Yogahoudingen – viparita karani (halve kaarshouding)

Viparita karani wordt in de yogawereld geroemd als de verjongingshouding bij uitstek. Zelfs de Gheranda-samhita, een klassieke Indiaas yogageschrift, steekt er de loftrompet over. Viparita karani is de eenvoudigste yogahouding van alle 'omgekeerde' asana's, zoals sirsasana (hoofdstand) en sarvangasana (schouderstand). Dat laat onverlet dat ondanks de eenvoud ervan de voordelen enorm zijn. Het is bijvoorbeeld een uitstekende oefening voor wie last heeft van aambeien en spataderen. Bovendien is viparita karani de uitgelezen asana ter voorkoming van deze kwalen. Ook een beginnende verkoudheid wordt ermee in de kiem gesmoord. Volgens de yogahandboeken kan viparita karani worden uitgevoerd na halasana (ploeghouding), als 'tussenstap' bij het in sarvangasana gaan of als sluitstuk na een oefensessie.

Inhoud

• Oorsprong van viparita karani (halve kaarshouding)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidsvoordelen van viparita karani (halve kaarshouding)
• Therapie

Oorsprong van viparita karani (halve kaarshouding)

Het Sanskriet-woord viparita betekent 'omgekeerd', en karani wil zeggen 'uitwerking', 'doen' of 'handelen'. Asana is een ander woord voor '(zit)houding' en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Volgens de Indiase yoga-zienswijze heeft deze klassieke asana uit de hatha-yoga een verjongend effect op het lichaam. Conform deze gedachtegang veroudert de mens als hij rechtop staat en verjongt hij tijdens een omgekeerde houding.

Verjongend effect
De buitengewone werking van viparita karani wordt in de yogafilosofie toegeschreven aan de omgekeerde invloed van de aardstralen en de kosmische straling. De negatieve aardstraling dringt normaliter via de voetzolen het lichaam binnen, en de positieve kosmische straling via het hoofd. Bij de omgekeerde houdingen in het algemeen en bij viparita karani in het bijzonder heeft de bovengenoemde invloed een verjongend effect met een genezende en uitermate vitaliserende uitwerking op het hele organisme, waarbij het ouderdomsproces zichtbaar vertraagd wordt.

Techniek

Sommige yogaleraren beschouwen viparita karani als de 'moeder van alle asana's'. In de meeste yogacursussen vormt deze asana het sluitstuk – samen met savasana – van een oefenreeks.

1. Ga in savasana (lijkhouding), de armen gestrekt naast het lichaam, handpalmen naar boven gericht. Adem rustig door, concentreer u op het bekken.
2. Adem uit en breng de gestrekte benen omhoog in een hoek van negentig graden.
3. Hef de heupen omhoog, de benen naar achteren gestrekt in een hoek van vijfenveertig graden met de vloer en in een hoek van negentig graden met het bovenlichaam. Buig tijdens deze achterwaartse beweging de armen en plaats de handen onder de heupbeenderen. Het bekken rust dus op de handen en het lichaamsgewicht op de schouders en bovenarmen.
4. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling, ontspan het gezicht en blijf enkele minuten in viparita karani. Na een paar weken oefenen kunt u de tijdspanne vergroten tot tien minuten of een kwartier.
5. Kom in omgekeerde volgorde terug in savasana (lijkhouding) en ontspan u.

Aandachtspunten

Met de handen ondersteunt u niet de romp, maar het bekken. Mede daarin onderscheidt viparita karani zich van sarvangasana (kaarshouding). Adem rustig door, leg het zwaartepunt op de buikademhaling. Dat voorkomt bloedstuwing in het hoofd. Ontspan de nek, schouders en het gezicht. Zorg ervoor dat het lichaamsgewicht op de armen rust en dat er een balans ontstaat tussen de romp en de benen die achterwaarts gestrekt zijn. Dat waarborgt de ontspanning van het lichaam als geheel. Vraag eerst medisch advies als u lijdt aan hoge bloeddruk, een te snel werkende schildklier of als u nekklachten hebt.

Uitwerking

Viparita karani activeert, vitaliseert en verjongt. Alle organen en klieren zijn gebaat bij het regelmatig uitvoeren van deze omgekeerde asana. Ook herstelt deze yogahouding het hormonale evenwicht en wordt de weerstand verhoogd, zodat bijvoorbeeld een beginnende verkoudheid niet doorzet. Ook het hart komt tot rust. Eventuele bloedstuwing (aders) in de benen en het onderlichaam verdwijnt, waardoor viparita karani een weldadige uitwerking heeft op spataderen en aambeien.

Ouderen
Viparita karani is een uitstekende houding om in te ontspannen als u lang hebt moeten staan, bijvoorbeeld op het werk of thuis. Dankzij de bloedtoevoer naar het (ontspannen) gezicht zou viparita karani wel eens effectiever kunnen zijn tegen ouderdomsrimpels en kraaienpootjes dan menige crème of gezichtsmassage. Overigens is de halve kaarshouding dankzij de eenvoud ervan zeer geschikt voor ouderen, die om voor de hand liggende redenen wellicht moeite hebben met de veel moeilijkere sarvangasana (kaarshouding of schouderstand), sirsasana (hoofdstand) en halasana (ploeghouding).

Gezondheidsvoordelen van viparita karani (halve kaarshouding)

De halve kaarshouding is een verfrissende en zeer vitaliserende yogahouding die veel voordelen kent. De Gheranda samhita roemt erover in de volgende (vrij vertaalde) bewoordingen: 'De yogi die zich aan viparita karani wijdt, doet het verval van fysieke en mentale krachten teniet en overwint de dood. Hij sterft zelfs niet tijdens pralaya.' (Gheranda-samhita III-36) 'Pralaya' wil zeggen de ontelbare dagen en nachten van Brahman (God), ofwel het telkens opnieuw uitdijen en krimpen van het universum, gemeten over honderden miljarden jaren.

Therapie

Volgens de moderne yogahandboeken heeft viparita karani een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op onder andere de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Nervositeit, angst.
• Stress.
• Hoofdpijn.
• Slapeloosheid.
• Ouderdomsrimpels, kraaienpootjes.
• Spataderen.
• Aambeien.
• Beginnende verkoudheid.
• Gebrekkige weerstand.
• Hormonale onbalans.
• Lage bloeddruk.
• Spijsverteringsproblemen.
• Beginnende geheugenzwakte (stimulering van de hersenen).
• Lage rugpijn als gevolg van vermoeidheid.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yogahoudingen – salamba sarvangasana I (schouderstand)
• Yogahoudingen – halasana (ploeghouding)