Gebroken hand: Oorzaken en symptomen van handfractuur

Elke hand (de pols niet meegerekend) telt 19 botten. Deze botten vormen een raamwerk dat de spieren ondersteunt die de pols en de vingers bewegen. Wanneer één van deze botten gebroken is, kan dit leiden tot pijn, zwelling en verkleuring. In ernstige gevallen kan er functieverlies optreden. Het is daarom cruciaal dat een arts de hand onderzoekt en de juiste behandeling toepast. Hoewel gebroken handen pijnlijk zijn, zijn ze doorgaans niet levensbedreigend. Ondersteuning van de hand en chirurgie zijn enkele behandelingsopties voor een breuk in de hand.

• Oorzaken van een breuk in de hand
• Soorten handfracturen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een gebroken hand
• Eerste hulp
• Professionele medische hulp
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van handfracturen

Oorzaken van een breuk in de hand

Er zijn veel situaties die mogelijk leiden tot een gebroken hand, maar de meeste gebroken handen ontstaan door drie hoofdtypen verwondingen:

• een val met een uitgestoken hand
• een voertuig of fiets beschadigen terwijl de handen een stuur vasthouden
• op een hard oppervlak slaan

In de meeste gevallen verwijst een gebroken hand naar een fractuur van de metacarpalen. Dit zijn de botten die de basis van de vingers verbinden met de pols. In sommige gevallen kan er sprake zijn van een fractuur van de vingerkootjes (vingerbeenderen), met of zonder dislocatie (ontwrichting).

Soorten handfracturen

Handfracturen kunnen zich in één van de volgende gebieden bevinden:

• aan de basis van het bot, in de buurt van de pols
• een verplaatste breuk (dit betekent dat een deel van het bot zich niet in de normale positie bevindt)
• in de schacht of in het midden van het bot
• net onder de knokkel (soms een boksersfractuur genoemd)
• op de knokkel

Symptomen

De symptomen van een gebroken hand zijn vergelijkbaar met die van andere gebroken botten en omvatten:

• een verkleuring
• een verkorte vinger
• een vervorming van de hand op de plaats waar de breuk aanwezig is
• een zwelling
• functieverlies
• het onvermogen om de hand of vingers te bewegen (dit is niet altijd het geval; sommige patiënten kunnen nog steeds hun hand of vingers bewegen, hoewel deze gebroken zijn)
• ingedrukte knokkels
• pijn/gevoeligheid

Diagnose en onderzoeken

Een röntgenfoto is vereist om een handfractuur te diagnosticeren. Er is geen andere manier om te bevestigen of de hand gebroken is zonder dit soort beeldvorming. Het is niet mogelijk om een gebroken hand te diagnosticeren door alleen te observeren op tekenen van zwelling, blauwe plekken of functieverlies.

Behandeling van een gebroken hand

Eerste hulp

Hulpverleners moeten er eerst en vooral voor zorgen dat ze zelf ook veilig blijven. Soms proberen ze een gewonde patiënt te helpen en raken zelf gewond. Als de vingers van de gewonde hand koud of blauw zijn, is het belangrijk om onmiddellijk een ambulance te bellen. Bij een misvormde hand (of deel daarvan) moet de hulpverlener deze niet in een correcte positie proberen te plaatsen. De hulpverlener kan de hand wel stabiliseren door de vingers losjes gekruld rond een zacht voorwerp zoals rolgaas te houden. Om de hand onbeweeglijk te houden, kan opvulling worden gebruikt. De hulpverlener kan ook een verpakking of handdoek met ijs gedurende twintig minuten op de wond plaatsen en daarna twintig minuten laten rusten. Ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen, aspirine of naproxen kunnen helpen bij handpijn. Om het risico op het syndroom van Reye te verminderen, mogen kinderen jonger dan negentien jaar geen aspirine nemen. Verder kan de hand het beste boven het niveau van het hart worden gehouden om zwelling te verminderen. Als de ambulance niet is verwittigd, is het verstandig om naar een medische hulpverlener te gaan voor extra pijnverlichting en verdere evaluatie van de gewonde hand.

Professionele medische hulp

Chirurgie

De meeste gebroken handen vereisen een vorm van fixatie (vastzetten) om ervoor te zorgen dat de hand correct geneest en de volledige functie herstelt. De meest voorkomende vorm van fixatie gebeurt intern met behulp van chirurgie. Hierbij plaatst de arts pennen, schroeven en/of draden rond de gebroken botten om deze op hun plaats te houden. Tijdens de fixatie wordt de pijn vaak behandeld met medicijnen.

Ondersteuning van hand en vingers

Breuken aan de hand en vingers kunnen ook zonder chirurgie worden behandeld, zolang ze maar lang genoeg in de juiste stand blijven om te kunnen genezen. Hiervoor moet de patiënt een hand- of vingerspalk, een brace en/of een gipsverband dragen.

Fysiotherapie

Zodra de breuk voldoende is genezen, kan fysiotherapie helpen om de handfunctie te verbeteren.

Prognose

Meestal kan de patiënt ongeveer zes tot acht weken na de handfractuur weer aan het werk of deelnemen aan sportactiviteiten. De patiënt moet hiervoor wel de toestemming krijgen van de arts of fysiotherapeut.

Complicaties

Zonder behandeling kunnen de volgende complicaties optreden:

• een infectie
• langzame wondgenezing
• een merkbare bult: De knobbel is meestal een gevolg van extra bot dat het lichaam vormt als onderdeel van het genezingsproces. Hoewel de bult in de loop van de tijd kan verkleinen, is het mogelijk dat deze nooit helemaal verdwijnt
• een verschuiving van het bot
• functieverlies van de hand en/of vingers
• permanente misvormde vingers
• schade aan de pezen en weke delen van de hand en/of vinger
• stijfheid van de hand en vingers

Preventie van handfracturen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om handfracturen volledig te voorkomen, kunnen enkele voorzorgsmaatregelen helpen om het risico te verkleinen:

• Veiligheid bij activiteiten: Het dragen van beschermende uitrusting, zoals handschoenen of polsbeschermers tijdens risicovolle activiteiten, kan het risico op handfracturen verminderen.
• Vermijden van risicovolle situaties: Het vermijden van situaties waarin de kans op vallen of stoten groot is, kan helpen om handfracturen te voorkomen.
• Oefeningen voor sterke botten: Regelmatige oefening en een dieet rijk aan calcium en vitamine D kunnen bijdragen aan sterke botten en zo het risico op fracturen verkleinen.
• Vroegtijdige medische behandeling: Het snel behandelen van verwondingen aan de handen kan helpen om ernstige breuken en complicaties te voorkomen.

Lees verder

• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand
• Pijn aan vingerkootjes: Oorzaken van pijnlijke knokkels
• Pijn in vinger (vingerpijn): Oorzaken van pijnlijke vingers
• Polspijn: Oorzaken & behandelingen van pijn aan polsgewricht