Schaambeenontsteking: symptomen & behandeling osteïtis pubis

Schaambeenontsteking (osteitis pubis) is een niet-bacteriële en non-infectieuze ontsteking in het schaambeen die veel voorkomt bij sporters, onder wie hardlopers. Het gaat hierbij om een ontsteking van de schaambeenvoeg (pubis symphysis) die het linker- en rechterschaambeen met elkaar verbindt. De oorzaak van een ontsteking in het schaambeen is meestal een overbelasting door intensief sporten. Gewoonlijk kan de aandoening met ontstekingsremmende medicijnen en fysiotherapie-oefeningen goed worden behandeld. De therapie kan enkele maanden duren en een operatie is zelden nodig. De aandoening werd voor het eerst beschreven in 1924.

• Symptomen van schaambeenontsteking
• Vóórkomen
• Oorzaken van osteïtis pubis
• Risicofactoren van een schaambeenontsteking
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Beeldvormend onderzoek
• Behandeling van een ontsteking van het schaambeen
• Ontstekingsremmende pijnstillers
• Fysiotherapie
• Cortison voor de ontsteking
• Operatieve ingreep
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Symptomen van schaambeenontsteking

Een schaambeenontsteking ontwikkelt zich meestal sluipenderwijs in de context van een permanent intensief beoefende sport. Het belangrijkste teken is schaambeenpijn, die kan uitstralen in de lies (liespijn), heup (heuppijn) of onderbuik (pijn in de onderbuik). Aanvankelijk worden de klachten meestal pas merkbaar tijdens het sporten of tijdens andere activiteiten, zoals traplopen of niezen. Als je niet tijdig een periode van rust inlast, verschijnen de symptomen vaak na een tijdje ook als je niet beweegt vanwege de constante irritatie van de schaambeenvoeg. Schaambeenpijn wordt ook gekenmerkt door pijn op het schaambeen of op de pezen en spanning in de binnenste dijspieren.

Vóórkomen

De prevalentie van osteïtis pubis onder de algemene populatie sporters varieert van 0,5 tot 6,2 procent. Hoewel veel verschillende sporten in verband kunnen worden gebracht met schaambeenontsteking, zijn hoog risicosporten voetbal, ijshockey en rugby.

Oorzaken van osteïtis pubis

Het schaambeen maakt deel uit van de voorste bekkenring, een stabiele ossale ring gevormd door het os ileum, os ischiadicum en os pubis, en waaraan zich vele pezen van de buik- en beenspieren hechten. Omdat deze twee spiergroepen in tegengestelde richting trekken, wordt het schaambeen en de schaambeenvoeg blootgesteld aan hoge belastingen bij sporten met snelle richtingsveranderingen en sprints - bijvoorbeeld bij voetbal, basketbal, hockey of loopsporten. Als de training te intensief is of verkeerd wordt uitgevoerd, kunnen herhaalde microverwondingen of microtrauma's leiden tot ontsteking van het schaambeen, de schaambeenvoeg (die bestaat uit kraakbeen), de pezen en hun aanhechtingsplaatsen.

Risicofactoren van een schaambeenontsteking

Factoren die de ontsteking van het schaambeen bevorderen zijn:

• huidige of eerdere zwangerschap
• geboorten in het verleden
• operaties in de onderbuik
• gynaecologische of urologische operaties
• schaambeenfractuur, gebroken bekken of andere verwondingen in de schaamstreek
• reumatologische aandoeningen
• overgewicht of obesitas
• sportactiviteiten, zoals hardlopen, voetbal, ijshockey, tennis, etc.
• biomechanische fouten zoals:
• loopstoornissen
• slechte looptechnieken
• strakke, stijve spieren in de heupen, liezen en billen
• beenlengteverschil

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

De huisarts voert lichamelijk onderzoek uit. Daarbij zal hij mogelijk opmerken dat het gebied direct over de voorzijde van het schaambeen gevoelig is bij aanraking. Bij een meer ernstige schaambeenontsteking zal je een abnormaal looppatroon hebben.

Beeldvormend onderzoek

Zo nodig zal de arts beeldvormend onderzoek laten verrichten, zoals een röntgenfoto, botscan, CT-scan of MRI-scan, teneinde een andere mogelijke oorzaak uit te sluiten. Het is van belang dat de oorzaak wordt achterhaald, omdat behalve een ontsteking van het schaambeen ook andere oorzaken kunnen leiden tot pijn in het schaambeen. De huisarts is in principe altijd een goed eerste aanspreekpunt: door gerichte vragen en een lichamelijk onderzoek kan hij vaak herkennen naar welke specialist hij je het best kan verwijzen. In de meeste gevallen van een ontsteking van het schaambeen is een orthopedisch chirurg of specialist in sportgeneeskunde de specialist bij uitstek. Afhankelijk van je medische geschiedenis en het klinische beeld kan een verwijzing naar een gynaecoloog voor vrouwen of een uroloog voor mannen nuttig zijn.

Behandeling van een ontsteking van het schaambeen

Ontstekingsremmende pijnstillers

Een schaambeenontsteking kan meestal conservatief worden behandeld, dat wil zeggen zonder chirurgie. Allereerst is een sportpauze belangrijk zodat de ontsteking kan verdwijnen. Ontstekingsremmende pijnstillers met actieve ingrediënten zoals ibuprofen of diclofenac kunnen de pijn verlichten en de genezing ondersteunen.

Fysiotherapie

Een belangrijk onderdeel van de behandeling is ook fysiotherapie, waarbij de spieren worden versterkt door gerichte oefeningen die je eerst oefent met de fysiotherapeut en later thuis zelf doet.

Cortison voor de ontsteking

Als de pijn in het schaambeen na een paar weken niet verbetert, ondanks een sportpauze en ondanks fysiotherapie-oefeningen, kan het zinvol zijn om tijdelijk cortisone-bevattende tabletten in te nemen in geval van een ontsteking van het schaambeen, omdat cortison een sterk ontstekingsremmend effect heeft. Cortison is een bijnierschorshormoon, ook wel corticosteroïd genoemd. Een orthopedisch chirurg kan ook een mengsel van cortison en een lokaal anestheticum in de symfyse of schaambeen injecteren. Het voordeel hiervan is dat de actieve ingrediënten direct op de plaats van ontsteking werken, wat bijwerkingen kan verminderen.

Operatieve ingreep

Bij een aanhoudende pijnlijke schaambeenontsteking, die na maanden conservatieve behandeling niet verbetert, kan een operatie worden overwogen. Een curettage (scraping), waarbij wat weefsel van de schaambeenvoeg wordt afgeschraapt, kan tot goede resultaten leiden. Een gewrichtsverstijving (artodese) van de symphysis wordt slechts zelden overwogen.

Prognose

Afhankelijk van de ernst van de ontsteking kan het twee tot drie maanden duren voordat je volledig hersteld bent en je je gewone lichamelijke activiteiten kunt hervatten. Soms duurt het herstel langer. Tijdens je herstel dien je je schaambeenvoeg niet al te zwaar te belasten. Als je een hardloper bent, is zwemmen misschien een beter alternatief. De arts kan fysiotherapie aanbevelen, waarbij je verschillende rek- en krachtoefeningen leert.

Als je eenmaal weer lichamelijk actief bent, moet je rusten na een zware inspanning en je voldoende hersteltijd in acht nemen, zoals een vrije dag tussen de trainingen door, om toekomstig letsel te voorkomen. Probeer ook niet te trainen op harde of oneffen oppervlakken.

Je kunt het risico op een schaambeenontsteking na een bevalling of een operatie verlagen door je spieren zorgvuldig uit te rekken en op te warmen voordat je gaat sporten.

Complicaties

Indien een schaambeenontsteking niet tijdig of correct wordt behandeld, kan dit het einde betekenen van een loopbaan van een sporter of voor een onzekere toekomst zorgen.

Preventie

Neem de volgende preventieve maatregelen in acht:

• Stretchen en opwarmen voor het sporten: het is belangrijk om je spieren van tevoren op te warmen.
• Gebruik de juiste sportuitrusting: in tijden van zware inspanning presteert je lichaam beter en loop je minder snel letsel op als het wordt ondersteund door geschikte trainingsuitrusting zoals schoenen en hoogwaardige compressiekleding, hetgeen de doorbloeding en spierherstel verbetert.
• Werk aan de sterkte en flexibiliteit van belangrijke spieren en spiergroepen.
• Neem de tijd op uit te rusten en te herstellen: om de prestatie van je spieren te verbeteren, is het essentieel dat je jezelf wat tijd geeft om te herstellen van de inspanning tijdens het sporten.
• Vermijd activiteiten die ongemak veroorzaken.

Lees verder

• Schaambeen: functie, anatomie en schaambeenaandoeningen
• Schaamhaar: functie, anatomie en risico's van het wegscheren
• Bekkenpijn: oorzaken en symptomen van pijn in het bekken