndrome? Pediatrics. 2009 Mar;123(3):e406-10. doi: 10.1542/peds.2008-2145.
19. American Institute for Cancer Research. Breast Cancer. https://www.aicr.org/research/the-continuous-update-project/breast-cancer/ (ingezien op 7-3-2020)
20. Li DP, Du C, Zhang ZM, Li GX, Yu ZF, Wang X, Li PF, Cheng C, Liu YP, Zhao YS. Breastfeeding and ovarian cancer risk: a systematic review and meta-analysis of 40 epidemiological studies. Asian Pac J Cancer Prev. 2014;15(12):4829-37.
21. Collaborative Group on Hormonal Factors in Breast Cancer. Breast cancer and breastfeeding: collaborative reanalysis of individual data from 47 epidemiological studies in 30 countries, including 50302 women with breast cancer and 96973 women without the disease. Lancet 2002 Jul 20;360(9328):187-95 Abstract available at http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12133652.

Lees verder

• Klieren van Montgomery: functie, aantal en borstvoeding
• Brandende tepels: oorzaken branderig gevoel aan tepel(s)
• Tepelkrampen: oorzaken en behandeling van tepelvasospasme
• Mastitis: borstontsteking symptomen, oorzaak en behandeling
• Tintelende borsten: oorzaken tintelingen in borst of tepel