Patellofemoraal pijnsyndroom: symptomen en behandeling

Het patellofemoraal pijnsyndroom, ook wel het 'knieschijfpijnsyndroom' genoemd, duidt op klachten die waargenomen worden in en rond de knieschijf. Patella is een ander woord voor knieschijf. Het patellofemoraal pijnsyndroom komt op alle leeftijden voor, maar wordt vooral in de puberteit gezien. Het komt vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. Meestal gaat de aandoening na een tot enkele maanden vanzelf over. Oefeningen waarbij de grote dijspier die aan de voorkant van het bovenbeen zit wordt versterkt, kunnen helpen. Van tapen of een brace is bij het patellofemoraal pijnsyndroom weinig of geen werking aangetoond.

Patellofemoraal pijnsyndroom

• Wat is het patellofemoraal pijnsyndroom,?
• Wat is de oorzaak van hetpatellofemoraal pijnsyndroom,?
• Wat zijn de symptomen en klachten?
• Hoe wordt de diagnose gesteld?
• Hoe wordt het patellofemorale pijnsyndroom behandeld?

Wat is het patellofemoraal pijnsyndroom,?

Het patellofemorale pijnsyndroom is een aandoening die vooral voorkomt bij tieners en jongvolwassenen. Bij dit syndroom heb je pijn in je knie of soms ook in beide knieën. De aandoening komt iets vaker bij vrouwen dan bij mannen voor. Patella is het Latijnse woord voor 'knieschijf' en femoraal betekent ‘van het bovenbeen’. Bij dit syndroom spoort de knieschijf niet goed in de groeven van het bovenbeen. Hierdoor ontstaan de pijnklachten, welke toeneemt als de druk op de knie groter wordt (bijvoorbeeld als je hurkt, knielt, traploopt of bij fietsen met tegenwind) en minder wordt bij rust en bij strekken van de knie.

Wat is de oorzaak van hetpatellofemoraal pijnsyndroom,?

De knieschijf is gelegen op het kniegewricht en de knieschijf schuift over het kniegewricht heen bij strekken en buigen van het been. Soms geeft dit irritatie en pijn. Zowel endogene als exogene factoren worden als oorzaak genoemd, zoals overbelasting, een verkeerde belasting, trauma (kneuzing van het gebied rond de knieschijf) of verminderde spierkracht. Het syndroom komt vooral voor bij pubers en jongvolwassenen, vaker bij meisjes dan bij jongens.

Wat zijn de symptomen en klachten?

Het patellofemorale pijnsyndroom ket een verscheidenheid aan presentaties. Patiënten presenteren zich met kniepijn achter, onder of rondom de knieschijf of met andere symptomen zoals:

• een krakend, knisperend of knappend geluid bij het bewegen (crepitaties);
• stijfheid en zwelling;
• een instabiliteitsgevoel vooral bij traplopen, die niet toegeschreven kunnen worden aan andere aandoeningen;
• de klachten komen soms dubbelzijdig voor, maar meestal zijn de klachten enkelzijdig.

De pijn wordt vooral gevoeld tijdens en na belasting (sport, fietsen of traplopen) en bij zitten met gebogen knieën ('theaterzit fenomeen'). De aandoening is pijnlijk en kan voor ongerustheid zorgen. Je kunt bijvoorbeeld bang zijn dat je al jonge leeftijd invalide raakt. Dit syndroom is echter geen voorbode van vroegtijdige slijtage of artrose en in de regel gaan de klachten na enige maanden tot jaren vanzelf over. (Bij artrose verandert het kraakbeen met klachten als stijfheid en gewrichtspijn.)

Hoe wordt de diagnose gesteld?

De diagnose kan veelal gesteld worden op basis van anamnese en (uitvoerig) lichamelijk onderzoek, bijvoorbeeld door je huisarts. Soms is aanvullend beeldvormend onderzoek nodig om onderliggende oorzaken uit te sluiten. Op jongere leeftijd komen de apofysitiden (bot-pees-aanhechtingen) als differentiaaldiagnose in aanmerking, zoals de ziekte van Osgood Schlatter en het syndroom van Sinding Larsen Johansson.

Hoe wordt het patellofemorale pijnsyndroom behandeld?

Vaak verdient het aanbeveling een afwachtend beleid te voeren, aangezien het patellofemorale pijnsyndroom self-limiting is en binnen enkele maanden tot jaren vanzelf verdwijnt.

Pijnbestrijding
Bij lang doorzeurende pijn kan paracetamol helpen, eventueel ibuprofen (als je 16 jaar of ouder bent). Als de klachten langer dan 4 tot 6 weken aanhouden, is het verstandig je huisarts te raadplegen.

Oefening bij het patellofemoraal pijnsyndroom: versterking van de grote dijspier

Behandeling kan bestaan uit versterking van de grote dijspier die aan de voorkant van het bovenbeen zit, omdat dit een gunstig effect op de sporing van de knieschijf heeft. Het is belangrijk dat je deze groep spieren goed traint. Daarom moet deze specifiek gerichte krachttraining bij voorkeur begeleid worden door een fysiotherapeut.

Ice-pack en de knie minder belasten

Pijn of zwelling aan de knie na bijvoorbeeld sporten of een fietstocht, kun je tegengaan door er een ice-pack tegenaan houden te houden. Als je frequent last hebt van flinke pijn, dan kan het verstandig zijn om gedurende enkele maanden minder aan de sport of beweging te doen die de pijn triggert. Je kunt sporten of activiteiten beoefenen die minder pijn veroorzaken, zoals zwemmen of fietsen. Blijven bewegen is goed, maar forceer jezelf niet en neem de grenzen die je lichaam aangeeft serieus. Als je merkt dat tijdens of na belasting de pijn duidelijk erger wordt, dan moet je de knie minder belasten.

Tapen en brace bij het patellofemorale pijnsyndroom

Ofschoon het McConnell tapen, waarbij gebruikt wordt gemaakt van een tapetechniek gecombineerd met specifieke oefeningen voor de beweeglijkheid en de stabiliteit van de knie, een populaire behandelcomponent bij dit syndroom is geworden, is de effectiviteit nog niet aangetoond. Van een brace is ook weinig of geen werking aangetoond.

Lees verder

• Pijn in lichaam: Pijn in lies, onderrug, heup, benen, knie, handen, schouder (special)
• Pijn aan de knie: stekende, brandende of zeurende kniepijn
• Kniekuilcyste of Bakerse cyste: symptomen en behandeling
• Peesontsteking: tendinitis in schouder, pols, knie of dij
• Ziekte van Osgood-Schlatter: behandeling en operatie
• Pijn aan de heup: oorzaken van heuppijn of pijnlijke heupen