Yogahoudingen – kandasana (navelhouding)

Kandasana (navelhouding) is een yogahouding die zeer lenige knieën en enkels vereist. De asana vergt dus enige voorbereiding om blessures te voorkomen. Deze houding voor gevorderden is populair in kundalini-yoga voor het activeren van de chakra’s. Kandasana heeft veel voordelen, variërend van een gedegen training van de buikspieren tot het soepel maken van de enkels, knieën en heupen. Volgens de orthodoxe yoga is kandasana een van de beste yogahoudingen tegen impotentie en tegelijk een weldaad en steun voor yogi's die brahmacharya (onthouding of celibaat) beoefenen. Kandasana is direct van invloed op de pranastromen. Ideaal voor degenen die de chakra’s willen stimuleren met als doel om tijdens meditatie de hogere bewustzijnsniveaus te verkennen.

Inhoud

• Oorsprong van kandasana (navelhouding)
• Kosmische energie
• Etherisch lichaam
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidsvoordelen van kandasana (navelhouding)
• Therapie

Oorsprong van kandasana (navelhouding)

Het Sanskriet-woord kanda betekent ‘bolvormig, ‘uivormig’, ‘eivormig’ of ‘ronde knoop’. Asana is een ander woord voor ‘(zit)houding’ en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Kandasana is een yogahouding uit de hatha-yoga en een belangrijke asana in kundalini-yoga.

Pranakanalen
Het begrip kanda heeft rechtstreeks betrekking op de eivormige nadi-knoop, een soort kruispunt van pranakanalen (nadi’s) waaruit alle nadi’s ontspringen. Volgens de Hatha Yoga Pradipika, een oud Indiaas hatha-yoga-geschrift, bevindt de etherische zogeheten kanda zich boven de anus langs de ruggengraat en is ‘twaalf vingers lang en vier vingers breed’. De kanda is zijdeachtig en wit-fluwelig van structuur. Volgens de yogafilosofie slaapt kundalini in de kanda.

Kosmische energie

In de yogafilosofie wordt kundalini of pranische energie ook wel kosmische energie en door sommigen zenuwenergie genoemd. Door de evolutie heen, of door bewuste stimulatie van de chakra’s, stijgt kundalini geleidelijk door de ruggengraat omhoog via de sushumna, ida en pingala en de chakra's. Ida en pingala zijn de twee belangrijkste pranakanalen die aan weerszijden en spiraalsgewijs om de sushumna kronkelen. De sushumna is de centrale nadi die door het midden van de ruggengraat loopt. De kanda vormt een soort kruispunt vanwaaruit alle nadi’s ontspringen.

Etherisch lichaam

Volgens de yogafilosofie bestaat er een ‘subtiel', 'etherisch' of 'astraal’ lichaam, een soort dubbelganger van het fysieke lichaam. In het etherisch lichaam wordt naar verluidt de kosmische energie prana opgewekt, ook wel zenuwenergie genoemd. Het subtiele lichaam bestaat uit een netwerk van energiestromen (prana) die de organen en alles wat het fysieke lichaam kan en doet laat functioneren. Het etherisch lichaam houdt dus nauw verband met het fysieke lichaam. De energiekanalen worden nadi’s genoemd, waarvan er 72.000 zijn benoemd. De drie belangrijkste of centrale nadi’s zijn de sushumna, in het midden van de wervelkolom, en de ida en pingala die er spiraalsgewijs omheen slingeren naar de hersenen.

Chakra's
De nadi’s lopen door (prana)energiecentra die chakra's worden genoemd en waarvan er in het lichaam honderden bestaan. De nadi's en chakra's zijn anatomisch niet aantoonbaar en wellicht de tegenpolen van de zenuwen en zenuwcentra. De acht belangrijkste chakra's bevinden zich boven elkaar langs de ruggengraat. Volgens de yogafilosofie zijn het centra van psychische energie en bewustzijnsniveaus, die tevens direct verband houden met de fysieke, organische functies. Het stimuleren van de chakra's betekent dat de yogi steeds hogere bewustzijnslagen bereikt. In de evolutie worden die chakra’s op natuurlijke wijze ontwikkeld, maar men kan ze ook op kunstmatige wijze stimuleren door yoga, meditatie, tai chi en specifieke oefeningen. Het doel ervan is het bereiken van samadhi, ofwel de ervaring van de eenwording met het universum. In het hindoeïsme wordt dat stadium tat tvam asi genoemd, ofwel ‘ik ben dat en dat ben ik’. Het equivalent in de christelijke mystiek is het begrip unio mystica.

Techniek

Zorg ervoor dat tijdens het beoefenen van kandasana de rug recht blijft. Dat is belangrijk om het maximale effect van deze oefening te ervaren en van wezenlijk belang voor het stimuleren van de chakra's.

1. Ga in dandasana (stok- of stafhouding). Houd de rug recht (tijdens de hele oefening), de benen gestrekt, de enkels tegen elkaar aan.
2. Buig de knieën en breng de voeten met de handen naar elkaar toe, voetzolen tegen elkaar aan. Druk de hielen tegen het perineum. Deze yogahouding heet baddha konasana (schoenmakershouding).
3. Houd de rechtervoet in de rechterhandpalm, de linkervoet in de linkerhandpalm.
4. De voetzolen zijn nu naar boven gericht. Breng de voeten omhoog en plaats de hielen in de navelstreek, wreven tegen elkaar aan, de tenen wijzen naar boven. In het begin zullen de voeten naar beneden glijden, maar uiteindelijk zal het u lukken om zodanig veel druk uit te oefenen op de buik dat de voeten op hun plaats blijven.
5. Laat de voeten pas los als ze niet meer de neiging hebben om naar beneden te glijden. Plaats de handen in namasté voor de borst, of in jnana mudra op de knieën. U kunt de armen ook gestrekt omhoog steken, handpalmen tegen elkaar aan in namasté.
6. Blijf zolang in deze houding als aangenaam is. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
7. Kom in omgekeerde volgorde terug in dandasana (stok- of stafhouding).
8. Ontspan grondig in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

Zorg ervoor dat tijdens de hele oefening de rug recht blijft. Dat is niet alleen belangrijk om te voorkomen dat u rugpijn krijgt. Volgens de yogafilosofie kan bij een rechte rug de prana vrij door de hoofdnadi’s (sushumna, ida en pingels) stromen en aldus de chakra’s stimuleren. Volgens de inzichten van kundalini-yoga dient de yogi eerst kandasana te beheersen alvorens over te gaan tot andere chakra-technieken. Kandasana stimuleert specifiek de kanda en wekt aldus de kundalini op. Concentreer u tijdens de oefening op de zenuwknoop die zonnevlecht wordt genoemd, bij de navel, en waartegen de hielen drukken.

Uitwerking

Kandasana (navelhouding) is een voortreffelijke yogahouding om na verloop van tijd zelfs de stramste heupen, knieën en enkels zo lenig te maken als van een kat. Overdrijf echter niet. Bewandel in yoga altijd het pad van de geleidelijkheid, het adagium van hatha-yoga. Aldus voorkomt u blessures.

Gezondheidsvoordelen van kandasana (navelhouding)

Naast het soepel maken van de gewrichten is kandasana ook heel geschikt om de buikspieren te trainen, wat indirect een positieve invloed heeft op de spijsvertering en de buikorganen. Ook zou kandasana soelaas bieden bij impotentie, maar tevens een weldaad en steun zijn voor yogi’s die brahmacharya (onthouding, celibaat) beoefenen in het kader van hun geestelijke ontwikkeling. Dat klinkt als een contradictie. Kandasana helpt echter de seksuele energie te herstellen, die nauw verbonden is met prana, om aldus deze energie te kunnen controleren en beheersen.

Therapie

Kandasana (navelhouding) heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Stramme heupen, knieën en enkels.
• Spijsverteringsproblemen, waaronder slechte eetlust en obstipatie.
• Impotentie.
• Gebrek aan vitaliteit.
• Celibataire problemen.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Yoga en meditatie – het achtvoudige yogapad van Patanjali
• Yogahoudingen – kurmasana I (schildpadhouding)
• Yogahoudingen – marichyasana I