Epigastrische hernia: Bultje op de buik, boven de navel

Een epigastrische hernia is een type hernia dat zich ontwikkelt in het bovenste centrale deel van de buik. Hierbij wordt vet door een verzwakt deel van de buikwand geduwd, wat kan resulteren in een zichtbare knobbel boven de navel. Deze aandoening veroorzaakt doorgaans geen symptomen, maar kan pijn en gevoeligheid veroorzaken wanneer er druk of spanning op de buik ontstaat. Behandeling bestaat meestal uit een operatie, aangezien een epigastrische hernia niet vanzelf verdwijnt. Over het algemeen is de operatie succesvol, waardoor de meeste patiënten snel hun normale activiteiten kunnen hervatten. Onbehandeld en zelfs na een operatie kunnen er echter complicaties optreden.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Vet wordt door buikwand geduwd
• Risicofactoren van aandoening aan buikgebied
• Risicogroepen
• Symptomen: Zichtbaar bultje boven het gebied van de navel
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties van epigastrische hernia
• Hernia
• Operatie
• Preventie van een epigastrische hernia
• Praktische tips voor het omgaan met een epigastrische hernia
• Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon
• Beperk zware lichamelijke belasting
• Let op je houding
• Vermijd constipatie en overmatige druk op de buik
• Overweeg een operatie bij verergering van symptomen
• Gebruik pijnmanagement indien nodig
• Zorg voor een gezonde gewichtstoename of gewichtsverlies
• Blijf regelmatig op controle bij je arts
• Vraag om ondersteuning en advies
• Herken de symptomen van complicaties
• Misvattingen rond epigastrische hernia
• Een epigastrische hernia veroorzaakt altijd pijn
• Alle epigastrische hernia's moeten operatief worden behandeld
• Een epigastrische hernia ontstaat door zwaar tillen
• Een epigastrische hernia heeft geen invloed op de spijsvertering
• Alleen ouderen krijgen een epigastrische hernia
• Een epigastrische hernia kan vanzelf genezen
• Een epigastrische hernia verhoogt het risico op ernstige ziekten

Epidemiologie

Een epigastrische hernia is een aandoening waarbij er een uitstulping van buikorganen, meestal vet of een deel van de darmen, door een zwakke plek in de buikwand bij het epigastrische gebied (bovenste midden van de buik) ontstaat. Deze hernia komt veel voor bij volwassenen, met name bij mannen, hoewel ook vrouwen getroffen kunnen worden. De prevalentie is relatief hoog in de algemene bevolking, maar het exacte aantal gevallen is moeilijk vast te stellen omdat veel epigastrische hernia's asymptomatisch zijn en pas later in het leven gediagnosticeerd worden.

Prevalentie en incidentie
De incidentie van epigastrische hernia's varieert, maar het komt in ongeveer 2 tot 5% van de algemene bevolking voor. Deze hernia's zijn vaker aanwezig bij volwassenen, waarbij mannen een iets hogere incidentie vertonen dan vrouwen. Hoewel de meeste gevallen pas op latere leeftijd worden gediagnosticeerd, kan de aandoening zich op elke leeftijd voordoen, ook al is het vaak asymptomatisch in de vroege stadia.

Geografische en demografische factoren
Er zijn weinig gegevens die de geografische variatie in incidentie van epigastrische hernia's beschrijven, maar het komt wereldwijd voor, met een hogere frequentie in landen met een westerse levensstijl, mogelijk door factoren zoals obesitas en slechte houding. Er is ook een hogere incidentie gerapporteerd bij mensen die bepaalde risicofactoren hebben, zoals obesitas of chronische hoest.

Mechanisme

Het mechanisme van een epigastrische hernia is meestal te wijten aan een zwakke plek in de buikwand in het epigastrische gebied, dat zich tussen de onderste ribben en de navel bevindt. De buikwand is een sterk, vezelig weefsel, maar bepaalde factoren kunnen ervoor zorgen dat deze op een bepaald punt verzwakt, waardoor het mogelijk wordt dat een deel van de inhoud van de buikholte, zoals vet of een darmsegment, door de wand uitsteekt.

Ontstaan van de hernia
De epigastrische hernia ontstaat meestal door een combinatie van verhoogde druk in de buikholte (zoals bij hoesten, tillen van zware voorwerpen of zwangerschap) en een aangeboren zwakte in de buikwand. In sommige gevallen is er sprake van een eerdere operatie waarbij de buikwand verzwakt is, wat het risico op een hernia vergroot.

Verhoogde druk in de buikholte
Factoren die de intra-abdominale druk verhogen, zoals chronisch hoesten, overgewicht, zware lichamelijke inspanning, of zwangerschap, kunnen bijdragen aan het ontstaan van een epigastrische hernia. Deze verhoogde druk oefent force uit op de buikwand, waardoor deze op zwakke plekken in de fascia (de stevige laag die de buikspieren omgeeft) kan uitpuilen.

Oorzaken: Vet wordt door buikwand geduwd

Een epigastrische hernia ontstaat wanneer vet door een zwakte in de buikwand tussen de navel en het borstbeen naar buiten steekt, wat resulteert in een knobbel. Deze aandoening is het gevolg van een onvolledige sluiting van de weefsels in de buikwand tijdens de embryonale ontwikkeling. De exacte oorzaak van deze aandoening is nog niet volledig begrepen (anno augustus 2024), maar er zijn wel enkele risicofactoren bekend die het ontstaan van symptomen kunnen beïnvloeden.

Risicofactoren van aandoening aan buikgebied

Enkele risicofactoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een epigastrische hernia zijn:

• een aanhoudende hoest
• een zwangerschap
• ernstig overgeven
• frequent zwaar tillen
• genetische defecten
• spanning op de buikspieren
• spierzwakte
• veroudering
• zwaarlijvigheid

Risicogroepen

Hoewel iedereen een epigastrische hernia kan ontwikkelen, zijn er bepaalde groepen die een hoger risico lopen op het ontstaan van deze aandoening. Risicogroepen omvatten mensen met een verhoogde intra-abdominale druk, mensen met een genetische aanleg voor hernia's, en mensen die bepaalde medische aandoeningen hebben.

Mensen met obesitas
Obesitas is een belangrijke risicofactor voor het ontstaan van epigastrische hernia's, omdat het de intra-abdominale druk verhoogt. Overgewicht kan ook bijdragen aan de zwakte van de buikwand, waardoor hernia's makkelijker ontstaan.

Mensen met een geschiedenis van buikoperaties
Patiënten die eerder een operatie aan de buikholte hebben ondergaan, zoals een appendectomie of een andere abdominale chirurgie, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van een epigastrische hernia. Het littekenweefsel kan zwakker zijn dan de omliggende weefsels, wat het risico op een hernia vergroot.

Symptomen: Zichtbaar bultje boven het gebied van de navel

Een epigastrische hernia manifesteert zich meestal als een bultje boven de navel. Dit bultje kan constant zichtbaar zijn of alleen optreden bij het hoesten, lachen of niezen. Deze knobbel ontstaat doordat vet door de hernia naar buiten wordt geduwd. Symptomen komen vaak niet tot uiting, maar soms kunnen patiënten atypische symptomen ervaren zoals pijn, gevoeligheid, roodheid van de huid en weefselschade. De aandoening is meestal aangeboren en kan alleen opvallen wanneer de patiënt druk uitoefent door bijvoorbeeld stoelgang, huilen of andere activiteiten die druk op de buik uitoefenen.

Alarmsymptomen

Epigastrische hernia's zijn vaak asymptomatisch en kunnen zich langzaam ontwikkelen zonder opgemerkt te worden. In sommige gevallen kunnen patiënten echter symptomen ervaren die wijzen op de aanwezigheid van een hernia. Het belangrijkste alarmsymptoom is een zichtbare of voelbare uitstulping in het epigastrische gebied.

Zichtbare of voelbare uitstulping
De meest voor de hand liggende indicatie van een epigastrische hernia is een zichtbare of voelbare uitstulping in het bovenste deel van de buik. Dit kan variëren van een kleine bobbel tot een grotere uitstulping die erger wordt bij hoesten, lachen of tillen.

Pijn of ongemak
Pijn of ongemak in het gebied van de hernia kan optreden, vooral bij fysieke activiteit of wanneer er verhoogde druk in de buikholte is. De pijn kan dof of stekend zijn en soms gepaard gaan met een branderig gevoel.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts zal beginnen met het verzamelen van de medische geschiedenis en symptomen van de patiënt. Vervolgens vraagt hij de patiënt om te hoesten om te controleren of de zwelling een hoestimpuls vertoont. Dit betekent dat de zwelling groter wordt bij hoesten. Indien er geen verandering in de zwelling optreedt, is er geen hoestimpuls. De arts zal ook de getroffen buikregio palperen (betasten) om de aanwezigheid van een hernia te bevestigen.

Diagnostisch onderzoek
Een CT-scan met intraveneuze contrasttoediening kan helpen bij het stellen van de diagnose. In sommige gevallen kan ook een echografie worden uitgevoerd om de diagnose te bevestigen.

Behandeling

Een epigastrische hernia die symptomen veroorzaakt, wordt behandeld met een operatie, aangezien de aandoening niet vanzelf geneest. Sommige patiënten kiezen ook voor een operatie om cosmetische redenen, zelfs als ze geen symptomen ervaren. Bij baby’s wordt cosmetische chirurgie vaak uitgesteld totdat het kind ouder is en beter in staat om anesthesie te verdragen. De meeste patiënten herstellen binnen twee tot vier weken na de operatie en kunnen snel hun normale activiteiten hervatten. Oudere patiënten hebben doorgaans een langere hersteltijd. Na de operatie kan de buik gevoelig zijn (gevoelige buik), vooral tijdens de eerste week. Het is belangrijk om de chirurgische incisie te beschermen tijdens activiteiten die druk op de buik uitoefenen, zoals huilen, niezen, hoesten, braken, en persen, door een stevige maar zachte druk op de incisielijn uit te oefenen.

Prognose

De prognose van epigastrische hernia's is over het algemeen goed, vooral wanneer de aandoening vroeg wordt gedetecteerd en behandeld. In veel gevallen kan de hernia operatief worden verholpen, wat resulteert in een volledig herstel zonder blijvende complicaties.

Herstel na operatie
Na een succesvolle hernia-operatie is het herstel meestal snel, met weinig complicaties. De meeste patiënten kunnen binnen enkele weken hun normale activiteiten hervatten. Het risico op terugkeer van de hernia is klein, vooral als de operatie goed wordt uitgevoerd.

Complicaties bij niet-behandeling
Wanneer een epigastrische hernia niet wordt behandeld, kunnen complicaties zoals een strangulatie van de darminhoud optreden. Dit kan leiden tot ernstige pijn, infecties en schade aan de darmen. Het is daarom belangrijk om een epigastrische hernia te laten behandelen zodra deze wordt gedetecteerd.

Complicaties van epigastrische hernia

Hernia

Mogelijke complicaties van een epigastrische hernia omvatten een toename in de grootte van de hernia, wat kan leiden tot darmperforatie, meer pijn, een darmobstructie (verstopping van de darm met buikpijn en braken), en een terugkeer van de aandoening.

Operatie

Complicaties die kunnen optreden na de chirurgische ingreep zijn onder andere:

• bloedingen
• bloedproppen
• letsel aan de buikstructuren
• verzameling van bloed of vloeistof
• wondinfectie
• onschone littekens
• pijn

Preventie van een epigastrische hernia

Hoewel een epigastrische hernia vaak aangeboren is en moeilijk te voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om de kans op het ontwikkelen of verergeren van een hernia te verkleinen:

• Beperk overmatig alcoholgebruik
• Ondersteun de buikspieren door regelmatige oefeningen en het handhaven van een gezond gewicht
• Vermijd het tillen van zware objecten op de verkeerde manier; gebruik de juiste tiltechnieken
• Behandel aanhoudende hoest en andere chronische aandoeningen die druk op de buik uitoefenen
• Voorkom ernstig overgeven door indien nodig medische hulp te zoeken bij ernstige misselijkheid
• Zorg voor een gezond gewicht en beperk zwaarlijvigheid
• Houd uw buikspieren sterk door gerichte oefeningen en een goede fysieke conditie

Praktische tips voor het omgaan met een epigastrische hernia

Zorg voor een evenwichtig voedingspatroon

Bij een epigastrische hernia is het belangrijk om je voedingspatroon zo in te richten dat je de druk op je buik vermindert. Eet kleinere, frequentere maaltijden om overbelasting van je maag en darmen te voorkomen. Vermijd zwaar of vet voedsel, omdat dit de verteringsbelasting kan verhogen en klachten kan verergeren. Kies voor licht verteerbare voedingsmiddelen zoals groenten, fruit, magere eiwitten en volkoren granen. Het vermijden van koolzuurhoudende dranken kan ook helpen, omdat deze de druk op de buik verhogen en het risico op oprispingen of reflux vergroten.

Beperk zware lichamelijke belasting

Lichamelijke belasting kan de druk op je buik vergroten en daardoor de hernia verergeren. Vermijd activiteiten die veel tillen of zwaar lichamelijk werk vereisen. Als je een fysiek beroep hebt, overleg dan met je arts over hoe je je werk kunt aanpassen om de belasting op je buik te verminderen. Als het noodzakelijk is om gewicht te tillen, gebruik dan de juiste tiltechnieken door je benen te buigen en je rug recht te houden. Ook het vermijden van langdurig staan of zitten in eenzelfde houding kan helpen om de buikspieren te ontlasten.

Let op je houding

Een slechte houding kan bijdragen aan de verergering van de hernia. Let erop dat je een rechte houding aanneemt wanneer je zit, staat of loopt. Vermijd het doorhangen van je buik en zorg ervoor dat je je buikspieren actief gebruikt. Het kan helpen om ergonomische meubels te gebruiken en regelmatig pauzes te nemen om je lichaam te verlichten, vooral als je veel moet zitten.

Vermijd constipatie en overmatige druk op de buik

Constipatie kan de druk op je buik vergroten en de symptomen van een epigastrische hernia verergeren. Zorg voor een vezelrijk voedingspatroon met voldoende groenten, fruit, en volkorenproducten. Drink ook voldoende water om de stoelgang soepel te houden. Indien nodig, kun je een arts raadplegen voor laxeermiddelen of andere oplossingen om constipatie te voorkomen.

Overweeg een operatie bij verergering van symptomen

Als de klachten door de hernia ernstig zijn of niet verbeteren met veranderingen in je levensstijl, kan het nodig zijn om een arts te raadplegen over een operatie. Chirurgische ingrepen kunnen nodig zijn om de hernia te herstellen en verdere complicaties te voorkomen. Je arts zal je adviseren over de beste optie, afhankelijk van de ernst van je hernia en de bijbehorende symptomen. Het herstel na een operatie kan enige tijd duren, maar het kan de symptomen op lange termijn verlichten.

Gebruik pijnmanagement indien nodig

Pijn door een epigastrische hernia kan soms verlicht worden door het gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol. Overleg met je arts voordat je medicijnen gaat gebruiken om te bepalen wat voor jou veilig is. Als de pijn aanhoudt of verergert, bespreek dan met je arts of pijnbeheersingsopties zoals fysiotherapie of andere behandelingen geschikt voor je situatie kunnen zijn.

Zorg voor een gezonde gewichtstoename of gewichtsverlies

Als je overgewicht hebt, kan dit de druk op je buik vergroten en de hernia verergeren. Het is belangrijk om op een gezonde manier af te vallen door een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging. Dit vermindert de belasting op je buik en kan je symptomen verbeteren. Aan de andere kant, als je probeert aan te komen, doe dit dan onder begeleiding van je arts om ervoor te zorgen dat je dit op een gezonde manier doet zonder extra druk op je buik te veroorzaken.

Blijf regelmatig op controle bij je arts

Het is belangrijk om regelmatig op controle te gaan bij je arts om de voortgang van de hernia te monitoren. Dit helpt om te bepalen of er verdere behandelingen nodig zijn of dat de hernia zich verergert. Bespreek eventuele nieuwe symptomen of veranderingen in je gezondheid, zoals pijn of ongemak, met je arts, zodat je tijdig kunt reageren op mogelijke complicaties.

Vraag om ondersteuning en advies

Het omgaan met een epigastrische hernia kan soms fysiek en mentaal belastend zijn. Zoek steun bij familie, vrienden of een professionele zorgverlener. Dit kan helpen om je emotioneel te ondersteunen en je te begeleiden bij het maken van de juiste keuzes voor je gezondheid. Een diëtist kan je ook helpen bij het plannen van een geschikt voedingspatroon om de belasting op je buik te minimaliseren en je herstel te bevorderen.

Herken de symptomen van complicaties

In sommige gevallen kan een epigastrische hernia leiden tot complicaties, zoals een ingeklemde hernia of pijn die niet verdwijnt. Wees alert op symptomen zoals plotselinge, hevige pijn, zwelling of een gevoel van druk in je buik. Als je deze symptomen ervaart, zoek dan onmiddellijk medische hulp om ernstige complicaties te voorkomen. Het is belangrijk om snel actie te ondernemen om verdere schade aan je buik of organen te voorkomen.

Misvattingen rond epigastrische hernia

Een epigastrische hernia is een uitstulping van vet- of buikweefsel door een opening in de buikwand, meestal tussen het borstbeen en de navel. Er bestaan veel misvattingen over deze aandoening, die kunnen leiden tot onnodige zorgen of misverstanden over de behandeling.

Een epigastrische hernia veroorzaakt altijd pijn

Niet iedereen met een epigastrische hernia ervaart pijn. In sommige gevallen is de uitstulping klein en veroorzaakt deze geen ongemak. Pijn kan optreden als de hernia groter wordt of als er weefsel bekneld raakt. Regelmatige controle door een arts kan helpen om mogelijke complicaties tijdig te detecteren.

Alle epigastrische hernia's moeten operatief worden behandeld

Hoewel een operatie de enige manier is om de opening in de buikwand definitief te sluiten, is deze niet altijd noodzakelijk. Kleine, asymptomatische hernia’s kunnen onder controle worden gehouden zonder chirurgische ingreep. Een arts zal de situatie evalueren op basis van de grootte en de symptomen van de hernia.

Een epigastrische hernia ontstaat door zwaar tillen

Hoewel zwaar tillen de druk in de buik verhoogt en een bestaande zwakke plek in de buikwand kan verergeren, is het niet de directe oorzaak van een epigastrische hernia. Erfelijke factoren, zwaarlijvigheid en eerdere operaties kunnen eveneens een rol spelen bij het ontstaan van deze aandoening.

Een epigastrische hernia heeft geen invloed op de spijsvertering

Afhankelijk van de locatie en de grootte van de hernia kan er wel degelijk invloed zijn op de spijsvertering. Sommige mensen ervaren een opgeblazen gevoel, misselijkheid of maagklachten. Indien de hernia druk uitoefent op de darmen, kan dit leiden tot verstopping of andere ongemakken.

Alleen ouderen krijgen een epigastrische hernia

Hoewel de kans op een hernia toeneemt met de leeftijd, kan deze aandoening ook bij jongere volwassenen en zelfs bij baby's voorkomen. Bij zuigelingen is een epigastrische hernia meestal aangeboren en kan deze spontaan verdwijnen naarmate het kind ouder wordt.

Een epigastrische hernia kan vanzelf genezen

Een hernia verdwijnt niet vanzelf. In sommige gevallen kan de uitstulping tijdelijk minder zichtbaar of voelbaar zijn, maar de onderliggende opening in de buikwand blijft aanwezig. Zonder behandeling kan de hernia groter worden of bekneld raken, wat een spoedoperatie noodzakelijk kan maken.

Een epigastrische hernia verhoogt het risico op ernstige ziekten

Hoewel een hernia ongemak en complicaties kan veroorzaken, leidt deze aandoening op zichzelf niet tot ernstige ziekten zoals kanker. Wel is het belangrijk om de symptomen in de gaten te houden en medische opvolging te krijgen om mogelijke complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Congenitale hernia diafragmatica: Aangeboren middenrifbreuk
• Middenrifbreuk: Uitstulping buikorganen met ademproblemen