Notalgia paresthetica: oorzaak, symptomen en behandeling
Notalgia paresthetica is een veel voorkomende vorm van jeuk ter hoogte van de schouderbladen. Het komt vooral voor bij mannen en vrouwen tussen de 40 en 80 jaar. Jeuk is de belangrijkste klacht van notalgia paresthetica. Je kunt daarnaast ook last hebben van andere symptomen zoals branderigheid, pijn, overgevoeligheid, een versterkte pijngewaarwording en een verhoogde gevoeligheid van de huid. Effectieve behandeling van notalgia paresthetica is moeilijk. Eerste keus is capsaïcinezalf (zogeheten 'peperzalf'). Deze put de zenuwen uit, waardoor er geen pijn- of gevoelsprikkels (meer) worden doorgegeven aan de hersenen. Ofschoon de exacte oorzaak van notalgia paresthetica nog niet volledig begrepen wordt, blijft verder onderzoek nodig om effectievere behandelingsmethoden te ontwikkelen en inzicht te krijgen in de mechanismen achter deze aandoening. Notalgia paresthetica is voor het eerst in de medische literatuur beschreven in 1934 door Astwazaturow.- Die gekmakende jeuk tussen haar schouderbladen – het verhaal van Sandra
- Wat is notalgia paraesthetica?
- Oorzaak van notalgia paresthetica
- Wie krijgt het?
- Risicofactoren
- Symptomen van notalgia paresthetica
- Jeuk, pijn en branderigheid
- Huidveranderingen (bruine vlek)
- Beloop
- Onderzoek en diagnose
- Behandeling van notalgia paresthetica
- Zalf
- Amitriptyline
- Krabben vermijden
- Prognose
- Complicaties
- Preventie
Die gekmakende jeuk tussen haar schouderbladen – het verhaal van Sandra
Sandra (52) dacht eerst dat het aan haar nieuwe bh lag. Of misschien aan dat goedkope wasmiddel in de aanbieding. Maar hoe ze ook smeerde, wreef, waste of krabde: de jeuk tussen haar schouderbladen bleef. En het was geen gewone jeuk, maar een die diep vanbinnen leek te komen – alsof er onder haar huid een onzichtbaar beestje kriebelde. Geen bultjes, geen uitslag, geen schilfers. Alleen een zeurende, soms branderige jeuk aan haar rechterrugkant. En het werd erger als ze stress had of moe was.Een bezoek aan de huisarts leverde weinig op. "Misschien een droge huid," klonk het. Of "psychosomatisch." Maar Sandra voelde zich niet serieus genomen. Na veel doorduwen en een verwijzing naar de neuroloog, viel eindelijk het kwartje: notalgia paresthetica. Een mond vol voor iets wat je letterlijk gek kan maken. Een zenuw in haar rug – vaak tussen de schouderbladen – bleek bekneld of geïrriteerd. Geen huidprobleem, maar een zenuwprobleem dus.
De behandeling? Niet zo simpel. Sandra probeerde fysiotherapie, rekoefeningen en kreeg zelfs een zenuwblokkade-injectie aangeboden. Wat haar uiteindelijk het meest hielp, was een combinatie van acupunctuur en mentholcrème – plus het besef dat het ánders is dan gewone jeuk. Geen krabben dus, hoe groot de verleiding ook is, want dat maakt het juist erger. En ze leerde letten op haar houding achter de computer, want daar kwam het vaak van.
Sandra lacht nu weer, maar soms – als ze gestrest is of te lang stilzit – steekt de jeuk weer op. "Het zit letterlijk en figuurlijk achter me," zegt ze, "maar ik weet nu wat het is. En dat alleen al scheelt de helft."
Notalgia paresthetica / Bron: Maroliver, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Wat is notalgia paraesthetica?
Notalgia paresthetica is een courante vorm van jeuk op de rug ter hoogte van de schouderbladen. Het komt vooral voor bij volwassenen van 40-80 jaar oud. Ernstige vormen van notalgia kunnen zeer belastend zijn en de levenskwaliteit negatief beïnvloeden.Oorzaak van notalgia paresthetica
Hoewel de etiologie van notalgia paresthetica anno 2025 nog onduidelijk is, vermoedt men dat er een aantal mogelijke mechanismen aan ten grondslag kunnen liggen. Men denkt dat de jeuk kan ontstaan als gevolg van beschadiging van de gevoelszenuwen in de huid die uit het ruggenmerg komen. Mogelijk dat de betrokken gevoelszenuwen vanwege hun specifieke anatomische situatie extra kwetsbaar zijn voor invloeden van buiten af, zoals gordelroos. Afwijkingen van de wervelkolom kunnen ook een verklaring bieden, aangezien bij een niet onaanzienlijk deel van de patiënten met notalgia een probleem van de wervelkolom is vastgesteld.Wie krijgt het?
Notalgia paresthetica kan op elke leeftijd voorkomen, maar komt vaker voor bij mensen in de leeftijd van 40-80 jaar. Zowel mannen als vrouwen kunnen het krijgen, ofschoon de aandoening vaker voorkomt bij vrouwen van middelbare leeftijd. Notalgia paresthetica komt wereldwijd voor bij alle etnische groepen.Risicofactoren
De risicofactoren voor notalgia paresthetica zijn de volgende:- Spierspasmen in de rug
- Cervicale artrose
- Trauma aan het nekgebied
- Ongeval met auto of sport met letsel zoals whiplash
- Overmatig gewichtheffen
Van bepaalde beroepen is bekend dat ze het risico verhogen, zoals kappers en schilders.
Symptomen van notalgia paresthetica
Jeuk, pijn en branderigheid
Jeuk is de belangrijkste klacht van notalgia paresthetica. Je kunt daarnaast ook last hebben van branderigheid, pijn, overgevoeligheid, een versterkte pijngewaarwording (hyperalgesie) en verminderde of verhoogde gevoeligheid van de huid (dysesthesie).Huidveranderingen (bruine vlek)
Als gevolg van het krabben kunnen er huidveranderingen optreden. Wat je dan kunt zien is een hinderlijk jeukende unilaterale onscherp begrensde roze tot gehyperpigmenteerde (bruine) vlek op een van de schouderbladen, meestal 3-10 cm groot.Beloop
De aandoening heeft een chronisch beloop met tijdelijke vermindering of verdwijning van ziekteverschijnselen (remissies) en plotselinge verergering van de ziekteverschijnselen (exacerbaties). Soms dooft de aandoening na verloop van maanden tot jaren uit, om daarna alsnog weer op te flakkeren.Onderzoek en diagnose
Lichamelijk onderzoekDe diagnose notalgia paresthetica wordt vaak op het oog gesteld. Een huidbiopt is over het algemeen niet nodig. De aandoening komt vaak voor en wordt waarschijnlijk ondergediagnosticeerd.
Lichen simplex chronicus op de elleboog / Bron: Eyon, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)De aandoening moet niet verward worden met onder meer:
- een reactie van een beet van een geleedpotige (insectenbeet)
- atopisch eczeem
- allergisch contacteczeem
- brachioradiale pruritus of jeuk
- allergisch contacteczeem
- droge huid
- herpes zoster of gordelroos
- lichen simplex chronicus
- maculaire amyloidose
- parasieten- of infestatiewaan
- postinflammatoire hyperpigmentatie
- prurigo nodularis
- tinea corporis
- pityriasis versicolor of tinea versicolor
- toxicodermie
Behandeling van notalgia paresthetica
Zalf
Effectieve behandeling is moeilijk bij notalgia paresthetica. Eerste keus is capsaïcinezalf ('peperzalf'). Het werkzame ingrediënt (capsaïcine) geeft de scherpe smaak aan rode chilipeper. Capsaïcine verhindert dat pijn- of gevoelsprikkels worden doorgegeven aan de hersenen doordat het in feite een soort uitputting van de zenuwen veroorzaakt. Andere middelen die mogelijk (enig) effect kunnen hebben zijn:- lidocaïnezalf
- corticosteroïdzalf
- koelzalven of -lotions
Amitriptyline
In ernstige gevallen kan voor de nacht amitriptyline worden voorgeschreven. Dit medicijn wordt gebruikt bij depressies, maar blijkt in lage dosering een vooral pijnstillend en ontspannend effect te hebben. Ingenomen voor de nacht kan het zorgen voor een betere nachtrust, wat weer een goed effect heeft op de klachten.Krabben vermijden
Probeer zoveel mogelijk van de huid af te blijven. Krabben of wrijven over de plek vermeerdert de jeuk en kan leiden tot huidveranderingen.Prognose
De prognose van notalgia paresthetica is uitstekend met de juiste behandeling, maar het hangt ook af van de ernst van de symptomen. Ook kan de aandoening van invloed zijn op de kwaliteit van leven en stress oproepen, soms met depressie tot gevolg. Mensen met mildere klachten hebben over het algemeen een betere prognose dan mensen met ernstige symptomen. De symptomen kunnen in maximaal 40% van de gevallen terugkeren, en daarom is zorgvuldige follow-up nodig.Complicaties
Er worden geen significante complicaties als gevolg van notalgia paresthetica in de literatuur gemeld. Chronische jeuk en schilfering van de huid kunnen ervoor zorgen dat de huid dik, verkleurd en leerachtig wordt. Overmatig krabben kan leiden tot huidzweren. Stress kan optreden als gevolg van notalgia paresthetica, dat van invloed is op je prestatie op school, universiteit en werk.Preventie
Anno 2025 zijn er geen specifieke methoden of richtlijnen om notalgia paresthetica te voorkomen, die wordt veroorzaakt door genetische factoren. Sommige van de risicofactoren kunnen echter onder controle worden gehouden, bijvoorbeeld:- Vermijden van overmatig gewichtheffen;
- Het nemen van adequate veiligheids- en gezondheidsvoorzorgsmaatregelen tijdens het uitvoeren van bepaalde werkzaamheden;
- Voorkom whiplash-blessures door het gebruik van de juiste sportuitrusting en het dragen van veiligheidsgordels.
