Birt-Hogg-Dubé syndroom: Tumoren op huid, in nieren & longen

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom is een erfelijke aandoening die gekenmerkt wordt door de ontwikkeling van goedaardige of kwaadaardige tumoren op de huid, in de nieren en in de longen. Daarnaast hebben patiënten een verhoogd risico op het ontwikkelen van bepaalde typen tumoren. De behandeling richt zich op het ondersteunen van de patiënt en het tijdig opsporen en verwijderen van tumoren. Enkel nierkanker kan levensbedreigend zijn, maar bij een snelle diagnose is ook dit symptoom doorgaans goed te behandelen. Deze erfelijke aandoening is vernoemd naar de drie artsen die het syndroom voor het eerst beschreven in 1977: Arthur R. Birt, Georgina R. Hogg en William J. Dubé.

• Synoniemen Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Epidemiologie syndroom van Birt-Hogg-Dubé
• Oorzaken en erfelijkheid BHD
• Risicofactoren Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Symptomen: Tumoren op huid, in nieren en longen
• Alarmsymptomen Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling aandoening
• Prognose goed, mogelijk slecht bij nierkanker
• Complicaties van Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Preventie van Birt-Hogg-Dubé syndroom

Synoniemen Birt-Hogg-Dubé syndroom

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• BHD
• BHD syndroom
• Fibrofolliculomen met trichodiscomen en fibroma pendulans
• Hornstein-Birt-Hogg-Dubé syndroom
• Hornstein-Knickenberg syndroom

Epidemiologie syndroom van Birt-Hogg-Dubé

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom is zeldzaam, maar informatie over de exacte incidentie ontbreekt. Sinds het beschrijven van de ziekte zijn enkele honderden gezinnen gerapporteerd.

Oorzaken en erfelijkheid BHD

Genmutatie

Mutaties (= wijzigingen) in het FLCN-gen leiden tot het Birt-Hogg-Dubé syndroom. Dit gen bevat instructies voor het maken van het eiwit "folliculin". De normale functie van dit eiwit is niet volledig begrepen, maar het fungeert als een tumorsuppressor (tumoronderdrukker). Tumoronderdrukkers voorkomen dat cellen ongecontroleerd groeien of zich snel delen. Door de mutaties is folliculin niet meer in staat om de celgroei en deling te remmen, wat leidt tot ongecontroleerde celgroei en de vorming van goedaardige tumoren en kankercellen.

Overervingspatroon

Eén gemuteerde kopie van het gewijzigde gen in elke cel is voldoende om de aandoening te veroorzaken. De overervingswijze gebeurt met andere woorden via een autosomaal dominant patroon.

Risicofactoren Birt-Hogg-Dubé syndroom

De belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van het Birt-Hogg-Dubé syndroom is het hebben van een familiegeschiedenis van de aandoening. Omdat het syndroom autosomaal dominant overerft, betekent dit dat een persoon slechts één gemuteerd gen van een van de ouders hoeft te erven om de aandoening te ontwikkelen.

Symptomen: Tumoren op huid, in nieren en longen

Bij de meeste patiënten ontstaan eerst de huidletsels in of na het tweede decennium. In het derde decennium ontwikkelen de patiënten longproblemen. Nierkanker of andere nierproblemen treden op in het vierde of vijfde decennium. Uitzonderingen zijn echter mogelijk en de symptomen kunnen sterk variëren tussen de betrokken patiënten.

Huid

Bij het Birt-Hogg-Dubé syndroom heeft de patiënt meerdere goedaardige (benigne) huidtumoren, met name op het gezicht, de oren, de nek en de borst (het bovenlichaam). Deze gezwellen verschijnen meestal wanneer de patiënt in het tweede of derde decennium is en vergroten langzaam. De knobbels hebben een bleek uiterlijk. Bij patiënten met BHD zijn verschillende soorten huidletsels mogelijk, maar de meest voorkomende zijn fibrofolliculomen. Daarnaast kunnen ook trichodiscomen of acrocordonen worden vastgesteld door een dermatoloog.

Longen

Ook in de longen ontstaan cysten (abnormaal gevormde holten in het lichaam), meestal in de onderste helft van de longen. Ongeveer 25% van de patiënten ontwikkelt tevens een abnormale ophoping van lucht in de borstholte (pneumothorax), wat kan leiden tot het inzakken van de long.

Nieren en andere tumoren

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom veroorzaakt vaak cysten in de nieren. Cysten zijn met vocht gevulde blaasjes die zich ontwikkelen in de nieren. Ook kunnen goedaardige of kwaadaardige niertumoren (nierkanker) optreden. Andere vormen van kanker zijn ook gerapporteerd, zoals oorspeekselkliertumoren, schildklierkanker en darmkanker. Het is echter onduidelijk of deze tumoren specifiek tot het Birt-Hogg-Dubé syndroom behoren.

Alarmsymptomen Birt-Hogg-Dubé syndroom

Alarmsymptomen voor het Birt-Hogg-Dubé syndroom omvatten:

Onverklaarbare huidknobbels of tumoren, vooral in het gezicht en op de borst.
Herhaalde pneumothorax (klaplong) zonder duidelijke oorzaak.
Aanwezigheid van cysten in de longen bij jongvolwassenen.
Onverklaarde nierproblemen of bloed in de urine.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De arts vermoedt het Birt-Hogg-Dubé syndroom wanneer een patiënt huidtumoren heeft in combinatie met een geschiedenis van longcysten (eventueel in de familie), een spontane pneumothorax en/of nierkanker. Af en toe neemt de arts een huidbiopt om de huidcellen microscopisch te controleren. Een genetisch onderzoek bevestigt de diagnose van dit syndroom.

Differentiële diagnose

Het Birt-Hogg-Dubé syndroom kan verward worden met de volgende aandoeningen:

• Angiofibroom bij tubereuze sclerose: Autosomaal dominante erfelijke aandoening met afwijkingen en tumoren in de hersenen, huid, nieren, ogen, hart, longen en gedragsproblemen (o.a. autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag) en ADHD: moeite met aandacht en het beheersen van energie) die zich in de eerste levensjaren uiten.
• Het Bannayan-Riley-Ruvalcaba syndroom
• Het PTEN hamartoom tumor syndroom (PHTS)
• Het Proteus-achtig syndroom
• Het syndroom van Proteus (ziekte met overgroei van organen en weefsels)

Behandeling aandoening

De behandeling van het Birt-Hogg-Dubé syndroom is ondersteunend en symptomatisch, aangezien er geen genezing mogelijk is. De longarts behandelt de pneumothorax via een operatie en adviseert over vliegtuigreizen en diepzeeduiken indien nodig. Longcysten behoeven in de meeste gevallen geen behandeling. Daarnaast is een jaarlijkse echografie van de nieren nodig bij patiënten vanaf twintig jaar. Bij het ontstaan van niertumoren is een operatie vereist om deze te verwijderen. De dermatoloog behandelt de huidletsels indien gewenst met een cosmetische laserbehandeling. Meestal zijn de resultaten beperkt en is het effect slechts tijdelijk.

Prognose goed, mogelijk slecht bij nierkanker

Een snelle diagnose en behandeling zijn belangrijk. Bij een goede behandeling is een klaplong (pneumothorax) zelden levensbedreigend. Het enige levensbedreigende symptoom van BHD is nierkanker. Meestal ontstaan echter goedaardige tumoren die zich niet verspreiden, tenzij ze groter zijn dan vier cm in diameter. Daarom zijn regelmatige nieronderzoeken belangrijk, omdat de arts doorgaans tumoren verwijdert wanneer deze 3 cm groot zijn.

Complicaties van Birt-Hogg-Dubé syndroom

De belangrijkste complicaties van het Birt-Hogg-Dubé syndroom zijn:

• Klaplong (pneumothorax): Kan leiden tot pijn en ademhalingsproblemen. Een ernstige pneumothorax kan levensbedreigend zijn als deze niet tijdig behandeld wordt.
• Nierkanker: Het risico op nierkanker is verhoogd en kan levensbedreigend zijn als het niet op tijd wordt opgespoord en behandeld.
• Longcysten: Hoewel vaak goedaardig, kunnen ze symptomen veroorzaken zoals ademhalingsproblemen of een verhoogd risico op pneumothorax.
• Huidletsels: Fibrofolliculomen en andere huidafwijkingen kunnen cosmetische problemen en psychologische stress veroorzaken.

Preventie van Birt-Hogg-Dubé syndroom

Omdat het Birt-Hogg-Dubé syndroom een erfelijke aandoening is, is preventie gericht op genetische expertise voor gezinnen met een geschiedenis van de aandoening. Vroegtijdige diagnose door genetisch onderzoek kan helpen bij het identificeren van dragers van de mutatie en kan toekomstige ouders informeren over de risico’s. Regelmatige medische controles zijn belangrijk om de symptomen te beheren en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Longcysten: Oorzaken van cysten in de longen