Dermatitis neglecta: Huidaandoening door gebrekkige hygiëne

Sommige mensen zijn tijdelijk of permanent niet in staat om zichzelf goed te verzorgen. Door een gebrekkige hygiëne aan de huid ontstaat mogelijk de zeldzame huidaandoening dermatitis neglecta. Hierbij ontstaan donkere, schilferige en pijnlijke vlekken op bepaalde huidgebieden. De symptomen zijn gelijkaardig aan andere aandoeningen, maar door het goed bevragen van de patiënt over de persoonlijke hygiëne kan de diagnose van dermatitis neglecta sneller worden gesteld. Een goede persoonlijke hygiëne is verder van vitaal belang voor een gezond lichaam. De arts Poskitt beschreef deze huidaandoening voor het eerst in 1995.

• Epidemiologie

Epidemiologie

Dermatitis neglecta is een zeldzame huidaandoening die voornamelijk voorkomt bij mensen met beperkte zelfverzorging. Het is moeilijk om exacte prevalentiegegevens te verkrijgen omdat het vaak wordt gemist of verkeerd gediagnosticeerd als andere huidaandoeningen. De aandoening komt voor bij alle leeftijdsgroepen, maar is vaker te vinden bij personen die lichamelijke of mentale beperkingen hebben die hun zelfverzorging bemoeilijken.

Oorzaken

Dermatitis neglecta ontstaat door gebrekkige persoonlijke hygiëne, vaak in gebieden van het lichaam die moeilijk bereikbaar zijn of pijnlijk om te wassen. Bij het afstoten van dode huidcellen gebeurt een vernieuwing van de huid. Dit proces herhaalt zich ongeveer één keer per maand. Dode huidcellen verdwijnen door exfoliatie (afstoting van cellen) en door basishygiëne (wassen met water en zeep). Wanneer een patiënt bepaalde lichaamsdelen niet wast, hopen de dode huidcellen zich op, wat resulteert in de typische huidvlekken en andere symptomen die bij de aandoening ontstaan.

Risicofactoren

Enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van dermatitis neglecta zijn:

• Gevoelige huid
• Patiënten met een gevoelige huid zijn vaker getroffen. Wanneer ze zichzelf wassen, ontstaat snel irritatie of doet dit pijn, waardoor ze het gebied overslaan.
• Leeftijd
• Veel patiënten verliezen de beweeglijkheid bij het ouder worden, waardoor het lastiger wordt om bepaalde huidgebieden te wassen. Ouderen hebben ook vaker te maken met trauma’s, behandelingen en operaties dan jongere mensen.
• Lichamelijke en mentale problemen
• Door een langdurige fysieke handicap en sommige psychische problemen (zoals schizofrenie) verwaarlozen sommige patiënten sneller hun huid, wat het risico op dermatitis neglecta verhoogt, ongeacht de leeftijd van de patiënt.
• Sensorische stoornissen
• Dermatitis neglecta is ook gerapporteerd bij patiënten met sensorische stoornissen.
• Trauma en operatie
• Patiënten met een trauma aan de armen hebben bijvoorbeeld moeite met het bereiken van bepaalde gebieden op hun rug. Na een operatie kan het bewegingsbereik beperkt zijn, waardoor onbereikbare gebieden sneller risico lopen op dermatitis neglecta.

Symptomen

De symptomen van dermatitis neglecta ontstaan geleidelijk. Op de huid ontwikkelen zich wasachtige, schilferige, ruwe, donkere verheven plekken. Deze plekken bestaan uit zweet en vocht, keratine, talg, vuil, rook of dampen, bacteriën en andere ziektekiemen en dode huidcellen. Een rode, ontstoken, geïrriteerde en gevoelige huid en een huiduitslag behoren tot de mogelijkheden. De symptomen verergeren naarmate de patiënt zich niet wast. Secundaire infecties en andere huidaandoeningen kunnen optreden bij onbehandelde plekken.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen die onmiddellijke medische aandacht vereisen zijn:

• Ernstige huidinfecties of ontstekingen
• Extreem pijnlijke of bloedende huidgebieden
• Koorts of andere systemische symptomen

Diagnose en onderzoeken

Diagnostisch onderzoek

Het diagnosticeren van dermatitis neglecta kan een uitdaging zijn, aangezien de symptomen soms worden verward met andere aandoeningen. Een dermatoloog (huidarts) bevraagt de patiënt over de medische geschiedenis en de routines voor persoonlijke hygiëne. Dankzij de antwoorden en het klinisch beeld kan de arts vrijwel zeker vaststellen of de patiënt lijdt aan dermatitis neglecta en of er geen sprake is van een andere huidziekte. Indien de arts twijfelt, kan een stukje huidweefsel worden genomen (biopsie) voor microscopisch onderzoek.

Differentiële diagnose

Dermatitis neglecta kan lijken op andere vormen van dermatitis (huidontsteking). Het belangrijkste verschil is dat dermatitis neglecta vaak gemakkelijk wordt behandeld met de juiste hygiëne. Mogelijke differentiële diagnoses omvatten:

• Acanthosis nigricans (verdikte en verkleurde huid)
• Dermatitis artefacta (huidletsels door psychische problemen)
• Pityriasis versicolor (huidinfectie met schilferige vlekken)
• Verruceuze epidermale naevus

Behandeling

Milde verwaarlozing van huid

De behandeling voor dermatitis neglecta varieert, maar bij milde symptomen volstaat meestal een grondige reiniging van het getroffen gebied met milde zeep en een washandje. Vaak is onmiddellijk resultaat zichtbaar, omdat dode huidcellen en andere afvaldeeltjes worden verwijderd. Regelmatig wassen gedurende een paar weken of maanden kan alle symptomen doen verdwijnen. Ook alcoholdoekjes of antibacteriële doekjes kunnen op de huidplekken worden toegepast.

Ernstige verwaarlozing van huid

Bij ernstige symptomen kan de arts een topisch (op de huid aangebracht) medicijn voorschrijven om de harde, schilferige huidvlekken te verwijderen. Indien dit medicijn niet effectief is, kan de arts sterkere concentraties of verschillende stoffen voorschrijven om de problemen te verhelpen.

Extra infectie

Pijnlijke, bloedende of gebarsten huidgebieden (gebarsten huid) kunnen wijzen op een bijkomende infectie waarvoor verdere behandeling nodig is met medicatie en goede huid- en wondverzorging.

Prognose

Bij mogelijke tekenen van dermatitis neglecta moet de patiënt zich uitgebreid laten onderzoeken door een huidarts. In veel gevallen verdwijnt de aandoening binnen enkele weken tot maanden na een goede en voortdurende reiniging van de huid. Met een juiste diagnose en zorgvuldige behandeling zijn de vooruitzichten voor de meeste patiënten uitstekend.

Complicaties

Complicaties van dermatitis neglecta kunnen zijn:

• Secundaire infecties door bacteriën
• Langdurige huidbeschadiging bij onbehandelde gevallen
• Voorkomende huiduitslag door voortdurende irritatie

Preventie

Preventieve maatregelen voor dermatitis neglecta omvatten:

• Regelmatig (laten) reinigen van de huid
• Gebruik van speciale borstels om dode huidcellen te verwijderen
• Dagelijks baden of douchen om de ophoping van vuil, talg en bacteriën te voorkomen
• Hulp vragen bij zelfzorgproblemen, vooral voor ouderen of mensen met beperkingen
• Gebruik van geurvrije, hypoallergene zepen voor een gevoelige huid

Lees verder

• Dermatitis (ontsteking van de huid): Soorten huidontsteking