Yogahoudingen – salamba sarvangasana I (schouderstand)

Salamba sarvangasana I wordt ook wel 'de kaars' genoemd. Het is een van de belangrijkste yogahoudingen uit het brede scala van asana's. Iyengar noemde sarvangasana zelfs de 'moeder of koningin van alle yogahoudingen'. De schouderstand is een beginnershouding, tamelijk eenvoudig uitvoerbaar, maar de uitwerking ervan op lichaam en geest is enorm. Het lichaam rust als geheel loodrecht op de schouders, gesteund door de armen en handen. De fysieke voordelen daarvan zijn groot. Om te beginnen wordt het hart ontlast, net als het bloedvatenstelsel in de benen, waardoor deze yogahouding bijvoorbeeld spataderen vermindert of voorkomt. Ook de hormoonhuishouding komt op orde, mede dankzij de verbeterde schildklierwerking en in het verlengde daarvan de stofwisseling. Salamba sarvangasana I, en in een latere fase van de yogabeoefening de hele sarvangasana-cyclus, ontbreekt in geen enkele yogacursus. Typisch een asana die minutenlang of zelfs een uur mag worden volgehouden.

Inhoud

• Oorsprong van salamba sarvangasana I (schouderstand of kaars)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidsvoordelen van salamba sarvangasana I (schouderstand of kaars)
• Therapie

Oorsprong van salamba sarvangasana I (schouderstand of kaars)

Het woord alamba is Sanskriet voor 'ondersteuning'. En sa betekent 'samen' of 'in combinatie met'. Het Sanskriet-woord sarvanga, dat 'lichaam' betekent, kan men ontleden in sarva en anga, ofwel respectievelijk 'geheel' of 'alle' en 'lichaamsdeel' of '-delen'. Asana wil zeggen '(zit)houding' en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Vrij vertaald betekent salamba sarvangasana I 'ondersteunde schouderstand'. Bij deze asana rust het lichaamsgewicht op de schouders. Idealiter hoort het lichaam er omgekeerd kaarsrecht op te steunen. Halasana (ploeghouding) is een uitstekende voorbereidende yogahouding.

Techniek

Wellicht hebt u een druk leven en weinig tijd om 's ochtends en 's avonds lang te oefenen. Sla salamba sarvangasana I echter niet over aan het einde van de yogasessie. Er zijn immers maar weinig asana's die zo'n heilzame uitwerking hebben op lichaam en geest.

1. Ga in savasana (lijkhouding) op een deken of yogamat, handpalmen op de vloer. Tijdens het uitvoeren van salamba sarvangasana I is een zachte ondergrond beter voor de schouders, die anders tijdens de voltooiing van deze yogahouding drukgevoelig kunnen worden. Ook de nekwervels zijn nu beter beschermd.
2. Haal diep adem en breng tijdens de uitademing de benen gestrekt vanuit de heupen omhoog tot ze een hoek van negentig graden vormen met het bovenlichaam. Laat de armen vooralsnog plat op de vloer liggen.
3. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling. Druk tijdens een uitademing de heupen van de vloer door u met de armen en handen af te zetten, zoals in de eerste fase van halasana (ploeghouding). Rol nog verder naar achteren tot het bovenlichaam haaks (90 graden) staat op en de gestrekte benen – en voeten! – achter u evenwijdig zijn met de vloer.
4. Buig de ellebogen, de armen houdt u (vrijwel) evenwijdig aan de schouders, en steun uw rug met de handen in de nierstreek terwijl u het bovenlichaam en de benen loodrecht boven de schouders brengt. Het gewicht van de benen en het bovenlichaam wordt nu ondersteund met behulp van de bovenarmen, schouders, nek en het achterhoofd. De kin drukt tegen het borstbeen (jalandhara bandha of kinslot). Let er echter op dat u het borstbeen naar de kin brengt en niet andersom.
5. Strek de benen zo ver tot ze een lijn vormen met het bovenlichaam, dat nu een poosje loodrecht op de schouders blijft staan. Salamba sarvangasana I wordt niet voor niets 'de kaars' genoemd. Idealiter hoort het lichaam dan ook omgekeerd zo recht als een stok naar boven te wijzen. De voeten, benen en het bovenlichaam zijn gestrekt. Span de dijspieren goed aan om deze houding vol te houden. Voor beginnende yogi's is dat echter makkelijker gezegd dan gedaan. Oefening baart kunst. Het is simpelweg een kwestie van elke dag opnieuw in salamba sarvangasana I gaan.
6. Blijf in het begin een halve tot één minuut in deze asana. Naarmate u beter in staat bent deze oefening uit te voeren, en de spieren gewend raken aan de routine, rekt u de tijdspanne op tot een kwartier. Gevorderde yogi's blijven vaak een uur of nog langer in deze asana. Door de toenemende druk op de nekwervels mag u alleen geleidelijk langer in sarvangasana verblijven, liefst onder supervisie van een ervaren yogaleraar.
7. Kom in omgekeerde volgorde terug in savasana (lijkhouding) en ontspan u.

Aandachtspunten

De bovenarmen en handen dienen het bovenlichaam te ondersteunen, geholpen door de rug- en dijspieren. Dus niet andersom! Zorg er ook voor dat u het borstbeen tegen de kin drukt (jalandhara bandha). Beweeg het hoofd niet in de voltooide salamba sarvangasana I.

Schouders
Het is belangrijk dat u tijdens het uitvoeren van deze asana de schouders op de vloer drukt, en ze dus niet optrekt. De bovenarmen rusten (vrijwel) evenwijdig met de schouders op de vloer (schouderbreedte). Als u uit sarvangasana komt, mag u het hoofd en het bovenlichaam niet omhoog heffen op het moment dat u de heupen en de benen naar de vloer laat zakken.

Uitwerking

Deze in principe eenvoudige yogahouding heeft een zeer brede uitwerking. Ten eerste is salamba sarvangasana I goed voor het hart, dat zoals bij alle 'omgekeerde' houdingen minder belast wordt. En dat is gunstig voor de bloeddruk en het bloedvatenstelsel.

Spataderen
Door de verminderde veneuze druk in de benen zullen spataderen wegkwijnen. Dat geldt ook voor aambeien. De bloedvaten krijgen met andere woorden hun elasticiteit terug omdat de stagnerende invloeden in de bloedsomloop zijn opgeheven. Verder heeft salamba sarvangasana I een corrigerende invloed op de schildklierfunctie, geholpen door het kinslot (jalandhara bandha). Dat komt de stofwisseling nog meer ten goede.

Schildklier
Een optimale schildklierwerking helpt overigens als u wilt afvallen, aangezien het basaal metabolisme (grondstofwisseling) op een gezonde wijze wordt opgevoerd. De voordelen van salamba sarvangasana I kunnen met andere woorden niet genoeg worden benadrukt. In (vrijwel) alle yogacursussen is deze omgekeerde yogahouding de afsluitende asana – in combinatie met savasana (lijkhouding) – in de ochtend en/of avond.

Gezondheidsvoordelen van salamba sarvangasana I (schouderstand of kaars)

Als u last hebt van nekproblemen, rugpijn of hoge bloeddruk kunt u beter eerst professioneel medisch advies inwinnen voordat u aan salamba sarvangasana I begint. De handboeken over hatha-yoga roemen deze asana terecht. Na een stimulerende en inspannende yogahoudingenreeks is een afsluiting met een 'omgekeerde yogahouding', zoals de hoofd- of schouderstand, beslist op zijn plaats. Het brengt rust en verstilling.

Therapie

Omgekeerde asana's kunnen ook als een eyeopener fungeren. De wereld wordt immers op zijn kop gezet en dat biedt in mentaal opzicht vaak een nieuwe, verfrissende kijk op oude gedragspatronen, gevoelens en emoties. Salamba sarvangasana I heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Slechte spijsvertering.
• Obstipatie.
• Spataderen.
• Aambeien.
• Stress en onrust.
• Verstoorde schildklierfunctie.
• Hormonale onbalans.
• Hartproblemen, zoals hartkloppingen.
• Hoofdpijn.
• Vermoeidheid.
• Longproblemen, waaronder longemfyseem, astma en (chronische) bronchitis.
• Lage bloeddruk.
• Slapeloosheid.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yogahoudingen – eka pada sarvangasana
• Yogahoudingen – setu bandha sarvangasana (brughouding)