Gebroken hand: Oorzaken en symptomen van handfractuur

Elke hand (de pols niet meegerekend) telt 19 botten. Deze botten vormen een raamwerk dat de spieren ondersteunt die de pols en de vingers bewegen. Wanneer één van deze botten gebroken is, kan dit leiden tot pijn, zwelling en verkleuring. In ernstige gevallen kan er functieverlies optreden. Het is daarom cruciaal dat een arts de hand onderzoekt en de juiste behandeling toepast. Hoewel gebroken handen pijnlijk zijn, zijn ze doorgaans niet levensbedreigend. Ondersteuning van de hand en chirurgie zijn enkele behandelingsopties voor een breuk in de hand.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken van een breuk in de hand
• Soorten handfracturen
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een gebroken hand
• Eerste hulp
• Professionele medische hulp
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van handfracturen
• Praktische tips voor het omgaan met een gebroken hand
• Zorg voor de juiste immobilisatie
• Pas je dagelijkse activiteiten aan
• Gebruik hulpmiddelen voor alledaagse taken
• Zorg voor pijnbeheer
• Houd rekening met de genezingstijd
• Revalidatie en fysiotherapie
• Misvattingen rond een gebroken hand
• Een gebroken hand is altijd direct zichtbaar
• Je kunt een gebroken hand altijd bewegen
• Een gebroken hand geneest vanzelf zonder behandeling
• Een gebroken hand doet altijd extreme pijn
• Je kunt een gebroken hand thuis behandelen met rust en ijs
• Een operatie is altijd nodig bij een gebroken hand
• Na genezing is de hand altijd net zo sterk als voorheen

Epidemiologie

Een gebroken hand komt vaak voor in de algemene populatie, met name bij actieve volwassenen en kinderen. Het is een van de meest voorkomende fracturen van het lichaam, en de incidentie varieert afhankelijk van factoren zoals leeftijd, geslacht en activiteiten. De meeste breuken in de hand komen voor bij jonge volwassenen en ouderen, maar ook kinderen kunnen vatbaar zijn voor specifieke soorten fracturen, zoals de zogenaamde groeischijffracturen.

Incidentie en prevalentie
De incidentie van handfracturen is hoog, met een piek onder volwassenen tussen de 20 en 40 jaar. Het grootste aantal gevallen wordt gezien bij mannen, vooral door deelname aan risicovolle activiteiten zoals contact- en motorsporten, waarbij de handen vaak het eerste contactpunt zijn bij vallen. Bij ouderen, vooral bij vrouwen, komen handfracturen vaak voor als gevolg van osteoporose.

Seizoensgebonden variaties
Er zijn enkele seizoensgebonden variaties in het voorkomen van handfracturen, met een verhoogd aantal gevallen in de wintermaanden. Dit komt vaak door uitglijden op ijzige oppervlakken, wat leidt tot fracturen door valpartijen. Bij zomerse activiteiten, zoals sporten en werken in de tuin, worden ook veel handfracturen gerapporteerd.

Mechanisme

Handfracturen ontstaan meestal door een directe impact of door een indirecte kracht die via de pols en vingers naar de handstructuren wordt overgebracht. Dit kan gebeuren bij vallen, verkeersongevallen, sportblessures of door een slag tegen een hard voorwerp. Er zijn verschillende typen fracturen, afhankelijk van de aard van het letsel.

Directe trauma en compressie
Een van de meest voorkomende oorzaken van een gebroken hand is direct trauma, zoals een val waarbij de hand wordt gestrekt om het lichaam op te vangen. Dit kan leiden tot compressie van de botten van de hand, wat breuken veroorzaakt, vooral in de metacarpaalbeenderen of de falangen (vingerbeenderen).

Indirecte kracht en rotatie
In sommige gevallen kan een gebroken hand ontstaan door een rotatiebeweging van de hand of pols, bijvoorbeeld bij een val waarbij de hand in een onnatuurlijke positie komt te staan. Dit kan leiden tot een verzwikking van de pols of het breken van de botten door torsie, wat vaak resulteert in complexe fracturen.

Oorzaken van een breuk in de hand

Er zijn veel situaties die mogelijk leiden tot een gebroken hand, maar de meeste gebroken handen ontstaan door drie hoofdtypen verwondingen:

• een val met een uitgestoken hand
• een voertuig of fiets beschadigen terwijl de handen een stuur vasthouden
• op een hard oppervlak slaan

In de meeste gevallen verwijst een gebroken hand naar een fractuur van de metacarpalen. Dit zijn de botten die de basis van de vingers verbinden met de pols. In sommige gevallen kan er sprake zijn van een fractuur van de vingerkootjes (vingerbeenderen), met of zonder dislocatie (ontwrichting).

Soorten handfracturen

Handfracturen kunnen zich in één van de volgende gebieden bevinden:

• aan de basis van het bot, in de buurt van de pols
• een verplaatste breuk (dit betekent dat een deel van het bot zich niet in de normale positie bevindt)
• in de schacht of in het midden van het bot
• net onder de knokkel (soms een boksersfractuur genoemd)
• op de knokkel

Risicofactoren

Verschillende factoren kunnen de kans op een gebroken hand vergroten, zoals leeftijd, geslacht en bepaalde risicovolle activiteiten.

Leeftijd en botdichtheid
Ouderen hebben een verhoogd risico op een gebroken hand, vooral als gevolg van osteoporose, een aandoening die de botten verzwakt en kwetsbaarder maakt voor breuken. Bij jonge volwassenen die deelnemen aan risicovolle activiteiten zoals sporten, is de kans op handfracturen hoger door de frequentie van fysiek letsel.

Sporten en fysieke activiteit
Sporten die intensieve handbewegingen of een verhoogd risico op vallen met zich meebrengen, zoals basketbal, fietsen, vechtsporten en extreme sporten, verhogen het risico op handfracturen. Ook activiteiten zoals tuinieren of werken met zware gereedschappen kunnen bijdragen aan een verhoogd risico.

Verkeersongevallen
Verkeersongevallen, vooral bij motorrijders en fietsers, kunnen leiden tot handfracturen door de impact van een val of botsing. Het gebruik van beschermende kleding, zoals handschoenen en polsbeschermers, kan helpen om het risico te verminderen.

Risicogroepen

Er zijn specifieke groepen mensen die vatbaarder zijn voor het oplopen van een gebroken hand, afhankelijk van hun leeftijd, levensstijl en gezondheidstoestand.

Ouderen met osteoporose
Ouderen, en met name vrouwen na de menopauze, hebben een verhoogd risico op fracturen door osteoporose. Door de afname van de botdichtheid neemt de kwetsbaarheid van de botten toe, wat leidt tot een groter risico op breuken, zelfs bij kleine trauma’s.

Jongeren en sporters
Jongeren die deelnemen aan contactsporten, extreme sporten of die vaak deelnemen aan activiteiten met een hoog risico op vallen (bijvoorbeeld skateboarden, mountainbiken), hebben een verhoogde kans op handfracturen. Dit geldt vooral voor mannen tussen de 20 en 30 jaar.

Mensen met eerdere verwondingen
Patiënten die al een eerdere fractuur of verwonding aan de hand of pols hebben gehad, kunnen vatbaarder zijn voor herhaalde letsels door verzwakte botten of littekenweefsel dat het herstel belemmert.

Symptomen

De symptomen van een gebroken hand zijn vergelijkbaar met die van andere gebroken botten en omvatten:

• een verkleuring
• een verkorte vinger
• een vervorming van de hand op de plaats waar de breuk aanwezig is
• een zwelling
• functieverlies
• het onvermogen om de hand of vingers te bewegen (dit is niet altijd het geval; sommige patiënten kunnen nog steeds hun hand of vingers bewegen, hoewel deze gebroken zijn)
• ingedrukte knokkels
• pijn/gevoeligheid

Alarmsymptomen

Een gebroken hand kan gepaard gaan met verschillende symptomen die wijzen op een breuk, die variëren van mild ongemak tot ernstige pijn. Het herkennen van deze symptomen is cruciaal voor het snel stellen van de juiste diagnose en het starten van de behandeling.

Pijn en zwelling
De meest voorkomende symptomen van een gebroken hand zijn intense pijn en zwelling in het getroffen gebied. De pijn is vaak scherp en kan verergeren bij beweging van de vingers of de pols. Zwelling ontstaat vrijwel onmiddellijk na het letsel, en kan gepaard gaan met blauwe plekken.

Deformiteit en abnormale beweging
In sommige gevallen kan een gebroken hand leiden tot een zichtbare deformiteit, waarbij de botten uit hun normale positie verschuiven. Dit kan gepaard gaan met abnormale bewegingen of een verlies van functie in de hand, zoals het onvermogen om de hand goed te gebruiken.

Beperkte mobiliteit
Patiënten met een gebroken hand hebben vaak beperkte mobiliteit van de vingers of pols. Dit kan leiden tot moeilijkheden bij het uitvoeren van alledaagse taken zoals schrijven, eten of het vasthouden van voorwerpen.

Diagnose en onderzoeken

Een röntgenfoto is vereist om een handfractuur te diagnosticeren. Er is geen andere manier om te bevestigen of de hand gebroken is zonder dit soort beeldvorming. Het is niet mogelijk om een gebroken hand te diagnosticeren door alleen te observeren op tekenen van zwelling, blauwe plekken of functieverlies.

Behandeling van een gebroken hand

Eerste hulp

Hulpverleners moeten er eerst en vooral voor zorgen dat ze zelf ook veilig blijven. Soms proberen ze een gewonde patiënt te helpen en raken zelf gewond. Als de vingers van de gewonde hand koud of blauw zijn, is het belangrijk om onmiddellijk een ambulance te bellen. Bij een misvormde hand (of deel daarvan) moet de hulpverlener deze niet in een correcte positie proberen te plaatsen. De hulpverlener kan de hand wel stabiliseren door de vingers losjes gekruld rond een zacht voorwerp zoals rolgaas te houden. Om de hand onbeweeglijk te houden, kan opvulling worden gebruikt. De hulpverlener kan ook een verpakking of handdoek met ijs gedurende twintig minuten op de wond plaatsen en daarna twintig minuten laten rusten. Ontstekingsremmende medicijnen zoals ibuprofen, aspirine of naproxen kunnen helpen bij handpijn. Om het risico op het syndroom van Reye te verminderen, mogen kinderen jonger dan negentien jaar geen aspirine nemen. Verder kan de hand het beste boven het niveau van het hart worden gehouden om zwelling te verminderen. Als de ambulance niet is verwittigd, is het verstandig om naar een medische hulpverlener te gaan voor extra pijnverlichting en verdere evaluatie van de gewonde hand.

Professionele medische hulp

Chirurgie
De meeste gebroken handen vereisen een vorm van fixatie (vastzetten) om ervoor te zorgen dat de hand correct geneest en de volledige functie herstelt. De meest voorkomende vorm van fixatie gebeurt intern met behulp van chirurgie. Hierbij plaatst de arts pennen, schroeven en/of draden rond de gebroken botten om deze op hun plaats te houden. Tijdens de fixatie wordt de pijn vaak behandeld met medicijnen.

Ondersteuning van hand en vingers
Breuken aan de hand en vingers kunnen ook zonder chirurgie worden behandeld, zolang ze maar lang genoeg in de juiste stand blijven om te kunnen genezen. Hiervoor moet de patiënt een hand- of vingerspalk, een brace en/of een gipsverband dragen.

Fysiotherapie
Zodra de breuk voldoende is genezen, kan fysiotherapie helpen om de handfunctie te verbeteren.

Prognose

De prognose voor een gebroken hand hangt af van het type breuk, de ernst van het letsel en de snelheid van behandeling. In de meeste gevallen genezen handfracturen goed met de juiste zorg, maar er kunnen complicaties optreden, vooral bij oudere patiënten of bij complexe breuken.

Herstel na conservatieve behandeling
De meeste handfracturen genezen goed met conservatieve behandelingen zoals gipsimmobilisatie. Na de immobilisatieperiode kunnen fysiotherapie en revalidatie nodig zijn om de mobiliteit en kracht van de hand te herstellen.

Chirurgische behandeling
In gevallen van complexe of verplaatste fracturen kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn om de botten te stabiliseren met platen, schroeven of andere fixatiemethoden. Na de operatie is een herstelperiode van enkele weken tot maanden nodig, afhankelijk van de ernst van de breuk.

Complicaties

Zonder behandeling kunnen de volgende complicaties optreden:

• een infectie
• langzame wondgenezing
• een merkbare bult: De knobbel is meestal een gevolg van extra bot dat het lichaam vormt als onderdeel van het genezingsproces. Hoewel de bult in de loop van de tijd kan verkleinen, is het mogelijk dat deze nooit helemaal verdwijnt
• een verschuiving van het bot
• functieverlies van de hand en/of vingers
• permanente misvormde vingers
• schade aan de pezen en weke delen van de hand en/of vinger
• stijfheid van de hand en vingers

Preventie van handfracturen

Hoewel het niet altijd mogelijk is om handfracturen volledig te voorkomen, kunnen enkele voorzorgsmaatregelen helpen om het risico te verkleinen:

• Veiligheid bij activiteiten: Het dragen van beschermende uitrusting, zoals handschoenen of polsbeschermers tijdens risicovolle activiteiten, kan het risico op handfracturen verminderen.
• Vermijden van risicovolle situaties: Het vermijden van situaties waarin de kans op vallen of stoten groot is, kan helpen om handfracturen te voorkomen.
• Oefeningen voor sterke botten: Regelmatige oefening en een dieet rijk aan calcium en vitamine D kunnen bijdragen aan sterke botten en zo het risico op fracturen verkleinen.
• Vroegtijdige medische behandeling: Het snel behandelen van verwondingen aan de handen kan helpen om ernstige breuken en complicaties te voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met een gebroken hand

Een gebroken hand kan je dagelijkse activiteiten ernstig belemmeren, maar met de juiste benadering en aanpassingen kun je je herstel optimaliseren en jezelf helpen omgaan met de beperkingen. Hier volgen enkele praktische tips die je kunnen ondersteunen bij het leven met een gebroken hand.

Zorg voor de juiste immobilisatie

Na een breuk is het belangrijk om de hand goed te immobiliseren, meestal met een spalk of gips. Dit helpt niet alleen om verdere schade te voorkomen, maar zorgt er ook voor dat de botten goed kunnen genezen. Zorg ervoor dat je het gips of de spalk niet zelf aanraakt of aanpast. Indien je problemen hebt met het dragen van de spalk, zoals pijn of irritatie, neem dan contact op met je arts om de situatie te evalueren. Het volgen van de instructies van de arts is cruciaal voor een snel herstel.

Pas je dagelijkse activiteiten aan

Hoewel het verleidelijk kan zijn om snel weer alles te doen, is het belangrijk om je hand voldoende rust te geven. Vermijd activiteiten die druk op de gebroken hand uitoefenen, zoals tillen, drukken of schrijven. Probeer je andere hand zoveel mogelijk te gebruiken om te voorkomen dat je de gebroken hand overbelast. Het dragen van een draagdoek of armbrace kan je helpen de hand te ontlasten en stabiliteit te bieden.

Gebruik hulpmiddelen voor alledaagse taken

Het uitvoeren van dagelijkse taken zoals aankleden, eten en zelfs schrijven kan moeilijk zijn met een gebroken hand. Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar die het makkelijker maken, zoals speciale besteksets, potloden of pennen met grips die eenvoudiger vast te houden zijn. Als je moeite hebt met het openen van verpakkingen of het vasthouden van objecten, overweeg dan het gebruik van hulpmiddelen zoals een jar opener of grijphulpen om het je makkelijker te maken.

Zorg voor pijnbeheer

Pijn is een veelvoorkomend symptoom bij een gebroken hand, vooral in de eerste dagen na de blessure. Volg de pijnbeheersingsadviezen van je arts, zoals het nemen van voorgeschreven pijnstillers of het toepassen van koude kompressen om zwelling te verminderen. Probeer regelmatig de pijn te controleren en geef aan als je pijnbestrijding niet voldoende is, zodat je arts alternatieven kan overwegen. Vermijd zware fysieke activiteiten die pijn kunnen verergeren.

Houd rekening met de genezingstijd

Het herstel van een gebroken hand kan variëren, afhankelijk van de ernst van de breuk. Het is belangrijk om geduldig te zijn en niet te haasten in het herstelproces. De arts zal aangeven wanneer het veilig is om je hand weer in volle capaciteit te gebruiken. Tijdens de opvolging zal je arts mogelijk röntgenfoto’s maken om te controleren of de botten goed genezen.

Revalidatie en fysiotherapie

Na de genezing van de breuk kan het nodig zijn om een fysiotherapeut te raadplegen om de kracht, beweeglijkheid en functie van je hand te herstellen. Fysiotherapie kan helpen bij het verbeteren van de flexibiliteit, het versterken van de spieren en het verminderen van eventuele stijfheid die kan optreden na de immobilisatieperiode. Wees geduldig tijdens dit proces en voer de oefeningen zoals voorgeschreven uit om je hand optimaal te herstellen.

Door deze tips op te volgen, kun je het herstelproces na een gebroken hand vergemakkelijken en je dagelijkse activiteiten aanpassen aan je situatie. Het is belangrijk om goed naar je lichaam te luisteren en hulp in te schakelen wanneer dat nodig is.

Misvattingen rond een gebroken hand

Een gebroken hand kan verschillende oorzaken hebben, zoals een val, een direct trauma of een verkeerde beweging. Hoewel deze blessure relatief vaak voorkomt, bestaan er veel misverstanden over de symptomen, diagnose en behandeling. Het is belangrijk om correcte informatie te hebben om het herstel te bevorderen en complicaties te voorkomen.

Een gebroken hand is altijd direct zichtbaar

Veel mensen denken dat een breuk in de hand meteen duidelijk zichtbaar is, met een abnormale stand of zwelling. In werkelijkheid kan een breuk subtieler zijn en zich uiten in pijn, een licht gezwollen hand of een verminderde beweeglijkheid. Daarom is het belangrijk om bij aanhoudende pijn of functieverlies een arts te raadplegen.

Je kunt een gebroken hand altijd bewegen

Sommige mensen geloven dat als je je hand nog kunt bewegen, er geen sprake kan zijn van een breuk. Dit is echter niet waar. Afhankelijk van het type en de locatie van de breuk kan het mogelijk zijn om de hand nog te bewegen, zij het met pijn en moeite. Een röntgenfoto of een ander beeldvormend onderzoek is nodig om de breuk definitief vast te stellen.

Een gebroken hand geneest vanzelf zonder behandeling

Hoewel sommige kleine, niet-verplaatste breuken zonder medische ingreep kunnen genezen, is behandeling vaak nodig om complicaties zoals een verkeerde stand of blijvende functiebeperking te voorkomen. Afhankelijk van de ernst van de breuk kan een spalk, gips of in sommige gevallen een operatie nodig zijn.

Een gebroken hand doet altijd extreme pijn

Pijn is een veelvoorkomend symptoom bij een botbreuk, maar de intensiteit kan variëren. Sommige breuken veroorzaken slechts milde pijn, vooral als ze niet verplaatst zijn. Dit kan ertoe leiden dat mensen de blessure onderschatten en geen medische hulp zoeken, wat het risico op complicaties vergroot.

Je kunt een gebroken hand thuis behandelen met rust en ijs

Hoewel rust en ijs kunnen helpen om zwelling en pijn te verminderen, is dit geen vervanging voor een medische beoordeling. Alleen een arts kan vaststellen of de breuk goed gepositioneerd is en of verdere behandeling nodig is. Onbehandelde of verkeerd geheelde breuken kunnen leiden tot langdurige klachten en verlies van handfunctie.

Een operatie is altijd nodig bij een gebroken hand

Niet elke handbreuk vereist een operatie. Veel breuken kunnen goed genezen met gips of een spalk, vooral als de botdelen netjes op hun plaats liggen. Een operatie is meestal alleen nodig als de breuk verplaatst is, het bot verbrijzeld is of als er risico is op blijvende functieverlies.

Na genezing is de hand altijd net zo sterk als voorheen

Hoewel de meeste mensen na een breuk volledig herstellen, kan de hand in sommige gevallen zwakker blijven, vooral als er complicaties optreden tijdens het genezingsproces. Fysiotherapie kan helpen om de kracht en beweeglijkheid te herstellen, maar in sommige gevallen blijft er een lichte beperking bestaan.

Lees verder

• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand
• Pijn aan vingerkootjes: Oorzaken van pijnlijke knokkels
• Pijn in vinger (vingerpijn): Oorzaken van pijnlijke vingers
• Polspijn: Oorzaken & behandelingen van pijn aan polsgewricht