Wittejasseneffect: Hoge bloeddruk (hypertensie) bij arts

De bloeddruk stijgt en daalt gedurende de dag als reactie op wat een persoon doet en wat er om hem heen gebeurt. Wittejassenhypertensie (wittejassensyndroom, wittejasseneffect) is een aandoening waarbij een patiënt een hoge bloeddruk (hypertensie) ontwikkelt als hij in de buurt van een arts is (die vaak een witte jas draagt). De patiënt is namelijk bij de dokter nerveus of angstig, waardoor de bloeddruk stijgt. Het wittejasseneffect is een tijdelijke aandoening maar verhoogt wel het risico op echte hypertensie (hoge bloeddruk) met mogelijke complicaties als gevolg. Een grondige diagnose is essentieel om de eventueel noodzakelijke behandeling op te starten.

• Terminologie van bloeddrukaandoening
• Hypertensie
• Oorzaken van wittejassensyndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van wittejasseneffect
• Prognose
• Complicaties van wittejassenhypertensie
• Preventie van hoge bloeddruk bij de arts
• Ontspanningstechnieken
• Stille ruimte

Terminologie van bloeddrukaandoening

Het wittenjasseneffect is niet hetzelfde als gemaskeerde hypertensie. Dit is namelijk het tegenovergestelde van wittejashypertensie, omdat patiënten met deze aandoening een normale bloeddrukmeting hebben bij de dokter, maar in werkelijkheid (thuis of elders) lijden aan een hoge bloeddruk. Zowel het wittejassyndroom als gemaskeerde hypertensie leiden wel beiden mogelijk tot een verkeerde diagnose waardoor een foute medicamenteuze behandeling tot stand komt. Bij beide aandoeningen is een frequente bloeddrukmeting buiten de spreekkamer van de arts of het ziekenhuis vereist.

Hypertensie

Een hoge bloeddruk (hypertensie) is een aandoening waarbij de kracht van het bloed dat tegen de wanden van de bloedvaten duwt, te hoog is. Normale bloeddrukwaarden bedragen gemiddeld 120/80 millimeter kwikdruk (mmHg). Van hypertensie is sprake wanneer de bloeddrukmeting meer dan 140/90 mmHg bedraagt. Ongeveer één op de drie volwassenen lijdt aan een te hoge bloeddruk. Diverse risicofactoren verhogen het risico op hypertensie zoals:

• een familiegeschiedenis van een hoge bloeddruk
• een gebrek aan fysieke activiteit
• een nierziekte
• een oudere leeftijd
• een stressvolle levensstijl
• genetica
• overmatig alcoholgebruik
• roken
• schildklieraandoeningen
• slaapapneu
• te veel zoutinname
• zwaarlijvigheid

Het is belangrijk om deze risicofactoren aan te pakken zodat de bloeddruk binnen het gezonde bereik blijft.

Oorzaken van wittejassensyndroom

Bij het wittejassensyndroom heeft de patiënt enkel een hoge bloeddruk bij de dokter of een andere zorgverstrekker. De patiënt is mogelijk nerveus of angstig voor het doktersbezoek. Bij circa 15 tot 30 procent van de patiënten die bij de arts een hoge bloeddruk hebben, blijkt dat dit te wijten is aan het wittejassensyndroom. Sommigen wetenschappers melden dat wittejassenhypertensie een voorloper is van actuele hypertensie. Stress en angst spelen namelijk een rol bij het ontstaan van een hoge bloeddruk, dus patiënten met wittejassenhypertensie lopen een verhoogd risico lopen op complicaties van een hoge bloeddruk, zoals hart- en vaataandoeningen. Het is bijgevolg belangrijk dat artsen een de bloeddruk van een patiënt nauwkeurig diagnosticeren en een eventuele behandeling zo snel mogelijk opstarten.

Diagnose en onderzoeken

Het diagnosticeren van een patiënt met het wittejassenhypertensie vormt een uitdaging voor de arts, omdat het vaak moeilijk is om een nauwkeurige meting te krijgen. Wanneer de arts voor het eerst een te hoge bloeddrukmeting krijgt, dan adviseert hij de patiënt om enkele weken later terug te komen voor een nieuwe meting. Een patiënt met wittejassenhypertensie heeft waarschijnlijk de tweede keer ook een hoge bloeddruk. De arts vraagt dan aan de patiënt om de bloeddrukmetingen ergens anders uit te voeren met behulp van een thuisbloeddrukmeter of een ambulante bloeddrukmeter. Een ambulante bloeddrukmeter is een apparaat dat een patiënt gewoonlijk gedurende één of twee dagen altijd bij zich draagt. Het apparaat meet de bloeddruk op verschillende tijdstippen gedurende de dag. Hierdoor is het mogelijk om de bloeddruk te meten in een comfortabele omgeving.

Behandeling van wittejasseneffect

Het behandelen van wittejashypertensie is soms lastig, omdat het voor artsen moeilijk is om een nauwkeurige bloeddrukmeting te krijgen en dus niet direct zeker is of de patiënt daadwerkelijk lijdt aan echte hypertensie dan wel wittejassenhypertensie. Normaal gesproken schrijven artsen geen chemische medicijnen voor om een patiënt met een hoge bloeddruk te behandelen op basis van één hoge meetwaarde. Dit leidt namelijk snel tot hypotensie (een te lage bloeddruk) wat ook problemen met zich meebrengt. De arts moet namelijk op basis van meerdere meetwaarden zeker zijn dat de bloeddruk te hoog is door het wittenjassensyndroom of door echte hypertensie. Een juiste diagnose is cruciaal om hypertensie te behandelen of voorkomen. Is de bloeddruk thuis ook meermaals te hoog, dan volgt een medicamenteuze behandeling voor echte hypertensie.

Prognose

Het beheersen van stress en angst is nuttig voor de patiënt, omdat de arts zo beter in staat is om correcte bloeddrukmetingen te verkrijgen. Deze tijdelijke vorm van een verhoogde bloeddruk is namelijk niet geheel onschadelijk daar dit vaak een voorloper is van echte hypertensie.

Complicaties van wittejassenhypertensie

De primaire complicatie van wittejassenhypertensie is hypertensie zelf. Veel patiënten denken misschien dat angst voor artsen hun hoge bloeddruk veroorzaakt. Toch is het wittejasseneffect wellicht een indicatie voor toekomstige hypertensie, wat onbehandeld mogelijk leidt tot hart- en vaatziekten zoals onder andere een beroerte, een hartaanval en hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart).

Preventie van hoge bloeddruk bij de arts

Ontspanningstechnieken

Sommige ontspanningstechnieken, zoals ademhalingsoefeningen of meditatie, zijn rustgevend voor de patiënt. Hierdoor kalmeert hij vlak voordat hij naar de arts gaat. De patiënt kan bijvoorbeeld ook drie voorwerpen tellen die hij ziet in de spreekkamer, twee dingen die hij kan horen en één ding dat hij kan aanraken. Wanneer de patiënt dit uitoefent in de spreekkamer bij de arts zelf, is hij afgeleid en maakt hij zich minder zorgen over wat zich rond hem afspeelt bij het meten van de bloeddruk. Ook enkele keren diep ademhalen helpt om de zenuwen onder controle te krijgen.

Stille ruimte

Indien zich in een spreekkamer of ziekenhuis erg veel mensen bevinden, dan is dat mogelijk intimiderend voor patiënten. Een stille of prikkelarme ruimte vermindert het risico op het wittejassensyndroom.

Lees verder

• Gemaskeerde hypertensie: Hoge bloeddruk thuis, niet bij arts
• Hypertensie (verhoogde bloeddruk): Soorten en symptomen