Birt-Hogg-Dubé syndroom: Tumoren op huid, in nieren & longen

Bij het Birt-Hogg-Dubé syndroom ontstaan goedaardige of kwaadaardige tumoren op de huid, in de nieren en in de longen. Daarnaast heeft de patiënt een hoger risico op het ontwikkelen van bepaalde typen tumoren. De arts biedt een ondersteunende en symptomatische behandeling aan waarbij hij tijdig tumoren opspoort en zo nodig verwijdert. Enkel nierkanker is mogelijk levensbedreigend, maar bij een snelle diagnose is ook dit symptoom goed te behandelen. Deze erfelijke aandoening is vernoemd naar de drie artsen die het syndroom voor het eerst beschreven in 1977 (Arthur R. Birt, Georgina R. Hogg en William J. Dubé).

• Synoniemen Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Epidemiologie syndroom van Birt-Hogg-Dubé
• Oorzaken en erfelijkheid BHD
• Symptomen: Tumoren op huid, in nieren en longen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose goed, mogelijk slecht bij nierkanker

Synoniemen Birt-Hogg-Dubé syndroom

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• BHD
• BHD syndroom
• Fibrofolliculomen met trichodiscomen en fibroma pendulans
• Hornstein-Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Hornstein-Knickenberg syndroom

Epidemiologie syndroom van Birt-Hogg-Dubé

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom is zeldzaam, maar informatie over de exacte incidentie ontbreekt. Sinds het beschrijven van de ziekte zijn enkele honderden gezinnen gerapporteerd.

Oorzaken en erfelijkheid BHD

Genmutatie

Mutaties (= wijzigingen) in het FLCN-gen leiden tot het Birt-Hogg-Dubé syndroom. Dit gen bevat instructies voor het maken van het eiwit "folliculin". De normale functie van dit eiwit is niet bekend, maar het fungeert als een tumorsuppressor (tumoronderdrukker). Tumoronderdrukkers voorkomen dat cellen groeien of zich op een ongecontroleerde manier snel delen. Door de mutaties is folliculin niet meer in staat om de celgroei en deling te remmen, wat leidt tot een ongecontroleerde celgroei en de vorming van goedaardige tumoren en kankercellen.

Overervingspatroon

Eén gemuteerde kopie van het gewijzigde gen in elke cel is voldoende om de aandoening te veroorzaken. De overervingswijze gebeurt met andere woorden via een autosomal dominant patroon.

Symptomen: Tumoren op huid, in nieren en longen

Bij de meeste patiënten ontstaan eerst de huidletsels in of na het tweede decennium. In het derde decennium ontwikkelen de patiënten longproblemen. Nierkanker of andere nierproblemen treden op in het vierde of vijfde decennium. Uitzonderingen zijn echter steeds mogelijk en ook variëren de symptomen sterk tussen de betrokken patiënten.

Huid

Bij het Birt-Hogg-Dubé syndroom heeft de patiënt meerdere goedaardige (benigne) huidtumoren, met name op het gezicht, de oren, de nek en de borst (het bovenlichaam). Deze gezwellen verschijnen meestal wanneer de patiënt in het tweede of derde decennium is en deze vergroten langzaam. De knobbels hebben een bleek uiterlijk. Bij patiënten met BHD zijn verschillende soorten huidletsels mogelijk, maar de meest voorkomende zijn fibrofolliculomen, maar ook richodiscomen of acrocordonen identificeert de huidarts (medische term: dermatoloog) soms.

Longen

Ook in de longen ontstaan cysten (abnormaal gevormde holten in lichaam) (meestal in de onderste helft van de longen). 25% van de patiënt ontwikkelt tevens een abnormale ophoping van lucht in de borstholte (pneumothorax) waardoor de long inklapt.

Nieren en andere tumoren

Bovendien veroorzaakt het Birt-Hogg-Dubé syndroom vaak nog cysten in de nieren. Cysten zijn met vocht gevulde blaasjes die zich ontwikkelen in de nieren. Ook treden mogelijk goedaardige of kwaadaardige niertumoren (nierkanker) op. Andere vormen van kanker zijn ook gemeld zoals oorspeekselkliertumoren, schildklierkanker en darmkanker, maar het is onduidelijk of deze tumoren ook toebehoren aan het Birt-Hogg-Dubé syndroom.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts vermoedt reeds BHD wanneer een patiënt huidtumoren heeft in combinatie met een geschiedenis van longcysten (eventueel in de familie), een spontane pneumothorax en/of nierkanker. Af en toe neemt de arts een huidbiopt om de huidcellen microscopisch te controleren. Een genetisch onderzoek bevestigt de diagnose van dit syndroom.

Differentiële diagnose

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom verwart de arts mogelijk met volgende aandoeningen:

• Angiofibroom bij tubereuze sclerose: Autosomaal dominant erfelijke aandoening met o.a. afwijkingen en tumoren in de hersenen, huid, nieren, ogen, hart, longen en gedragsproblemen (o.a. autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag) en ADHD: moeite met aandacht en controleren van energie) die in de eerste levensjaren tot uiting komen.
• Het Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndroom
• Het PTEN hamartoom tumor syndroom (PHTS)
• Het Proteus-achtig syndroom
• Het syndroom van Proteus (ziekte met overgroei van organen en weefsels)

Behandeling aandoening

De behandeling van dit syndroom gebeurt ondersteunend en symptomatisch want dit is niet te genezen. De longarts behandelt de pneumothorax via een operatie, en hij adviseert de patiënt over vliegtuigreizen en diepzeeduiken indien nodig. Longcysten behoeven in de meeste gevallen geen behandeling. Daarnaast is een jaarlijkse echografie van de nieren nodig bij patiënten vanaf twintig jaar. Bij het ontstaan van niertumoren is een operatie vereist om deze te verwijderen. De dermatoloog behandelt de huidletsels via een cosmetische laserbehandeling indien gewenst. Meestal zijn de resultaten beperkt en is het effect slechts tijdelijk.

Prognose goed, mogelijk slecht bij nierkanker

Een snelle diagnose en behandeling zijn belangrijk. Bij een goede behandeling is een klaplong (pneumothorax) zelden levensbedreigend. Het enige levensbedreigende symptoom van BHD is nierkanker. Meestal ontstaan echter goedaardige tumoren die zich niet verspreiden tenzij ze groter zijn dan vier cm in diameter. Daarom zijn regelmatige nieronderzoeken belangrijk want de arts verwijdert deze normaal gezien wanneer deze 3 cm zijn.

Lees verder

• Longcysten: Oorzaken van cysten in de longen