Aambeien (hemorroïden) – verzachtende tips & adviezen

Aambeien (hemorroïden) behoren tot de meest voorkomende kwalen. Ruim driekwart van alle volwassenen heeft er wel eens last van gehad. Toch hoeven aambeien, ofwel gezwollen weefsel met gestuwde aderen, geen onoverkomelijk probleem te zijn. Sterker nog, hemorroïden zijn makkelijk te behandelen en te voorkomen met goede voedings- en toiletgewoonten. Bovendien zijn er allerlei huismiddeltjes die voor menigeen soelaas bieden. Zachte ontlasting, vezelrijke voeding, beweging en voldoende drinken zijn enkele van de belangrijkste remedies om van aambeien af te komen. Vaak al binnen een week. Zorg ook voor een goede hygiëne. Niettemin zijn er een aantal redenen en symptomen die erop duiden dat het beter is om er eens mee naar de huisarts te gaan, hoe gênant de kwaal ook is. Overigens kan een erfelijke factor een rol spelen bij het ontstaan van aambeien.

Inhoud

• Wat zijn aambeien
• Aambeien zijn hinderlijk
• Symptomen
• Oorzaken van aambeien
• Zwangerschap
• Wanneer naar de huisarts
• Klachten
• Voorkomen van aambeien (hemorroïden)
• Zachte stoelgang (veel drinken en vezelrijke voeding) en let op uw gewicht
• Goede hygiëne, vaseline, niet krabben en niet zwaar tillen
• Voldoende lichaamsbeweging en koude kompressen
• Medicijnen en zitbaden
• Doe aan yoga
• Minder zout, geen specerijen en een ringkussen
• Zwanger?

Wat zijn aambeien

Uitwendige aambeien (hemorroïden) lijken met enige verbeeldingskracht op blauwe bessen. Deze uitpuilende bobbeltjes bij de anus zijn feitelijk niets anders dan uitgezette, dunwandige aderen (venen), ingebed in slijmvlies dat kan opzwellen om de anus effectief af te sluiten, ook de windjes. De aderen, waarvan sommige relatief groot zijn, zetten binnen de sluitspier van het rectum tijdens het persen uit in het zwelweefsel of slijmviies. De stuwing van deze adertjes heeft in combinatie met het kussenvormige zwelweefsel een belangrijke functie bij het lucht- en waterdicht afsluiten van het rectum.

Inwendige en uitwendige aambeien
Het opzwellen van het slijmvlies of zwelweefsel is dus eigenlijk normaal. Het probleem doet zich voor als het weefsel na het persen of in andere situaties in opgezwollen toestand blijft. Eenvoudig gezegd betreft het uitgestulpte en uitgezakte kleine en grote bloedvaatjes in het slijmvlies. Uitwendige aambeien zijn goed zichtbaar en zeer hinderlijk. Niettemin kunnen ook inwendige hemorroïden, die zich wat dieper in de endeldarm bevinden, voor ongemak zorgen. Bloed bij de ontlasting is in veel gevallen een teken van inwendige aambeien. Hemorroïden zijn meestal pijnlijk. Ze kunnen ook erg gaan jeuken, naast het zeer vervelende 'soil-effect', ofwel het lekken van darminhoud.

Aambeien zijn hinderlijk

Aambeien worden wel eens vergeleken met spataderen (in de benen). Ze ontstaan door hetzelfde principe, dus deze vergelijking gaat tot op zekere hoogte op. Sommige mensen met aambeien ervaren geen klachten, weer anderen hebben er altijd en overal last van. De symptomen van aambeien zijn in veel gevallen zeer hinderlijk.

Symptomen

• Jeuk of branderig gevoel bij de anus.
• Hinder bij het zitten.
• Uitstulpingen in de vorm van bessen, en uitzakkingen bij de anus (zwelweefsel ofwel slijmvlies met gestuwde bloedvaatjes).
• Pijn.
• Bloedverlies in de vorm van spoortjes helderrood bloed. In de meeste gevallen betreft het dan inwendige aambeien. Vaak zit er ook slijm bij.
• Aandrang zonder dat er ontlasting komt.
• Stolselvorming in de aambei-aders, waardoor er een ontstekingsreactie kan ontstaan.
• Soil-effect, lekken van waterige darminhoud.

Oorzaken van aambeien

Aambeien (hemorroïden) kunnen door veel oorzaken ontstaan, maar hebben doorgaans te maken met de leefstijl. Niettemin kan ook een erfelijke factor een rol spelen. Daarnaast kunnen inwendige aambeien het symptoom zijn van minder 'onschuldige' aandoeningen. Overigens schijnen mensen met overgewicht en op oudere leeftijd vaker last te hebben van aambeien. Ook tijdens de zwangerschap is het een veelgehoorde kwaal. Obstipatie is een van de vele boosdoeners, aangezien tijdens het persen de druk in het rectum hoog is en er stuwing in de bloedvaatjes kan ontstaan, die normaliter na het persen echter weer leeglopen. Een greep uit de vele oorzaken van aambeien:

• Zittend leven (zoals een kantoorbaan).
• Te weinig lichaamsbeweging.
• Obstipatie, vaak chronisch (steeds hard moeten persen).
• Obesitas.
• Erfelijke factor.
• Problemen met de bloedsomloop.
• Bindweefselzwakte.
• Levercirrose (o.a. door alcoholisme). Ook zijn aambeien vaak een van de symptomen van portale hypertensie, als gevolg van stuwing in de poortader tussen de dunne darm en de lever.

Zwangerschap

Een bekend feit is dat de zwangerschap het ontstaan van aambeien bevordert. De baarmoeder (uterus) drukt het weefsel tegen het rectum en de hogergelegen darmgedeelten, wat de passage van ontlasting bemoeilijkt of in elk geval vertraagt waardoor het slijmvlies opzwelt en uitzakt. Ook de veranderde hormoonhuishouding heeft een negatieve invloed op het ontstaan van obstipatie. Voldoende drinken en veel beweging zijn dan ook belangrijk, naast een zeer vezelrijke voeding om de darmwand te prikkelen.

Wanneer naar de huisarts

Er zijn signalen die erop duiden dat het beter is om naar de huisarts te gaan met de klachten. Als u nooit last hebt gehad van aambeien, maar er plotseling in alle hevigheid hinder van ondervindt terwijl er ‘niets’ aan uw leefstijl mankeert, is het beter om eens medisch advies te vragen. Het betreft waarschijnlijk aambeien, maar het uitsluiten van bepaalde oorzaken van hemorroïden is belangrijk. Bij de volgende symptomen is de huisarts de aangewezen persoon voor advies:

Klachten

• Soms kunnen er zich stolsels vormen bij de aambeien. Er ontstaat dan een gezwollen, blauwe plek bij de anus. Het betreft een ontstekingsreactie die veelal zeer pijnlijk is. Er is dan sprake van een zogeheten getromboseerd vat. Behandeling is dan noodzakelijk.
• Jeuk, pijn en een branderig gevoel bij de anus, ook als er nog geen sprake is van uitwendige aambeien, maar u wel een vermoeden hebt dat ze zich ontwikkelen. Deze klachten kunnen namelijk het gevolg zijn van parasieten, zoals wormen, en niet van aambeien. Alleen een behandeling helpt u van de klachten af.
• Poliepen veroorzaken eveneens pijn. Zoals ook een perianaal abces of kloofjes (fissura ani). De klachten van deze aandoeningen lijken in het begin op zich ontwikkelende aambeien.
• Bloedverlies.

Voorkomen van aambeien (hemorroïden)

Er zijn tal van middeltjes en leefgewoonten om aambeien te voorkomen of te behandelen. Sommige remedies liggen voor de hand, andere lijken ‘vergezocht’. Als u last hebt van aambeien zijn een vezelrijke voeding, voldoende (water) drinken en veel beweging van cruciaal belang voor een zachte stoelgang. Meestal verdwijnen de aambeien dan vanzelf. Het zijn tevens belangrijke punten om er in de toekomst geen last meer van te krijgen. Zorg ook voor een goede hygiëne. De onderstaande opsomming is beslist niet uitputtend. Voeg er naar believen andere remedies aan toe die naar (eigen) ervaring effectief zijn gebleken.

Zachte stoelgang (veel drinken en vezelrijke voeding) en let op uw gewicht

Obstipatie of harde ontlasting gaat dikwijls samen met 'persen, steunen en kreunen’. En daar zit vaak het probleem bij het ontstaan van hemorroïden. Het slijmweefsel en de adertjes zwellen dan op, er ontstaat stuwing. In normale omstandigheden zorgt deze opzwelling voor de nodige extra druk om de ontlasting kwijt te raken, waarna het slijmvlies weer krimpt. Obstipatie verergert een 'van nature' trage stoelgang door de schurende werking zodra er geïrriteerde zones zijn ontstaan. De remedie bestaat uit voldoende drinken, een zeer vezelrijke voeding en beweging. Verder is het belangrijk dat u bij aandrang naar het toilet gaat. 'Ophouden' werkt obstipatie in de hand. Let ook op uw gewicht. Aambeien zijn een bekend probleem bij mensen met obesitas door de toegenomen druk op het onderlijf.

Goede hygiëne, vaseline, niet krabben en niet zwaar tillen

Gebruik zacht toiletpapier, maar dat spreekt eigenlijk vanzelf. Hoewel dat niet altijd soelaas biedt. Gebruik overigens niet-geparfumeerd toiletpapier en maak het van te voren een beetje vochtig. Of koop vochtige toiletdoekjes. Sommigen gebruiken watjes of pads met wat slaolie; weer anderen zweren bij gezichtsdoekjes met vochtinbrengende crème. Enfin, als het maar helpt. De stoelgang verloopt gemakkelijker als u een beetje vaseline inbrengt, ongeveer één centimeter in het rectum, en de anus insmeert. Aambeien veroorzaken vaak jeuk. Krab er echter niet aan. Het irriteert de uitwendige aambeien alleen maar meer. Zwaar tillen verhoogt de buikdruk. In de periode dat u aambeien hebt, zou dat het probleem wel eens kunnen bestendigen.

Voldoende lichaamsbeweging en koude kompressen

Een zittend leven is vragen om problemen wat betreft het krijgen van aambeien. Wie de dertig gepasseerd is, loopt statistisch gezien meer risico, zeker in combinatie met weinig beweging. Ouderen hebben vaker last van hemorroïden. Inzake beweging is elke dag een blokje om de meest eenvoudige methode als u geen tijd (of zin) hebt om dagelijks urenlang te gaan sporten (het andere uiterste). Nog iets wat beslist helpt: watjes of kleine kompressen gedrenkt in ijswater tegen de aambeien drukken brengt steevast verlichting. De bloedvaatjes en het opgezwollen slijmvlies krimpen dan namelijk.

Medicijnen en zitbaden

De huisarts kan u wat voorschrijven tegen aambeien, zoals zetpillen (bv. met lidocaïne) of aambeienzalf, en bij de drogist zijn zelfzorgmedicijnen verkrijgbaar. Ze verlichten doorgaans alleen de klachten, maar de aambeien verdwijnen er niet door. Ze verminderen de pijn en het branderige gevoel verdwijnt. De meeste mensen prefereren crèmes boven zetpillen. Sommigen hebben baat bij een warm zitbad. Laat ongeveer 10-15 centimeter water in het bad lopen en ga erin zitten. Het verzacht de pijn en zorgt voor een betere doorbloeding van het aambeiengebied.

Doe aan yoga

Er zijn bepaalde yogaoefeningen die de klachten verlichten en helpen om aambeien te voorkomen. Veel yogi's en yogaleraren zullen dat volmondig beamen. Menigeen heeft er in elk geval baat bij. Enkele van de meest effectieve yogahoudingen zijn de schouderstand (salamba sarvangasana I) en de halve kaarshouding (viparita karani). Dankzij de omgekeerde lichaamsstand vermindert de veneuze druk in de benen en in het onderlijf, wat een positieve uitwerking heeft op onder andere spataderen en… aambeien.

Minder zout, geen specerijen en een ringkussen

Zout houdt meer vocht vast in de vaten, wat aambeien kan bevorderen. Zet om te beginnen het zoutpotje dus niet op tafel tijdens de maaltijd. Mijd gepeperde gerechten, specerijen in het algemeen en drink weinig koffie. Volgens velen vermindert dan de jeuk en branderigheid. Voor mensen die veel zitten, al dan niet voor hun werk, is een ringkussen vaak handig.

Zwanger?

Voldoende drinken, veel lichaamsbeweging en een vezelrijke voeding zorgen voor zachte ontlasting. Dat is belangrijk aangezien de druk die de baarmoeder uitoefent de passage van ontlasting door het onderste deel van de darm sowieso bemoeilijkt. Een beproefd middel is om de zes uur een halfuurtje op de linkerzij gaan liggen. Dat vermindert de druk op de hoofdader die het veneuze bloed uit het onderlichaam terug naar het hart doet stromen.

Lees verder

• Spijsvertering onder de loep – de dikke darm
• Anatomie & fysiologie in 10 stappen – het maag-darmkanaal
• Ontlasting – wat kun je eraan aflezen?
• Obstipatie – oorzaken en complicaties