De tomaat als medicijn

Tomaat is een nachtschadeplant en staat daarom bij vele natuurgeneeskundigen in een kwaad daglicht. Dat is gedeeltelijk terecht; een relatief klein aantal mensen kan niet zo goed tegen nachtschadeplanten. Toch kunnen we over het algemeen stellen dat de tomaat een gezonde groente is. Mensen die auto-immuunziekten hebben zoals artritis, lupus en de ziekte van Crohn doen er goed aan om tomaat en andere nachtschadegroenten zoals aubergine, aardappel, paprika en rode peper te mijden. Ook goji-bessen vallen onder de nachtschadeplanten.

Inhoud:

• Wanneer moet je nachtschadegroenten mijden?
• Nachtschadegroenten mijden bij deze ziekten
• Traditioneel gebruik
• Naamgeving
• Werkzame stoffen
• Intolerant voor tomaat?
• Alternatieven voor Lycopeen
• Lycopeen voorkomt kanker
• Tomaat, goed voor het bloed
• Ziekten waarbij tomaat helpt
• Tomaat, eet het gekookt
• Bezoek een arts of fytotherapeut

Wanneer moet je nachtschadegroenten mijden?

In onderstaande tabel staat een groot aantal auto-immuunziekten. Wanneer een arts je voor één van deze ziekte een diagnose heeft gegeven, kun je het overwegen om een nachtschadevrij dieet te volgen. Dat dieet volg je vier weken lang. Als daarna de symptomen van je ziekte verminderen, is de kans zeer aannemelijk dat het met de nachtschadegroenten te maken heeft. Dat kun je als volgt controleren. Na vier weken nachtschadevrij te hebben gegeten en met minder ziektesymptomen te maken hebben gehad, begin je op een dag weer met tomaten, aardappelen en paprika eten, zoals je dat daarvoor deed. Als alle ziektesymptomen terug komen, dan weet je dat het eten van nachtschadegroenten in jouw geval je ziektebeeld verergert, en kun je ervoor kiezen om deze groenten te mijden. Nachtschadeproducten zijn: tabak, goji-bessen, tomaat, paprika, hete peper, cayennepeper, paprikapoeder, aardappelen en aubergines.

Nachtschadegroenten mijden bij deze ziekten

Bij deze ziekten is het slim om na te gaan of nachtschadegroenten schadelijk voor je zijn:

Traditioneel gebruik

• In Fiji wordt verse tomatensap gebruikt om bloedende wonden te stelpen.
• In Griekenland wordt tomatenpuree gebruikt om faronkels mee te behandelen.
• In Italië wordt de tomaat gebruikt om schorpioenbeten en insectensteken mee te behandelen.
• In Mexico wordt tomaat gebruikt om koorts mee te verdrijven.
• In de Filipijnen wordt verse tomaat gebruikt om oedemen bij zwangere vrouwen mee te behandelen.
• In de Verenigde Staten wordt de tomaat gebruikt bij nier- en leverproblemen.

Naamgeving

In het Latijn wordt tomaat Solanum lycopersicum genoemd. Het is niet geheel duidelijk waarom de Latijnse naam Solanum is. Het betekent ´van de zon´. De tomaat is in zijn groei afhankelijk van de zon, maar dat zijn alle groente- en fruitsoorten. Er is geopperd dat het van ´solare´ komt wat ´verzachten´ betekent. Het zou de spijsvertering verzachten; maar dat is niet echt een plausibele aanname. Frappant is dat de solanum-plantensoorten waarvan de naam hoogstwaarschijnlijk van het woord ´zon´ komt, nachtschade heten. Zon en nacht. Daarin schuilt een tegenstrijdigheid. Misschien zag men in dat sommige leden van deze familie slechte eigenschappen hoorden, die het daglicht niet konden verdragen, zoals de doornappel, een nachtschade die daadwerkelijk de mens schade kan aandoen en het licht uit zijn ogen kan ontnemen, en de positief werkende planten, die als voeding kunnen dienen en zo het licht kan laten schijnen in iemands leven. Toch is er nog een derde voor de hand liggende reden om deze familie aan te te duiden als komende ´van de zon'. De tomaat was vroeger niet rood maar geel! Het werd de pomo d´oro genoemd, de gouden appel. Pomodoro is nog steeds een naam voor een Italiaanse tomaat. Wat is er nu logischer dan een gele, rode vrucht te benoemen als de zon? Door kruisingen is de tomaat later zijn rode vorm gaan krijgen. Aangezien rood de kleur van de liefde is, heette de tomaat vanaf toen niet neer de gouden appel maar de liefdesappel.

Werkzame stoffen

Van de tomatenplant wordt voor fytotherapeutische doeleinden de vrucht gebruikt, die we kennen als een groente. In de tomaat zitten de volgende belangrijke inhoudsstoffen: vitaminen zoals betacaroteen, lycopeen, vitamine A en vitamine C, mineralen waaronder vooral kalium en GABA of gamma-aminoboterzuur.

Intolerant voor tomaat?

Sommige mensen zijn intolerant voor tomaten. Mensen met migraine en auto-immuunziekten waaronder reumatische aandoeningen kunnen door de tomaat een verergering van symptomen krijgen. Dat komt omdat bij mensen met een auto-immuunziekte het maagdarmstelsel niet goed meer werkt. In iedere groente en fruitsoort zitten giftige stoffen. Deze worden normaliter door de darmwand herkent en niet opgenomen in het bloed. Bij mensen met auto-immuunziekten is dit mechanisme aangetast; er komen schadelijke nonnutriënten in het bloed die sommige ziektebeelden kunnen verergeren. Omdat de tomaat een nachtschadeplant is, zitten er relatief veel nonutriënten in, net als bij overige nachtschadevoedsel zoals: aubergine, paprika, rode peper, aardappel en gojibessen.

Alternatieven voor Lycopeen

Lycopeen zit niet alleen maar in tomaat. Dat is goed nieuws voor mensen die geen tomaat kunnen eten door intolerantie of een auto-immuunziekte. De belangrijkste voedingsstof, lycopeen zit in vele andere groente- en fruitsoorten. Naast de tomaat zit er veel lycopeen in:

• Watermeloen,
• Rode grapefruit of pompelmoes,
• Abrikoos,
• Mango,
• Papaya.

Lycopeen voorkomt kanker

Lycopeen in tomaat vangt vrije radicalen en helpt op deze manier de vorming van allerlei ziekten tegen te gaan. Het voorkomt onder andere kanker. Het antioxidant lycopeen staat daarin niet alleen; seleen, zink en vitamine E in tomaat werken synenergetisch met lycopeen; het versterkt de antikankerwerking. Er is een groot aantal kankersoorten waarvan de wetenschap heeft aangetoond dat lycopeen een belangrijke factor kan zijn om de kanker te remmen: prostaat-, mond-, keel-, slokdarm-, maag-, alvleesklier- en dikke darmkanker kunnen ermee voorkomen worden. Verder helpt het bij long-, baarmoederhals-, eierstok- en borstkanker. Voor de prostaat geldt bovendien dat lycopeen benigne prostaat hypertrofie of goedaardige prostaatvergroting afremt.

Tomaat, goed voor het bloed

De tomaat is rood; ons bloed is ook rood. Volgens de signatuurleer, de leer die zegt dat de uiterlijke kenmerken van een plant de geneeskracht voor de mens onthullen, moet tomaat goed zijn voor het bloed. Dat klopt, volgens de moderne wetenschappelijke inzichten. Tomaat is een bloedverdunner. Het verdunt het bloed op natuurlijke manier; de bloedplaatjesaggregatie wordt geremd door het feit dat deze groente-vrucht veel antioxidanten bevat. Het voorkomt eveneens dat oxycholesterol ontstaat en zich gaat hechten aan de wanden van de aders. Daarnaast is de tomaat een natuurlijke bloeddrukverlager. Dat komt met name omdat er kalium in zit. In de fytotherapie wordt het eten van tomaat aanbevolen bij:

• Atherosclerose of slagaderverkalking,
• Hoge bloeddruk,
• Hart- en vaatziekten.

Ziekten waarbij tomaat helpt

Omdat de tomaat over het algemeen zeer gezond is en veel carotenoïden en antioxidanten bevat, is het een goede groente om dagelijks te eten. Hierbij kan nogmaals aangetekend worden dat mensen met auto-immuunziekten de tomaat moeten mijden. Als de tomaat medicinaal wordt gebruikt, zal dat vrijwel altijd zijn als aanvulling op het innemen van andere geneesplanten. Een fytotherapeut zou het eten van tomaat, als ondersteuning van het genezingsproces, kunnen aanraden bij één van de volgende indicaties:

• Cataract of staar,
• Maculadegeneratie of gezichtsverlies door netvliesveroudering,
• Astma,
• Luchtwegeninfecties,
• Huidziekten,
• Onvruchtbaarheid.

Tomaat, eet het gekookt

Er is een aantal manieren om deze geneesplant te gebruiken. Ten eerste is het goed om te weten dat de lycopeenopname uit rauwe tomaten minimaal is. Het is belangrijk om de tomaat op te warmen. Voeg bijvoorbeeld tomaat toe aan een omelet of bak tomaten eerst alvorens je ze aan een salade toevoegt. Een zelf gemaakte tomatensoep of tomatensaus is een uitstekend idee. Zelfs uit biologische ketchup halen we meer lycopeen dan uit rauwe tomaat.

Bezoek een arts of fytotherapeut

Een groot deel van de informatie over de in dit artikel genoemde geneesplant komt uit het boek Groot Handboek Geneeskrachtige Planten van Geert Verhelst. Dat is een handboek in de fytotherapie. Het is echter niet geschikt om aan zelf-genezing te doen. Wie ergens last van heeft dient een arts of fytotherapeut op te zoeken voor een goede diagnose en keuze voor de beste middelen, afgestemd op jouw persoonlijke situatie. De kennis en wetenschap die hier genoemd staan is van puur informatieve aard.

Lees verder

• Tomaat: Geniet, maar met tomaten (special)