Yogahoudingen – viranchyasana (voor beginners)

De klassieke viranchyasana is een yogahouding voor gevorderden. De vereenvoudigde variant ia een meer toegankelijke versie voor beginners. In deze asana wordt een been in de nek gelegd, de handen gevouwen voor de borst. Deze houding maakt de heupen zeer lenig, versterkt de rug en traint de hamstrings. Viranchyasana is gewijd aan Viranchi, een van de vele namen van Brahma, god van de schepping in het hindoeïsme. In viranchyasana concentreert de yogi zich met half geloken ogen op de Ajna Chakra (Derde Oog). Deze chakra is in de yogafilosofie het centrum van de levenskracht en de spirituele ontwikkeling, tevens de poort van de intuïtieve kennis. Voor veel mensen staat het feit dat men een been in de nek kan leggen symbool voor de fysieke yoga en de lenigheid die ermee gepaard gaat.

Inhoud

• Oorsprong van viranchyasana (voor beginners)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidsvoordelen van viranchyasana (voor beginners)
• Therapie

Oorsprong van viranchyasana (voor beginners)

Viranchi betekent ‘hij die schept’ en is een van de namen van Brahma, god van de schepping in het hindoeïsme. Enkele andere namen van deze hindoeïstische god zijn Prajapati (heer van alle leven) en Mahapati (verheven vader). Het Sanskriet-woord asana wil zeggen '(zit)houding' en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Viranchyasana is een yogahouding uit de hatha-yoga, waarbij een been in de nek wordt gelegd, de handen voor de borst in namasté.

Brahma, Vishnu en Shiva
Veel yogahoudingen zijn gewijd aan goden en wijsgeren uit de Indiase mythologie. Viranchyasana is in dat opzicht een ode aan Brahma, ofwel de verzinnebeelding of personificatie van de scheppende god. Brahma maakt deel uit van een drie-eenheid, ofwel de drie belangrijkste goden in het hindoeïsme. De tweede god uit het 'drieluik' is Vishnu, de instandhouder van de schepping (universum). Hij manifesteerde zich in het verleden met talrijke incarnaties, waaronder Boeddha, waarbij de god een aardse vorm aannam om de wereld te redden wanneer die ten onder dreigde te gaan aan negativisme en geweld. Ook in de toekomst zal volgens het hindoeïsme Vishnu incarneren om de wereld te redden. De derde god, Shiva, wordt vaak aangehaald als de ‘god van de vernietiging’. Niettemin wordt hij ook de ‘god van het nieuwe begin’ genoemd, aangezien hij telkens opnieuw een einde maakt aan een scheppingscyclus die vervolgens ruimte biedt aan de volgende.

Techniek

De klassieke viranchyasana bestaat eruit dat één been in de nek wordt gelegd en één voet tussen het omhooggebrachte bovenbeen en de buik, zoals in padmasana (lotushouding). De handen worden achter de rug samengebracht. Dit is een moeilijke yogahouding voor gevorderden en er zijn meer dan vijftien varianten. De onderstaande techniek is een vereenvoudigde versie voor beginners.

1. Ga in dandasana (stok- of stafhouding), de benen gestrekt, de handen met de handpalmen plat op de vloer aan weerszijden van de heupen. Houd de rug recht.
2. Buig de rechterknie en plaats de hiel van de voet in het kruis, tegen het perineum.
3. Buig nu de linkerknie. Pak met beide handen de linkervoet vast en breng de voet voor de borst. Blijf even in deze houding en bereid u voor op de volgende stappen.
4. Til na een uitademing de linkervoet verder omhoog, waarbij u het bovenbeen omhoog en naar achteren drukt. Buig eventueel de rug enigszins om vervolgens de voet achter het hoofd te brengen, die daarna bij de achillespees in de nek rust. Het linkerbeen bevindt zich dus achter de linkerschouder.
5. Recht de rug zo ver mogelijk.
6. Breng de handen voor de borst in namasté, richt de aandacht op het Derde Oog (Ajna Chakra, tussen de wenkbrauwen) en adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
7. Blijf ongeveer een minuut in viranchyasana (voor beginners), of naargelang uw capaciteiten.
8. Kom in omgekeerde volgorde terug in dandasana (stok- of stafhouding).
9. Herhaal deze yogaoefening rechts.
10. Ontspan in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

De meeste klassieke yogahoudingen kennen nogal wat varianten. Het zijn in veel gevallen oefeningen die als voorbereidende asana's kunnen worden beschouwd op de klassieke houding. Deze geleidelijke variantenweg – van makkelijk naar moeilijk – geeft bovendien zelfvertrouwen. Viranchyasana (voor beginners) is zo’n voorbeeld. Aldus kunt u stapsgewijs de klassieke houding gaan beheersen. Zoals voor alle asana's voor gevorderden geldt dat u eerst de basishoudingen beheerst. U voorkomt daarmee mogelijke blessures.

Ajna Chakra
Zorg er in viranchyasana voor dat u het been dat u in de nek legt niet naar achteren dwingt. Ga niet verder dan wat de spieren aankunnen. Dus niet forceren. Pijn is wat dat betreft een goede graadmeter. Oefen geleidelijk, wees niet prestatiegericht. Tijd hoort in de geleidelijke beheersing van deze asana geen rol te spelen. Richt tijdens de voltooing van viranchyasana de aandacht op het Derde Oog tussen de wenkbrauwen, ofwel de Ajna Chakra. Deze chakra wordt voorgesteld als een tweebladige lotus. Houd tijdens de concentratieoefening de ogen half geloken, terwijl u de blik omhoog slaat. De Ajna Chakra is in de yogafilosofie de zesde chakra, het centrum van de levenskracht, de spirituele ontwikkeling en de poort van de intuïtieve kennis. Deze chakra verzinnebeeldt tevens het denkvermogen, afgeleid van het Sanskriet-woord ajna, dat 'beleid', 'richting geven' of 'sturing' betekent. Ook heeft ajna betrekking op de beheersing van de persoonlijkheid, ook wel de werkzaamheid van de geest genoemd.

Uitwerking

Viranchyasana versterkt de rug en zorgt voor zeer lenige heupen. Het is bovendien een houding die het concentratievermogen sterk verbetert in combinatie met het richten van de aandacht op de Ajna Chakra. Ook de spieren van de dijbenen en de hamstrings krijgen een gedegen training, naast het versoepelen van de gewrichten van de heupen en knieën.

Gezondheidsvoordelen van viranchyasana (voor beginners)

Viranchyasana is een belangrijke yogahouding in kundalini-yoga en de chakrafilosofie, waarin de chakra's gesymboliseerd zijn door evenzoveel meerbladige lotusbloemen. Chakra's die bij het stimuleren ervan specifieke gezondheidsvoordelen hebben, zowel fysiek als mentaal. Viranchyasana concentreert zich mede op het stimuleren van de Ajna Chakra. Tijdens meditatiesessies wordt vaak geadviseerd om de aandacht te richten op deze chakra.

Therapie

Viranchyasana heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op onder andere de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Stramme heupen, knieën en enkels.
• Gebrek aan vitaliteit.
• Verminderd concentratievermogen.
• Stress.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Yoga en meditatie – het achtvoudige yogapad van Patanjali
• Yogahoudingen – durvasasana
• Yogahoudingen – viparita karani (halve kaarshouding)