Urosepsis: Ernstige complicatie van urineweginfectie

Jaarlijks krijgen 3.000-4.000 patiënten in Nederland de diagnose ‘urosepsis’. Urosepsis (urotoxemie) is een vorm van sepsis (bloedvergiftiging) die meestal het gevolg is van een laattijdig, niet of slecht behandelde urineweginfectie. De bacteriën komen dan namelijk terecht in de bloedbaan. De patiënt vertoont enerzijds symptomen van een urineweginfectie zoals pijn bij het plassen en stinkende urine, en anderzijds komen tekenen van sepsis tot stand, zoals koorts, overmatig zweten en verwardheid. Deze ernstige complicatie vereist onmiddellijke medische zorgen daar anders levensbedreigende problemen ontstaan. De behandeling van urosepsis bestaat uit antibiotica en verdere ondersteunende zorgen. Enkele tips voorkomen tot slot een urineweginfectie.

• Oorzaken van urosepsis
• Risicofactoren
• Symptomen
• Urineweginfectie
• Sepsis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van urosepsis
• Preventie van urineweginfectie
• Prognose
• Complicaties

Oorzaken van urosepsis

Wanneer bacteriën de kans krijgen om binnen te dringen in de urethra (urinebuis), ontstaat een urineweginfectie. Enkele voorbeelden van urineweginfecties zijn prostatitis (een prostaatontsteking), pyelonefritis en cystitis (blaasontsteking. De verspreiding van de bacteriële infectie gebeurt via onder andere seksueel contact, door onvoldoende persoonlijke hygiëne of door een reeds bestaande blaasaandoening. Vrouwen zijn meer vatbaar voor urineweginfecties dan mannen omdat de urethra bij hen korter is dan de urinebuis van een man. De bacteriën verspreiden zich vervolgens vanuit de urethra via de bloedbaan naar de blaas waar ze zich vermenigvuldigen, met een infectie als gevolg. Een onbehandelde urineweginfectie leidt tot complicaties zoals urosepsis. Urineweginfecties komen ook tot stand wanneer bacteriën in de blaas zich op een ongezond niveau hebben vermenigvuldigd.

Risicofactoren

Kinderen, vrouwen en ouderen lopen een groter risico op het krijgen van urosepsis. Ook patiënten met open wonden of met apparaten (katheters of beademingsbuizen) krijgen vaker urosepsis.

Andere risicofactoren voor urosepsis zijn onder meer:

• blaaspoliepen
• een behandeling met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken)
• een geschiedenis van urinewegaandoeningen
• een nierabces
• een onvolledige lediging van de blaas (urineretentie)
• een prostaatsteen
• een zwak immuunsysteem door een orgaantransplantatie, chemotherapie, hiv / aids
• een zwangerschap
• fecale incontinentie (ongewild verlies van stoelgang)
• goedaardige prostaatvergroting bij mannen
• het gebruik van een katheter of ademhalingsbuis
• immobiliteit
• nierstenen
• ouder dan 65 jaar zijn
• seksueel overdraagbare aandoeningen zoals chlamydia
• structurele afwijkingen aan de urinewegen
• suikerziekte (diabetes mellitus)

Symptomen

Urineweginfectie

Urosepsis is een complicatie van een urineweginfectie. Het meren deel van de patiënten heeft bijgevolg reeds reeds symptomen van een urineweginfectie. De meest voorkomende urineweginfecties zijn blaasontstekingen en de symptomen hiervan zijn:

• druk in de onderrug of onderbuik
• een algemeen ziek gevoel
• pijn tijdens de geslachtsgemeenschap
• plasproblemen en urineafwijkingen:
• bloed in de urine (hematurie)
• een brandend of jeukend gevoel tijdens het urineren (dysurie)
• frequente plasaandrang (urinaire urgentie)
• het gevoel hebben dat de blaas vol is, zelfs na het urineren
• stinkende urine
• troebele urine

Als de infectie zich buiten de blaas verspreidt, zijn hogere delen van de urinewegen getroffen, zoals de nieren en de urineleiders. Urosepsis is dan een mogelijke complicatie.

Sepsis

Patiënten met urosepsis vertonen tevens meer ernstige symptomen van sepsis zelf zoals:

• bewusteloosheid
• een verminderd urinevolume of geen urine (anurie)
• een zwakke pols
• extreme vermoeidheid
• hoge koorts of hypothermie (een lage lichaamstemperatuur)
• koude rillingen
• misselijkheid met of zonder braken
• ongewone angst
• overmatig zweten (hyperhidrose)
• pijn bij de nieren, aan de onderkant van de rug, aan de buik en het bekkengebied
• problemen met ademhalen, kortademigheid of een snelle ademhaling (tachypneu)
• veranderingen in de hartslag, zoals hartkloppingen (palpitaties) of een snelle hartslag (tachycardie)
• verwardheid

In sommige ernstige gevallen evolueert urosepsis in ernstige sepsis, een septische shock of multiorgaanfalen.

Diagnose en onderzoeken

Een diagnosticeert urosepsis nadat hij een urineweginfectie gediagnosticeerd heeft, hetgeen via een eenvoudig urineonderzoek vast te stellen is. Een Verder is een onmiddellijk bloedonderzoek nodig indien de patiënt zich aanbiedt met een onbehandelde urineweginfectie of bij het vermoeden van een verspreide infectie. Een thoraxfoto (röntgenfoto van de borstkas) is tevens nodig om andere infectiebronnen (de longen) te zoeken die sepsis veroorzaken. Andere beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan van de buik en nieren zijn bovendien nuttig zodat de arts een beeld krijgt van de nieren. Via een echografie krijgt de arts tot slot een beeld van de urinewegen, hetgeen nuttig is om urosepsis op te sporen.

Behandeling van urosepsis

De arts behandelt een urineweginfectie in een vroeg stadium met antibiotica. De patiënt moet bovendien voldoende vocht drinken om zo de urinewegen te zuiveren en de bacteriën weg te spoelen. Urosepsis is echter niet zo eenvoudig te behandelen omdat deze aandoening niet reageert op antibiotica. De arts start wel antibiotica op om de bacteriën uit te roeien die de oorspronkelijke urineweginfectie veroorzaakten. Als bij urosepsis geen niet snelle behandeling behandeld gebeurt, is een ziekenhuisopname op de afdeling intensieve zorgen noodzakelijk. Naast de antibioticakuur krijgt de patiënt dan volgende mogelijke behandelingen:

• bloedtransfusies
• intraveneuze vochttoediening (vocht toedienen via een ader)
• mechanische ventilatie
• operatie: Sommige patiënten hebben een operatie nodig om de bron van een onbehandelde infectie volledig te verwijderen.
• vasopressoren: Deze medicijnen vernauwen de bloedvaten en verhogen de bloeddruk van een patiënt, wat de afstoting van organen voorkomt bij een septische shock.
• zuurstoftherapie (wanneer de patiënt tekenen vertoont van sepsis of een septische shock)

Preventie van urineweginfectie

Aangezien urosepsis vaak het gevolg is van een onbehandelde urineweginfectie, is het belangrijk om urineweginfecties te voorkomen. Dit is mogelijk via deze adviezen

• de billen van voor naar achter vegen na een toiletbezoek
• de handen wassen voor en na een toiletbezoek
• katoenen ondergoed dragen
• dagelijks veel water drinken
• onmiddellijk na seksuele activiteit gaan urineren
• niet langer dan nodig wachten om te plassen

Bij tekenen van een urineweginfectie is het verder belangrijk om de arts te bezoeken voor een diagnose en behandeling en dit niet uit te stellen. Een snelle diagnose en behandeling zijn de sleutel tot het vermijden van complicaties.

Prognose

Urosepsis is een ernstige, potentieel dodelijke complicatie van een urineweginfectie. Het is belangrijk om de tekenen te kennen en een infectie snel te behandelen. Patiënten die niet tijdig hulp inroepen, komen mogelijk te overlijden. De mortaliteit bedraagt gemiddeld 20-40%.

Complicaties

Mogelijke complicaties van urosepsis zijn:

• een septische shock (sepsis)
• een verzameling van pus in de buurt van de nieren of prostaat
• littekenweefsel in de urinewegen
• nierschade
• orgaanfalen