Zesde ziekte: symptomen & besmettelijk kind en volwassenen

De zesde ziekte is een milde vlekjesziekte en wordt veroorzaakt door het herpesvirus (type 6 en 7). Meestal treedt de ziekte op bij kinderen van 6 maanden tot 3 jaar. de zesde ziekte wordt daarom als kinderziekte beschouwd. De zesde ziekte begint bij zuigelingen en peuters vaak met een plotselinge opkomende hoge koorts, die drie tot vijf dagen duurt. Binnen 12-24 uur nadat er koorts uitbrak, verschijnt er huiduitslag, vooral op de romp, maar soms ook in het gezicht. Het gaat om kleine, lichtrode vlekjes. Deze vlekjes jeuken niet en verdwijnen binnen enkele dagen.

• Wat is de zesde ziekte of roseola?
• Oorzaken van zesde ziekte of roseola
• Symptomen van de zesde ziekte of roseola
• Verschijnselen
• Symptomen zesde ziekte bij oudere kinderen
• Besmettelijkheid
• Onderzoek en diagnose
• Lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van roseola of zesde ziekte
• Algemene maatregelen
• Rust
• Prognose
• Complicaties
• Preventie: hoe voorkom je deze sluimerende kinderziekte?
• Goede hygiëne is je sterkste wapen
• Houd afstand bij symptomen
• Versterk het immuunsysteem

Wat is de zesde ziekte of roseola?

De zesde ziekte wordt ook wel driedaagse koorts genoemd en de Latijnse benaming is exanthema subitum of roseola infantum, ook wel kortweg roseola. De zesde ziekte is een milde vlekjesziekte —de aandoening gaat gepaard met huiduitslag— en wordt veroorzaakt door een virus. Het is over het algemeen vrij onschuldig en komt het meest voor bij kinderen van 6 maanden tot 2 jaar. Het komt zelden voor bij kinderen ouder dan vier jaar. De gemiddelde leeftijd waarop een kind geïnfecteerd raakt is wanneer hij 9 maanden oud is. Oudere kinderen, tieners en volwassenen worden veel minder vaak besmet. Dat komt doordat ongeveer 77% van de volwassenen deze ziekte reeds als kind hebben gehad en dus niet opnieuw ziek kunnen worden.

Oorzaken van zesde ziekte of roseola

De zesde ziekte wordt veroorzaakt door twee veel voorkomende herpesvirussen (HHV-6 en HHV-7). De virussen behoren tot de familie van de herpesvirussen, maar ze veroorzaken niet de bekende koortslip of genitale infecties die herpes simplex virussen kunnen veroorzaken. De virussen worden verspreid door kleine druppeltjes vocht uit de neus en keel van de besmette mensen. Deze druppeltjes worden verspreid door middel van praten, niezen of hoesten. De incubatietijd, dat wil zeggen de periode tussen de blootstelling aan het virus en het tijdstip dat de eerste symptomen zich openbaren, is 9 tot 10 dagen.

Symptomen van de zesde ziekte of roseola

Verschijnselen

De tekenen en symptomen de zesde ziekte variëren en zijn afhankelijk van de leeftijd van de patiënt. De zesde ziekte begint bij zuigelingen en peuters vaak met een plotselinge opkomende hoge koorts (39 tot 40,5 °C), die drie tot vijf dagen duurt, maar in sommige gevallen ook langer. De koorts eindigt even plotseling als ze begonnen is. Bovendien hebben ze last van prikkelbaarheid, oorpijn, zere keel, gezwollen klieren in hals en nek, loopneus, en eventueel milde diarree. Binnen 12-24 uur nadat er koorts uitbrak, verschijnt er huiduitslag, vooral op de romp, maar soms ook in het gezicht. Het gaat om kleine, lichtrode vlekjes. Deze vlekjes jeuken niet en verdwijnen meestal binnen één of twee dagen.

Symptomen zesde ziekte bij oudere kinderen

Oudere kinderen hebben meer kans op een ziekte die gekenmerkt wordt door een aantal dagen hoge koorts en eventueel een loopneus en diarree. Ze krijgen minder vaak huiduitslag als de koorts afneemt.

Besmettelijkheid

Het is onbekend hoelang de besmettelijke periode van de zesde ziekte duurt, maar waarschijnlijk is de ziekte besmettelijk tot het moment dat de uitslag is verdwenen.

Onderzoek en diagnose

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van roseola kan gesteld worden op basis van de typische huiduitslag of, in sommige gevallen, door een bloedonderzoek waarbij de arts de antilichamen tegen roseola controleert.

Differentiële diagnose

De symptomen van de zesde ziekte lijken soms op die van mazelen, rode hond of een pneumokokkeninfectie.

Behandeling van roseola of zesde ziekte

Algemene maatregelen

Het is belangrijk dat het kind voldoende te drinken krijgt om uitdroging te voorkomen. Vooral zuigelingen dehydreren gemakkelijk. De koorts kan worden behandeld met paracetamol of ibuprofen. Geef geen aspirine aan iemand jonger dan 20 jaar, aangezien dat een verhoogd risico geeft op het Reye-syndroom. De uitslag verdwijnt zonder medische behandeling.

Rust

Voorts is het belangrijk dat het zieke kind voldoende rust krijgt. Dunne loszittende kleding is aan te bevelen, zodat het lichaam de overtollige warmte kan kwijtraken.

Prognose

De aandoening is goedaardig en verdwijnt spontaan. Een paar kinderen kunnen echter koortsstuipen krijgen. Heel soms kan bij immuungecompromitteerde kinderen de infectie terugkeren. De meeste kinderen hebben geen restverschijnselen en hebben een uitstekende prognose.

Complicaties

Een complicatie die soms kan optreden door de snel stijgende temperatuur zijn koortsstuipen.

Preventie: hoe voorkom je deze sluimerende kinderziekte?

De zesde ziekte, of exanthema subitum, komt vooral voor bij jonge kinderen en verschijnt vaak onverwacht met hoge koorts, gevolgd door uitslag zodra de koorts afneemt. Het virus dat deze ziekte veroorzaakt, het humaan herpesvirus type 6 (HHV-6), is zeer besmettelijk. Er is geen specifieke manier om het volledig te voorkomen, maar er zijn enkele eenvoudige stappen die helpen de verspreiding te beperken.

Goede hygiëne is je sterkste wapen

Net als bij veel besmettelijke ziekten is handen wassen essentieel. Zorg ervoor dat kinderen regelmatig hun handen wassen, vooral na niezen, hoesten of voor en na het eten. Het virus verspreidt zich via speeksel, dus het vermijden van direct contact met iemand die ziek is, kan de kans op infectie verkleinen.

Houd afstand bij symptomen

Kinderen met de zesde ziekte zijn vaak besmettelijk tijdens de koortsperiode, nog voordat de uitslag optreedt. Houd je kind daarom thuis van school of kinderopvang zodra de koorts begint. Dit helpt om verspreiding naar andere kinderen te voorkomen.

Versterk het immuunsysteem

Een gezond, gevarieerd dieet ondersteunt een sterk immuunsysteem. Voldoende slaap en beweging dragen hier ook aan bij, zodat het lichaam beter in staat is om virale infecties te bestrijden.

Lees verder

• Kinderziekten met vlekjes op de huid, blaasjes, huiduitslag
• Vijfde ziekte: symptomen & besmettelijk kind en volwassene
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling