Yogahoudingen – kurmasana I (schildpadhouding)

De yogahouding kurmasana I is gewijd aan de kosmische schildpad Kurma. In de Indiase mythologie is Kurma een van de vele incarnaties van Vishnu. In deze asana zijn de armen zijwaarts gestrekt terwijl de benen, gebogen over de armen, naar voren steken. Deze yogaoefening voor gevorderden is zeer geschikt voor het lenig maken van de heupen en het versterken van de rug- en buikspieren. De houding lijkt met enige fantasie op een schildpad. De grondleggers van hatha-yoga hebben de meeste yogahoudingen genoemd naar bepaalde vormen, dieren en belangrijke personen of goden. Kurmasana is niet geschikt tijdens de menstruatie, de zwangerschap en bij rugklachten die niet te wijten zijn aan vermoeidheid.

Inhoud

• Oorsprong van kurmasana I (schildpadhouding)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidsvoordelen van kurmasana I (schildpadhouding)
• Therapie

Oorsprong van kurmasana I (schildpadhouding)

Het Sanskriet-woord kurma betekent 'schildpad'. Asana wil zeggen ‘(zit)houding’ en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Kurmasana is een klassieke yogahouding uit de hatha-yoga, gewijd aan de kosmische schildpad Kurma die de berg Mandara op zijn rug droeg in een tijdperk dat de goden (deva's) en demonen (asura's) hun onsterfelijkheid verloren hadden. Vishnu gaf hen raad, waarna de goden de slang Vasuki om de berg heen bonden en ze al sjorrend en trekkend aan de slang – de goden aan de kop en de demonen aan de staart – de kosmische oerzee karnden om er de nectar der onsterfelijkheid uit te winnen. In deze incarnatie kon Vishnu voorkomen dat de berg Mandara, en dus de hele schepping in de kosmische oerzee wegzakte.

Lotusbloem
De aarde wordt in de hindoemythologie vaak verzinnebeeld als een lotusbloem, dobberend in het universum als in water, en waarvan de vruchtknop de heilige berg Meru symboliseert. De schildpad als drager van de wereld symboliseert Vishnu, hoeder van het universum, die als Kurma de wereld aanschouwt en ziet hoe door de dynamiek der tegengestelde krachten beschavingen tot bloei komen en weer vergaan in de zee der vergankelijkheid.

Techniek

Kurmasana I is een uitstekende oefening voor het behouden en verkrijgen van vitaliteit. Zoals bij alle yogahoudingen is het ook in kurmasana van belang de spieren en gewrichten niet te forceren.

1. Ga in dandasana (stok- of stafhouding), de benen gestrekt, de handen aan weerszijden van de heupen.
2. Spreid de benen. De afstand tussen de knieën bedraagt ongeveer 50 centimeter.
3. Adem uit en buig de romp naar voren. Schuif de handen zijwaarts onder de knieën door. Houd de armen daarna zijwaarts gestrekt, handpalmen op de vloer. Idealiter horen de schouders de vloer te raken. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
4. Buig tijdens een uitademing nog verder naar voren tot ook de borstkas en de kin de vloer raken. Probeer de rug zo recht mogelijk te houden.
5. Tijdens de voltooiing van kurmasana I bevinden de knieën zich nabij de oksels en liggen de knieholten op de bovenarmen.
6. Kom in omgekeerde volgorde terug in dandasana (staf- of stokhouding).
7. Rust eventueel uit in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

Deze yogahouding voor gevorderden bereidt het lichaam voor op kurmasana II en supta kurmasana. Van belang is om de grenzen van uw fysieke mogelijkheden te respecteren en te accepteren. Forceren is dus uit den boze om blessures te voorkomen. In dat opzicht is het ook belangrijk om de spieren op te warmen met enkele voorbereidende asana's, zoals utkatasana (stoelhouding), garudasana (adelaarshouding), uttanasana en utthita parsvakonasana (gestrekte driehoek). Mijd deze asana tijdens de menstruatie, de zwangerschap en bij rugklachten die niet zijn terug te voeren op vermoeidheid.

Uitwerking

Kurmasana is zeer geschikt voor het versterken van de rug- en buikspieren, het lenig maken van de heupen en voor het verkrijgen van meer vitaliteit. Daarnaast bereidt de schildpadhouding u voor op pratyahara, de vijfde fase van het achtvoudige yogapad zoals dat eeuwen geleden op schrift is gesteld door de Indiase wijsgeer Patanjali (Yoga Sutras van Patanjali). In deze asana ervaart u de verinnerlijking die kurmasana symboliseert, waarbij de mentale focus zich van buiten naar binnen verplaatst.

Meditatie
Het reguleren van de gedachtestromen is essentieel om tot meditatie te komen, waarbij men steeds minder gevoelig wordt voor zintuiglijke prikkels en het concentratievermogen (dharana) verbetert.

Gezondheidsvoordelen van kurmasana I (schildpadhouding)

Pratyahara wil zeggen dat men zichzelf bevrijdt van de tirannie van de niet-aflatende gedachtestromen. In het dagelijks leven volgt de ene gedachte al associërend de andere op. Er komt geen eind aan, het gaat de hele dag door, alsof men in zichzelf aan het praten is. Mantra-yoga is een van de methoden om met behulp van concentratieoefeningen die gedachtestromen in te dammen en de denker in zichzelf te vinden.

Therapie

In hatha-yoga is kurmasana een van de yogahoudingen die hetzelfde effect hebben (de gedachtestroom indammen), maar dan vanuit de fysieke invalshoek. De schildpadhouding heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op onder andere de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Gebrekkig concentratievermogen.
• Stijve heupen.
• Onrust, nervositeit, stress.
• Gebrek aan vitaliteit.
• Kurmasana I versterkt de rugspieren...
• … en bereidt u fysiek voor op de concentratie- en meditatieoefeningen.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Geschiedenis van yoga – hatha yoga
• Yogahoudingen – tittibhasana (vuurvlieghouding)
• Incarnaties van Vishnu – Kurma, de mythische schildpad