Korstjes op hoofdhuid: oorzaken korstjes, schilfers en jeuk

Korstjes en schilfering of schilferende plekken op de behaarde hoofdhuid is een courante klacht, niet alleen onder volwassenen maar ook onder kinderen. Het geeft veelal aanleiding tot krabben, vooral bij jeuk, en door het krabben en peuteren aan de korstjes kunnen wondjes ontstaan. Vaak is de oorzaak van korstjes op hoofdhuid seborroïsch eczeem of roos. Dit komt vooral voor bij baby's in de eerste drie levensmaanden en bij volwassenen tussen 18 en 40 jaar. Bij volwassenen is er veelal sprake van droge of vettige, schilfering van de huid, met in wisselende mate jeuk. Bij jonge kinderen wordt ook wel van 'berg' of 'zuigelingeneczeem' gesproken en is eenvoudig te herkennen aan de geel-bruine korstjes op de hoofdhuid van het kind, vaak vastgeplakt aan de haren. Daarnaast worden andere, wat minder vaak voorkomende oorzaken van korstjes op hoofdhuid besproken. Bij iedere huidaandoening wordt aangegeven bij wie het vooral voorkomt: mannen of vrouwen, kinderen of volwassenen, enz.

• Oorzaken van korstjes op de hoofdhuid
• Seborroïsch eczeem/roos
• Wat is roos?
• Anti-roos shampoo
• Tinea capitis (ringworm of hoofdschimmel)
• Schimmelinfectie
• Antischimmelcrème en -pillen
• Pityriasis amiantacea
• Goedaardige aandoening met schilfers en jeuk
• Drietrapsbehandeling
• Psoriasis capitis
• Psoriasis van het behaarde hoofd
• Corticosteroïd-houdende lotion
• Allergisch contacteczeem
• Soorten contacteczeem
• Irritatief contact eczeem
• Allergisch contacteczeem
• Actinische keratose
• Zonneschade
• Relatief milde crème
• Hoofdluizen
• Hoofdluis verspreidt zich snel
• Middelen tegen hoofdluis
• Gordelroos
• Varicellazostervirus
• Behandeling van gordelroos
• Eosinofiele (pustuleuze) folliculitis bij kinderen
• Niet-besmettelijke aandoening
• Corticosteroïdzalf
• Impetigo of krentenbaard
• Oppervlakkige infectie van de huid
• Antibioticumzalf en soms -pillen

Oorzaken van korstjes op de hoofdhuid

Korstjes op de hoofdhuid is een vervelende klacht met verschillende mogelijke oorzaken. De belangrijkste passeren hieronder de revue.

Seborroïsch eczeem/roos

Vooral bij baby's in de eerste drie levensmaanden en bij volwassenen tussen 18-40 jaar. Meer bij mannen dan bij vrouwen.

Wat is roos?

Roos wordt gezien als een lichte variant van seborrhoïsch eczeem, een aandoening die niet alleen op de behaarde hoofdhuid, maar ook vaak in het gelaat gezien wordt. Seborroïsch eczeem komt vrij vaak voor. Het is een chronische, steeds terugkerende huidaandoening die wordt gekenmerkt door roodheid van de huid met vettige, gele korsten. In normale omstandigheden schilfert de huid af in minuscule schilfers, maar bij roos klonteren deze samen tot grotere schilfers, die later loslaten. Hoofdroos kan gepaard gaan met jeuk, wat vaak leidt tot krabben. De oorzaak van roos is een ophoping van gistcellen (Pityrosporon Ovale) op de huid, als gevolg van overgroei van deze gist. De hoofdhuid reageert op deze overgroei met een milde afweerreactie, als gevolg waarvan jeuk en schilfering ontstaat.

Vaker bij mannen
Seborroïsch eczeem komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen en het wordt vaker gezien in de eerste 3 levensmaanden en tussen de 18 en 40 jaar. Bij jonge kinderen (baby's, kleuters en peuters) spreekt men ook wel van 'berg', te herkennen aan de karakteristieke geelbruine korstjes op de hoofdhuid van het kind, vaak vastgeplakt aan de haren. Bij de meeste kinderen is berg voor de eerste verjaardag verdwenen, maar een enkele keer blijft midden op het hoofd een hardnekkig plekje over. Op de leeftijd van 6 jaar heeft vrijwel geen enkel kind meer last van berg.

Anti-roos shampoo

Hoofdroos kan het beste behandeld worden met imidazolderivaten (vooral ketoconazol-shampoo, twee keer per week toepassen). Bij 'berg' kan een milde babyshampoo uitkomst bieden. Bij berg met dikke plaques kun je het beste 's avonds een vette olie of 'berg zalf' op de plaques smeren om deze te weken, zodat je de volgende ochtend voorzichtig de verweekte korstjes kunt verwijderen met een luizenkammetje.

Tinea capitis (ringworm of hoofdschimmel)

Vooral bij kinderen.

Schimmelinfectie

Tinea capitis wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie op het behaarde hoofd, de wenkbrauwen en de wimpers. Het wordt ook wel gewoon 'hoofdschimmel' genoemd. Deze vervelende, besmettelijke aandoening komt het meest frequent voor op de kinderleeftijd. Men vermoedt dat bepaalde vetzuren die aanwezig zijn in de talg bij volwassenen, mogelijk de groei van dermatofyten (schimmels) remt. Bij kinderen ontbreken deze vetzuren. Tinea capitis wordt gekenmerkt door schilfering van de huid met ontstekingsverschijnselen als roodheid en pustelvorming. Daarnaast zijn afgebroken haren en haaruitval belangrijke symptomen. Er kunnen zelfs grote kale plekken ontstaan.

Antischimmelcrème en -pillen

Lokale behandeling met een antischimmelcrème is dikwijls niet afdoende. In veel gevallen zal tinea capitis langdurig behandeld moeten worden met een pillenkuur tegen schimmels. Tegenwoordig wordt het middel traconazol vaak gebruikt voor de behandeling van tinea capitis. Een relatief nieuw middel is terbinafine, met een breed werkingsspectrum tegen schimmels. Met een verwekende zalf kunnen desgewenst de schilfers worden verwijderd. Na het insmeren, enkele uren laten inwerken en daarna voorzichtig de schilfers eruit kammen.

Pityriasis amiantacea

Vaker bij vrouwen dan bij mannen. Wordt vooral waargenomen bij kinderen en jongvolwassenen.

Goedaardige aandoening met schilfers en jeuk

Pityriasis amiantacea, ook wel 'schalp' genoemd, is een goedaardige aandoening van het behaarde hoofd. De aandoening wordt vooral gezien bij mensen met seborroïsch eczeem van het behaarde hoofd en het wordt daarom ook wel gezien als een versterkte vorm van hoofdroos (zie boven). Ook komt het vaak voor bij mensen die last hebben van psoriasis, lichen simplex chronicus of een hoofdschimmel. De huidaandoening kan echter ook primair ontstaan. Bij deze aandoening ontstaat er een opeenhoping van geel-grijze, vettige schilfering op het behaarde hoofd. Er vindt een opeenstapeling van schilferlagen plaats die aan de haren vastgeklit zitten. De dakpansgewijze rangschikking van de plakkaten is een kenmerkend symptoom. Jeuk en pijn (wanneer er wondjes ontstaan als gevolg van krabben), zijn bekende klachten. Ter plaatse kunnen er wat haren uitvallen. Soms gaat het gepaard met een secundaire bacteriële infectie.

Drietrapsbehandeling

De aandoening wordt bestreden met een drietrapsbehandeling. Het eerste onderdeel van de behandeling is het opweken van de dikke schilferlagen, met een vette zalf die salicylzuur bevat en in de plekken wordt gemasseerd. Dit moet de hele nacht inwerken en de volgende ochtend worden de haren gewassen met een teershampoo. Vervolgens wordt er een hormoonbevattende lotion of emulsie op de plekken aangebracht. Dit procedé moet dagelijks herhaald worden. Na ongeveer twee weken zal de behandeling zichtbaar effect gesorteerd hebben en kan de behandelfrequentie worden afgebouwd.

Psoriasis capitis

Zowel bij mannen als bij vrouwen die daar aanleg voor hebben. Psoriasis komt voor op alle leeftijden, maar meestal begint het na de puberteit.

Psoriasis van het behaarde hoofd

Psoriasis capitis is de benaming van psoriasis van het behaarde hoofd. Het is een veel voorkomende vorm van psoriasis, die kan voorkomen in combinatie met andere uitingsvormen van psoriasis maar ook zelfstandig. Op het hoofd kunnen enkele psoriasisplekken voorkomen, maar in ergere gevallen kan de gehele hoofdhuid bedekt zijn met een zilverachtige, vastzittende schilfering. De klachten gaan vaak gepaard met jeuk.

Corticosteroïd-houdende lotion

Behandeling van deze vorm van psoriasis wordt vaak aangevangen met een corticosteroïd-houdende emulsie of lotion, waar vaak een schilferoplossende stof is toegevoegd. Het spreekt voor zich dat zalven en crèmes niet geschikt zijn vanwege de beharing. Daarnaast kan een corticosteroïd bevattende shampoo gebruikt worden, welke na ongeveer een kwartier intrekken op droog haar als een shampoo wordt uitgewassen. Er is ook een speciale gel ontwikkeld voor mensen van 18 jaar en ouder: Het gaat om Xamiol®, waarin de bestanddelen betamethason en calcipotriol gecombineerd zijn. Deze vullen elkaar aan en zorgen ervoor dat het middel snel en effectief werkt.

Allergisch contacteczeem

Meer vrouwen dan mannen. Het aantal gevallen stijgt met het ouder worden.

Soorten contacteczeem

Contacteczeem kan worden onderverdeeld in:

• allergisch contacteczeem; en
• irritatief contacteczeem (ortho-ergisch contact eczeem).

Irritatief contact eczeem

Bij irritatief contacteczeem wordt het eczeem veroorzaakt door rechtstreekse blootstelling aan irriterende stoffen, zwak toxische stoffen zoals oplosmiddelen en zepen. Bij allergisch contacteczeem brengen de stoffen in de huid niet een toxische- maar een allergische reactie teweeg. Het is in feite een overgevoeligheidsreactie van het lichaam, waarbij specifieke afweercellen in stelling worden gebracht.

Allergisch contacteczeem

Bij allergisch contacteczeem op het behaarde hoofd, gaat het vaak om contactallergie voor haarverf, shampoo, crèmespoelings- en stylingproducten. Klachten die optreden zijn jeukende schilfering over de gehele hoofdhuid. De behandeling bestaat uit het vermijden van de stof waarvoor je overgevoelig bent. Daarnaast zul je mogelijk van de huisarts een corticosteroïd-houdende lotion of gel voorgeschreven krijgen om het eczeem mee te behandelen. Bij hernieuwd gebruik van de shampoo of haarverf waar je overgevoelig voor bent, zullen de klachten weer worden geactiveerd. Als je niet weet waar je overgevoelig voor bent, kan via allergologisch onderzoek de oorzaak worden opgespoord.

Actinische keratose

Komt vooral voor bij 60-plussers.

Zonneschade

Actinische keratose wordt ook wel 'zonneschade' van de huid genoemd, omdat de huidbeschadigingen vooral voorkomen op zon-geëxposeerde huid en het veroorzaakt wordt door UVB-geïnduceerde DNA-schade. Actinische keratose zijn kleine rode, lichtbruine of huidkleurige ruwe plekjes op de huid die niet weggaan. Ze komen vaak voor op het hoofd, nek of handen, maar op andere gebieden van het lichaam kunnen ze ook voorkomen, vooral op aan zonlicht blootgestelde delen. Een actinische keratose is een premaligne aandoening (een voorloper van kanker), die een kleine kans heeft om te degenereren tot een plaveiselcelcarcinoom, een vorm van huidkanker. Op de (kale) hoofdhuid zijn ruwe, kleine korstjes waar te nemen, die uitnodigen tot pulken. Als er aan gekrabd wordt, kunnen kleine wondjes ontstaan waarop korstjes komen.

Relatief milde crème

Oppervlakkige actinische kertaosen kunnen veelal nog met een relatief milde crème behandeld worden, maar bij grotere plekjes zal men vaak overgaan tot bevriezen met vloeibare stikstof of behandeling met wat agressievere crèmes. De dermatoloog kan de wat meer hardnekkige plekjes ook behandelen met fotodynamische therapie of CO2-laserbehandelingen. Voorts is het van kardinaal belang om verdere schade van de huid door UV-straling te voorkomen door minder in de zon te vertoeven, door anti-zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor te gebruiken en door het dragen van beschermende kleding en een hoofddeksel.

Hoofdluizen

Vooral bij kinderen.

Hoofdluis verspreidt zich snel

Hoofdluizen vermenigvuldigen zich snel en kunnen behoorlijk besmettelijk zijn omdat ze van het ene hoofd naar het andere kunnen kruipen. Hoofdluis verspreidt zich relatief snel en makkelijk onder kinderen, aangezien ze samen spelen of bij elkaar zijn. Hoofdluis veroorzaakt jeuk en als je te hard of te lang krabt, kunnen er korstjes ontstaan ​​die geïnfecteerd kunnen raken.

Middelen tegen hoofdluis

Er zijn verschillende vrij verkrijgbare shampoos en lotions beschikbaar, specifiek ter behandeling van hoofdluis. Je kunt het beste een hoofdluismiddel gebruik met dimeticon. Als je twee weken lang dagelijks kamt, verwijder je alle hoofdluizen voordat ze in staat zijn nieuwe eitjes te leggen.

Gordelroos

Gordelroos treft vooral ouderen.

Varicellazostervirus

Hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt, kan gordelroos veroorzaken, omdat het in het lichaam inactief blijft als je waterpokken hebt gehad. Wanneer het varicellazostervirus opnieuw wordt geactiveerd, veroorzaakt het gordelroos. Het treft met name ouderen. Het zit aan één kant van uw lichaam. Bijvoorbeeld op de ene helft van je borstkas. maar soms kan het ook de hoofdhuid aantasten.

Gordelroos ziet eruit als kleine blaren die na verloop van tijd geel en knapperig worden. Een uitslag als gevolg van gordelroos kan pijnlijk zijn en kan leiden tot hoofdpijn of gezichtszwakte. De aandoening kan enkele maanden aanhouden.

Behandeling van gordelroos

Gordelroos gaat meestal vanzelf over in een paar weken. Bij gezonde mensen is meestal geen behandeling nodig. Neem contact op met de huisarts als je blaasjes hebt bij je oog, neus of oor. Bij hevige en/of aanhoudende pijn, krijg je het medicijn amitriptyline voorgeschreven.

Eosinofiele (pustuleuze) folliculitis bij kinderen

Treedt op bij baby's.

Niet-besmettelijke aandoening

Eosinofiele (pustuleuze) folliculitis is een niet-besmettelijke aandoening, die leidt tot pusteltjes die jeuken. Ze zitten vooral in het haar en in het gezicht en minder vaak op romp en ledematen. De pustels zijn steriele ontstekingen van haarzakjes. de naam van de aandoening heeft ermee te maken dat de ontsteking gepaard gaat met relatief veel eosinofiele granulocyten, een bepaald soort afweercellen.

Corticosteroïdzalf

De pustels kunnen worden behandeld met corticosteroïdzalf (hormoonzalf). Corticosteroïden zijn bijnierschorshormonen en daarvan afgeleide geneesmiddelen.

Impetigo of krentenbaard

De aandoening komt vooral voor bij jonge kinderen.

Oppervlakkige infectie van de huid

Impetigo (krentenbaard) is een oppervlakkige infectie van de huid, meestal met Staphylococcus aureus. Kenmerkend voor de infectie is het ontstaan van gelige korstjes. Ze jeuken meestal en verschijnen op het gezicht en het gebied rond de mond. Ze kunnen ook op de hoofdhuid of langs de haarlijn voorkomen. Het is een uiterst besmettelijke aandoening en kan zich van de ene persoon op de andere verspreiden. Het komt vaak voor bij jongere kinderen.

Antibioticumzalf en soms -pillen

Een krentenbaardinfectie kan behandeld worden met een antibioticumzalf, zo nodig aangevuld met een antibioticakuur.

Lees verder

• Korstjes op hoofdhuid met schilfers en jeuk: oorzaken
• Jeukende hoofdhuid met wondjes, korstjes, bultjes, schilfers
• Hoofdroos: behandeling (anti-roosshampoo) en symptomen
• Psoriasis op hoofd, hoofdhuid: behandeling (shampoo, zalf)
• Pityriasis amiantacea (schalp): symptomen en behandeling