Parfumallergie: symptomen & behandeling allergie voor geuren

Parfum duidt op een mengsel van diverse geurstoffen in een oplosmiddel. Het komt niet alleen voor in geurproducten zoals eau de toilette, deodorant of aftershave, maar ook in aanzienlijk veel cosmetische producten (uitgezonderd de ongeparfumeerde cosmetica), alsmede huishoudelijke producten, zoals wasmiddelen (uitgezonderd de ongeparfumeerde producten). Een parfumallergie wordt vaak aangetoond door een mengsel als test te gebruiken, de zogenaamde 'parfum-mix'. Dit is een mengsel van acht parfumgrondstoffen die in veel parfums voorkomen. Het gaat hierbij om de stoffen eugenol, isoeugenol, oakmoss, geraniol, hydroxycitronellal, a-amylkaneelaldehyde, kaneelaldehyde en kaneelalcohol. Een positieve plakproefreactie op deze mix duidt op een allergie voor één of meer parfumgrondstoffen. Bij een allergie voor parfum veroorzaakt het contact met parfum een jeukende rode uitslag met schilfering. Soms ook pukkels en blaasjes en het eczeem kan nattend worden.

• Parfum
• Wat is een parfumallergie?
• Vóórkomen
• Waar kun je parfumallergie van krijgen?
• Symptomen van allergie voor geuren
• Waaier aan klachten
• Veel voorkomend symptoom: jeuk op de huid
• Allergenen in de lucht
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een parfumallergie
• Medicatie
• Vermijd het allergeen

Parfum

Parfum is een mengsel van diverse geurstoffen in een oplosmiddel. Geurstoffen zijn natuurlijke of kunstmatige stoffen die een duidelijke geur afgeven. Ze zijn voornamelijk verkregen uit planten, maar in toenemende mate worden ze ook puur synthetisch geproduceerd. Natuurlijke geurstoffen zijn balsems en extracten van planten of zogenaamde essentiële of vluchtige oliën van plantaardige, dierlijke of fossiele oorsprong. Geurstoffen worden toegevoegd aan tal van alledaagse producten, zoals producten voor persoonlijke verzorging, huishoudelijke producten, etc. Ze hebben verschillende functies:

• het product zelf moet 'goed' of 'lekker' ruiken (wasgoed moet 'fris' ruiken door een geur toe te voegen, aardbeienyoghurt moet naar aardbeien ruiken, ook al bevat het nauwelijks aardbeien)
• kunstmatige geuren moeten onaangename geuren verdoezelen (toiletreinigingsmiddel moet toiletgeuren camoufleren met een citroengeur en autodealers gebruiken speciale sprays om het auto-interieur een aangename, frisse geur van leer te geven in plaats van een plastic geur)

Wat is een parfumallergie?

Parfumallergie maakt deel uit van de zogenaamde type IV-reactie, wat ook wel vertraagd type allergie genoemd wordt. Er kunnen huidreacties ontstaan en dan betreft het een contactallergie. Er kunnen soms ook reacties ontstaan in de luchtwegen zoals de neus, keel en longen, maar ook je ogen. Dit wordt een inhalatieallergie genoemd. Een contactallergie ontstaat ​​na herhaald direct huidcontact, soms door contact met de lucht. Persoonlijke verzorgingsproducten die vaker zijn gebruikt of lange tijd zijn gebruikt en altijd goed werden verdragen, kunnen plots leiden tot een allergie. Het gaat vaak om één of meer van de volgende stoffen:

• Eikenmos of oakmoss (Evernia Prunastri) en boommos (Evernia Furfuracea): vaak in cosmetische producten met een mannengeur, zoals aftershave lotions of deodorants
• Isoeugenol: een natuurlijk bestanddeel dat voorkomt in planten en hun etherische oliën, vooral in kruidnagelolie.
• Cinnamal (cinnamaldehyde): zit in een verscheidenheid aan essentiële plantaardige oliën, zoals kaneelbladolie, hyacint-, druiven- of lavendelolie. De kunststofindustrie gebruikt cinnamal om plastic geuren te maskeren. Zelfs lage concentraties van 0,01 tot 0,03 procent cinnamaldehyde in deodoranten kunnen binnen enkele weken eczeem in de oksel veroorzaken.
• Perubalsem / Bron: Maša Sinreih in Valentina Vivod, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  Cinnamylalcohol: zit in hyacinten, narcissen en kaneelbladolie en in Perubalsem, een hars die wordt gewonnen uit de bast van de Myroxylon pereirae, een Zuid-Amerikaanse boom.
• Hydroxycitronellal: kunstmatige lelietje-van-dalengeur, een geurstof voor gebruik in bijvoorbeeld parfum, zeep en luchtverfrissers. Deodorants met een concentratie van 0,03 tot 0,3 procent hydroxycitronellal kunnen binnen enkele weken tot allergieën op een gezonde huid leiden.
• Hydroxymethylpentylcyclohexenecarboxaldehyde: een synthetische geur die bekend staat onder de handelsnamen Lyral, Kovanol, Mugonal, Landolal. Het wordt aangetroffen in sommige zepen, eau de toilettes, aftershaves en deodorants.
• Hexylcinnamaldehyde: een veelgebruikte geurstof met een frisse bloemengeur, meer bepaald van jasmijn. Het wordt voornamelijk gebruikt voor zeep, huishoudelijke producten en schoonmaakproducten en heeft een olieachtige, jasmijnachtige geur.
• Citral, ook bekend als limonal: geur- en smaakstof in cosmetica of likeurdranken.
• Eugenol: bestanddeel van kruidnagel- en kaneelolie; zit in medicijnen tegen kiespijn, tandpasta's, mondwater, parfums en zeep.
• Farnesol: wordt gebruikt als geurstof en heeft een antibacteriële werking en wordt als zodanig toegepast in cosmetica, vooral in deodorants, voetsprays, geurverdrijvende wasemulsies en acneverzorgingsproducten.
• Lilial (butylphenyl methylpropional): een synthetische geurstof, gebruikt in wasmiddelen en cosmetische producten.
• Methyl heptin carbonate (Methyl 2-Octynoate) in onder meer wasmiddelen en balsems.

Bovenstaande opsomming is niet uitputtend.

Vóórkomen

Parfumallergie behoort tot één van de meest voorkomende contactallergieën. Vrouwen worden vaker getroffen dan mannen. Het is de meest voorkomende contactallergie bij mannen, de tweede meest voorkomende bij vrouwen na nikkelallergie.

Waar kun je parfumallergie van krijgen?

Je komt overal parfum tegen in het dagelijks leven. Van tandpasta, doucheproducten tot shampoo, wasmiddel tot deodorant, aftershave, parfum tot geurkaarsen; je kunt parfum in het dagelijks leven nauwelijks vermijden. Gelukkig worden er steeds vaker parfumvrije producten voor persoonlijke verzorging gemaakt naarmate het aantal mensen met een parfumallergie toeneemt. Typische alledaagse producten met parfum zijn:

• cosmetica, lichaamscrèmes, parfum, eau de toilette, aftershave, roll-on deodorant, aftershave lotion, lippenstift, shampoo, zeep
• Tandpasta, mondwater
• medicinale zalven, zetpillen
• wasmiddelen en wasverzachters
• kauwgom, ijs, limonade, pudding, chocolade
• technische vloeistoffen voor reiniging, koeling, coating en bescherming
• geurende oliën, geurkaarsen, aromadiffusers

De parfumindustrie gebruikt grofweg 3.000 verschillende geuren; een eau de toilette kan wel 300 of meer verschillende geuren bevatten. In cosmetica is het geurgehalte meestal 0,2-1% (crèmes, shampoos, etc.), tot 3% in deodorantsticks. Parfums bevatten vaak tot 100 geurstoffen in concentraties van ongeveer 0,002-0,03% elk. Lage concentraties veroorzaken vaak geen symptomen, zelfs niet voor degenen die allergisch zijn voor geurstoffen. Zelfs snel afwassen (bijvoorbeeld van geparfumeerde shampoo) kan de contacttijd verkorten, zodat er geen allergische symptomen optreden. Werkgerelateerde parfumallergieën zijn zeldzaam, maar komen wel in veel beroepen voor. De meeste allergieën worden privé verworven. Kappers, verpleegsters en verzorgers hebben vaak last van parfumallergieën. Bakkers en banketbakkers kunnen allergieën ontwikkelen voor eugenol, isoeugenol, cinnamaldehyde, vanilline en geraniol; werknemers in de cosmetica-industrie lopen gevaar door alle geuren die in de productie zijn. Tandartsen lopen een verhoogd risico door de stof eugenol. In tandheelkunde wordt eugenol in combinatie met zinkoxide gebruikt als vullingsmateriaal, maar het wordt ook gebruikt in mondwater en antiseptica. Contacteczeem tegen bestanddelen van eikenmos is beschreven bij jagers, wegenbouwers en spoorwegarbeiders, boeren en plantkundigen.

Symptomen van allergie voor geuren

Waaier aan klachten

Een parfumallergie kan vele vormen aannemen. Jeukende rode plekken en een droge eczeemhuid zijn typische symptomen. Ooglideczeem of huiduitslag in het gezicht komen vaak voor. Veel mensen kunnen zelfs de kleinste hoeveelheid parfum niet verdragen; ze reageren al op parfumgeuren in de lift of op brandende geurkaarsen met misselijkheid of jeuk.

Veel voorkomend symptoom: jeuk op de huid

Een type IV-reactie wordt ook wel vertraagd type allergie genoemd. Na één of meer contacten met het allergeen treedt een zogenaamde sensibilisatie op. Het lichaam classificeert een eigenlijk onschadelijke stof als bedreigend en mobiliseert het immuunsysteem. In het geval van een type IV-allergie treden allergiesymptomen meestal op met een bepaalde vertraging, bijvoorbeeld enkele uren tot dagen nadat je in contact bent gekomen met het allergeen.

Bij een parfumallergie vindt contact met het allergeen via de huid plaats, bijvoorbeeld wanneer een parfum wordt aangebracht. Op de plek waarop je de parfum hebt aangebracht, krijg je last van jeuk, roodheid en zwelling, maar vaak pas twee tot drie dagen later. Dit maakt het moeilijk voor je om de symptomen toe te wijzen aan een heel specifieke stof. Als het contact met het allergeen langer duurt, kan dit leiden tot schilfering en chronische huidontsteking, een allergisch contacteczeem.

Sommige mensen krijgen ook last van hoofdpijn, misselijkheid, problemen met de bloedsomloop en van kortademigheid tot astma-aanvallen. Meestal blijft de reactie echter beperkt tot de plek waarmee het allergeen in contact kwam. Als het allergeen bijvoorbeeld in wasmiddelen of wasverzachters voor kleding zat, kan de huid over een groot gebied worden aangetast.

Allergenen in de lucht

Er zijn ook steeds meer parfumgeuren in de lucht te vinden: bijvoorbeeld als luchtverfrisser in warenhuizen, in openbare toiletten, maar ook in particuliere huishoudens. Deze parfummoleculen raken niet alleen de huid, maar ook de slijmvliezen van de luchtwegen bij inademing.

Onder bepaalde omstandigheden kunnen ademhalingssymptomen optreden en dan niet alleen door kunstmatig gecreëerde geuren, maar ook door natuurlijke geuren. Kamergeuren zoals de synthetisch geproduceerde huisparfums en kamersprays maar ook natuurlijke wierook kunnen ongemak veroorzaken. Dit kan variëren van malaise bij de vaak gevoelig reagerende allergielijders tot meldingen van ademhalingsproblemen bij astmapatiënten.

Onderzoek en diagnose

De huisarts of dermatoloog kan allergie diagnosticeren middels een allergietest. Met een zogenaamde plakproef (patch test) wordt de reactie op de belangrijkste parfummengsels onderzocht. Een parfumallergie wordt vaak aangetoond door een mengsel als test te gebruiken, de zogeheten 'parfum-mix'. Dit is een mengsel van acht parfumgrondstoffen die in veel parfums voorkomen:

• eugenol
• isoeugenol
• oakmoss
• geraniol
• hydroxycitronellal
• a-amylkaneelaldehyde
• kaneelaldehyde
• kaneelalcohol

De boosdoener kan echter niet in alle gevallen worden geïdentificeerd.

Behandeling van een parfumallergie

Medicatie

De acute huidklachten van een contactallergie kunnen vaak uitwendig behandeld met ontstekingsremmende crèmes, meestal op basis van corticosteroiden. Bij ernstige ademhalingsproblemen kan de arts een inhalatiecorticosteroïd voorschrijven. De enige manier om ongemak te voorkomen, is door het allergeen te vermijden.

Vermijd het allergeen

Het allergeen vermijden klinkt eenvoudig, maar is in de praktijk vaak moeilijk te doen. Vaak staan er alleen maar verzamelnamen zoals 'parfum', 'fragrance' of 'aroma' op de verpakking. De fabrikanten hoeven van veel producten, zoals kamergeuren, de ingrediënten niet op te sommen. Dit heeft te maken met het handelsgeheim wat het namaken van geurtjes moet voorkomen en daarom hoeven producenten niet de exacte ingrediënten te vermelden.

Mensen met een parfumallergie en mensen met een gevoelige en problematische huid kunnen daarom het beste parfumvrije cosmetica, wasmiddelen, huidverzorgingsproducten, reinigingsmiddelen en wasverzachters gebruiken. Geurlampjes, wierookstokjes en dergelijke kun je het beste helemaal vermijden.