Stijve heup: oorzaken en symptomen stijfheid van de heupen

Het heupgewricht helpt je om van een zittende positie naar een staande, lopende, rennende of springende positie te gaan. Deze activiteiten zijn moeilijk, zo niet onmogelijk, met een stijve heup. Elke stap of beweging kan in dat geval ernstige pijn veroorzaken. Hoewel een stijve heup veelal een tijdelijke klacht is, kan het ook langdurig ongemak veroorzaken als het onbehandeld blijft. Wanneer je heupgewricht stijf, pijnlijk en moeilijk beweegbaar wordt, is het moeilijk je alledaagse taken uit te voeren. Bovendien zorgt het vaak voor extra klachten aan het bewegingsapparaat. Vooral de rug en de knieën nemen extra spanning op en kunnen ook klachten gaan vertonen. Zelfs helemaal stil blijven zitten of liggen levert misschien geen verlichting op. Er zijn echter effectieve behandelingen beschikbaar voor de meeste oorzaken van stijfheid en pijn in de heup. Raadpleeg je huisarts voor een goede diagnose en behandelplan.

• Oorzaken van een stijve heup
• Symptomen van een stijve heup
• Ankylose van de heup
• Verschijnselen
• Duur van de symptomen
• Huisarts inschakelen
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van stijfheid van de heupen
• Medische behandeling
• Zelfzorg
• Prognose bij een stijve heup
• Vroege behandeling
• Chronische aandoeningen
• Langetermijnvooruitzichten
• Complicaties van een stijve heup
• Preventie van heupstijfheid

Oorzaken van een stijve heup

Een stijve heup kan het gevolg zijn van een kortdurend letsel of een symptoom zijn van een chronische, slopende aandoening. Voorbeelden van letsels die kunnen optreden zijn een heupfractuur (gebroken heup), een ontwricht heupgewricht, een heupluxatie (bij een heupprothese), of een gekneusde heup. Je kunt ook heupstijfheid ervaren na het trainen als gevolg van strakke heupbuigers. Strakke flexoren of buigspieren zijn meestal een tijdelijke aandoening.

Andere chronische aandoeningen die een stijve heup kunnen veroorzaken zijn:

• ziekte van Bechterew, een chronische, inflammatoire reumatische aandoening
• jeugdreuma of Juveniele Idiopathische Artritis (JIA), een der bekendste auto-immuunziekten bij kinderen (die gewrichtsontsteking of artritis veroorzaakt)
• artrose
• reumatoïde artritis (RA)
• bursitis of slijmbeursontsteking in de heup (ontsteking van de met vocht gevulde zakjes rondom je gewrichten)
• ziekte van Calvé-Legg-Perthes, een heupaandoening die voorkomt bij kinderen van 3 tot 11 jaar en waarbij de bloedtoevoer naar de heupkop verstoord is
• ziekte van Lyme
• tendinitis of peesontsteking
• avasculaire necrose van de heup, wat duidt op een verstoring van de bloeddoorstroming van de heupkop

Symptomen van een stijve heup

Ankylose van de heup

Een stijve heup wijst op het gevoel dat je heupgewricht niet zo gemakkelijk beweegt als normaal, en over het algemeen pijnlijk is (pijnlijke heup). Het kan zijn dat je heup tijdens het bewegen klikt, popt of knalt. Je bewegingsbereik kan ook worden beïnvloed. Soms beweeg je langzamer en moeizamer dan voorheen als gevolg van de stijfheid. Stijfheid van het heupgewricht kan ook ankylose van de heup worden genoemd. Ankylose is een ander woord voor gewrichtsstijfheid of stijve gewrichten.

Verschijnselen

Stijve heupen gaan vaak gepaard met de volgende symptomen:

• Bewegingsbeperking: je kunt moeite hebben om de heupgewrichten te buigen of te bewegen, vooral na een tijdje zitten of liggen.
• Variërende pijnniveaus: pijn kan variëren van mild tot ernstig, en kan zowel in de lies en dij als in de heup worden gevoeld.
• Ontsteking: warmte, roodheid en zwelling kunnen optreden in het heupgewricht..
• Verspreiding van verschijnselen: andere gewrichten, vooral de nek en rug, kunnen ook worden getroffen.
• Pijn bij inspanning: deze pijn kan ernstig genoeg zijn om het lopen te belemmeren. Het kan echter na het rusten verergeren en verbeteren bij lichte inspanning. Hoewel zware inspanning meestal ook pijn veroorzaakt.

Duur van de symptomen

Stijfheid van je heupgewricht kan, afhankelijk van de oorzaak, van korte of lange duur zijn.

• Acute vorm: als er een plotselinge ernstige verwonding is, zal de pijn onmiddellijk optreden en zal de stijfheid na genezing vaak nog even aanwezig zijn.
• Chronische vorm: de symptomen komen geleidelijk aan, na een lichte verwonding of het begin van de ziekte, en kunnen jaren aanhouden met weinig verandering, zelfs wanneer het wordt behandeld.

Huisarts inschakelen

Een heupfractuur of een ontwricht heupgewricht is een veel voorkomende oorzaak van heupstijfheid. Een gebroken heup kan optreden na een val of een slag op tegen je heup. Schakel bij de volgende klachten direct medische hulp in:

• koude rillingen
• koorts
• je flauw of licht in het hoofd voelen
• hevige pijn, vooral in de bovenbenen of in de lies, die erger wordt als je probeert je been op te tillen of naar buiten te draaien
• plotselinge huiduitslag of roodheid rond de heup
• zichtbare veranderingen in het heupgewricht, zoals een heupmisvorming

Schakel ook snel medische zorg in als je pijn in de heup of stijfheid blijft ervaren of moeite hebt met het bewegen van het heupgewricht, zelfs bij het ontbreken van een zichtbare verwonding.

Onderzoek en diagnose

De arts kan een stijve heup diagnosticeren door je medische geschiedenis in ogenschouw te nemen, een lichamelijk onderzoek uit te voeren en beeldvormend onderzoek te doen. Uiteraard zal de arts ook informeren naar je klachten. Er zal gevraagd worden naar recente valpartijen of verwondingen en je zult gevraagd worden naar een gedetailleerde beschrijving van je klachten.

Behandeling van stijfheid van de heupen

Medische behandeling

Behandeling van een stijve heup hangt af van de onderliggende oorzaak. Een heupfractuur wordt bijvoorbeeld meestal met een operatie gecorrigeerd. En ontwricht heupgewricht zal een arts of verpleegkundige proberen het heupgewricht weer terug in de kom te brengen. Bij een ernstige ontwrichting kan ene operatieve ingreep nodig zijn, teneinde het bot weer op zijn plaats te zetten en beschadigde banden en pezen te repareren. Er is geen remedie voor heupartrose De aandoening wordt meestal behandeld met anti-inflammatoire pijnstillers en fysiotherapie. De arts kan ook een totale heupprothese aanbevelen. Een corticosteroïd-injectie kan de heupstijfheid verlichten.

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen bij een stijve heup kunnen bestaan uit:

• toepassen van warmte of koude op de aangedane heup
• het uitvoeren van oefeningen om de mobiliteit te verbeteren
• het aangetaste of pijnlijke heupgewricht te laten rusten
• de heupspieren strekken om de spanning te verminderen
• het nemen van ontstekingsremmende medicijnen, zoals naproxen en ibuprofen, die ook de pijn kunnen verlichten

Prognose bij een stijve heup

De prognose voor een stijve heup hangt af van de oorzaak en hoe snel het wordt behandeld. In veel gevallen is de stijfheid tijdelijk en verbetert het met rust, fysiotherapie en aangepaste oefeningen. Bij een blessure of overbelasting herstelt de heup meestal goed binnen enkele weken tot maanden, mits er geen ernstige schade is.

Vroege behandeling

Met snelle diagnose en behandeling, zoals fysiotherapie, medicijnen of een aanpassing van dagelijkse activiteiten, kunnen de meeste mensen hun normale bewegingsvrijheid herstellen. Vroege interventie kan complicaties voorkomen, zoals blijvende stijfheid of verdere schade aan de gewrichten en omliggende spieren.

Chronische aandoeningen

Als de stijfheid wordt veroorzaakt door een chronische aandoening, zoals artritis, kan de prognose variëren. Bij chronische aandoeningen is langdurige behandeling nodig, maar met de juiste therapieën kunnen pijn en stijfheid vaak goed worden beheerst. Regelmatige oefeningen, medicatie en soms zelfs een operatie kunnen nodig zijn om de mobiliteit te behouden en verdere schade te voorkomen.

Langetermijnvooruitzichten

Bij ernstige schade aan het heupgewricht, zoals bij gevorderde artrose, kan de mobiliteit beperkt blijven. In sommige gevallen kan een heupprothese de beste optie zijn om de functie van het gewricht te herstellen en de pijn weg te nemen. Dit leidt vaak tot een aanzienlijke verbetering van de levenskwaliteit.

Complicaties van een stijve heup

Mogelijke complicaties zijn:

• Bewegingsbeperking: Moeite met lopen, opstaan en dagelijkse taken uitvoeren.
• Chronische pijn: Langdurige pijn kan het dagelijks leven zwaar beïnvloeden.
• Spierzwakte: Door minder beweging kunnen de spieren rondom de heup verzwakken.
• Rug- en knieklachten: Door verkeerde belasting kunnen andere gewrichten overbelast raken.
• Gewrichtsschade: Onbehandelde stijfheid kan leiden tot verdere slijtage van de heup.
• Slaapstoornissen: Pijn kan 's nachts erger worden, wat de slaap verstoort.
• Afname levenskwaliteit: Beperkte mobiliteit kan het plezier in dagelijkse activiteiten verminderen.

Preventie van heupstijfheid

Een stijve heup is niet altijd te voorkomen. Het handhaven van een gezond gewicht kan echter de stress en belasting van je heupen verminderen. Opwarmen, rekken en afkoelen tijdens het sporten kan een stijve heup helpen voorkomen. Het nemen van voorzorgsmaatregelen om te voorkomen dat je valt, kan je behoeden voor een gekneusde of gebroken heup.

Lees verder

• Heuppijn of pijn in heup: symptomen, oorzaak en behandeling
• Peesontsteking heup: oorzaken, symptomen en behandeling
• Gewrichtspijn: oorzaken en behandeling pijnlijke gewrichten