Scheelzien (strabismus): De operatie

Een patiënt die lijdt aan strabisme (scheelzien), krijgt mogelijk een oogspieroperatie waardoor de chirurg de oogstand herstelt of verbetert. De ogen van de patiënt komen hierdoor rechter te staan. Tevens is dit een cosmetisch voordeel voor de patiënt. Daarnaast verbetert de samenwerking van de ogen. Soms zijn twee operaties vereist om het optimale resultaat te bereiken. De operatie heeft geen invloed op de gezichtsscherpte.

• Wat is scheelzien?
• Voor de operatie
• Praktisch
• De operatie zelf
• Na de operatie
• Bijwerkingen
• Tips
• Controle

Wat is scheelzien?

Bij scheelzien wijkt de stand van de ogen oog. De ogen zijn namelijk niet op hetzelfde punt gericht. Een patiënt met strabisme kijkt meestal met één oog rechtuit waarbij het andere oog afwijkt naar boven, naar beneden, richting de neus of naar het oor. Soms zijn er patiënten die lijden aan een combinatie van de afwijkende oogstanden mogelijk. Bij patiënten presenteert scheelzien zich meestal op kinderleeftijd, maar soms treedt de oogafwijking eveneens op bij volwassenen. De incidentie van scheelzien bedraagt 3 tot 5%. Dubbelzien (diplopie) treedt op wanneer de beide ogen niet op hetzelfde punt gericht staan. Kinderen die voor het zesde levensjaar scheelzien ontwikkelen, zijn in staat om het beeld afkomstig uit het oog met de afwijkende stand in hun hersenen te onderdrukken. Hierdoor ontstaat mogelijk een ‘lui oog’ (de medische term hiervoor is "amblyopie"). Wanneer scheelzien zich presenteert na het zesde levensjaar, krijgen de hersenen het beeld van het afwijkende oog niet meer onderdrukt en ziet de patiënt wel dubbel.

Voor de operatie

De patiënt krijgt meestal één of meer vooronderzoeken (preoperatieve onderzoeken) bij een oogarts en orthoptist. Meestal dient hij vooraf ook naar een anesthesist te gaan, en krijgt hij (of één van zijn ouders) een recept mee voor oogdruppels die hij gebruikt via correcte oogdruppelrichtlijnen.

Praktisch

De operatie is mogelijk bij een patiënt vanaf de leeftijd van acht maanden. Normaal gezien gebeurt de ingreep poliklinisch. De patiënt komt ’s morgens binnen en mag dan ’s avonds weer naar huis. Soms zijn echter de omstandigheden anders, zodat de opnameduur langer is, of bekijkt de arts na de operatie of de patiënt naar huis kan of toch beter een nacht moet blijven. De operatie zelf gebeurt onder volledige narcose waarbij de patiënt een infuus krijgt, al zijn er ziekenhuizen die ze eventueel onder plaatselijke verdoving uitvoeren. Bij een plaatselijke verdoving krijgt een patiënt een mogelijk pijnlijke prik in de huid rondom het oog. De voorbereiding van de operatie kent een tijdsduur van ongeveer een half uur, de operatie duurt ook ongeveer een half uur tot één uur. De operatie gebeurt aan één of beide ogen.

De operatie zelf

Zes oogspieren zorgen voor de beweging van het oog. Ze zitten vast aan de buitenkant van het oog onder het oogbindvlies. De chirurg maakt tijdens de operatie het bindvlies los dat op de oogbol zit. Hij maakt daarna de te opereren spier los en vist deze op met een speciaal haakje. Vervolgens verplaatst hij de spier of kort hij ze in; daardoor wordt deze spier zwakker of juist sterker. De chirurg haalt er dus zeker niet het hele oog uit. Soms gaat de chirurg door het hoornvlies met het naaldje bij het hechten van de spier. Hij bevriest dit plekje meteen om complicaties te voorkomen.

Na de operatie

De patiënt krijgt na de operatie meteen zalf in het geopereerde oog om een ontsteking te voorkomen. De chirurg plaatst geen verband op het geopereerde oog. De patiënt mag ’s avonds naar huis maar hij dient hiervoor wel vervoer naar huis te voorzien aangezien hij nog niet aan het verkeer mag deelnemen. De patiënt dient thuis twee keer per dag oogdruppels in zijn oog te doen om een infectie te voorkomen. Van zodra hij op de controleafspraak komt, bekijkt de arts of het druppelen stopgezet kan worden. De patiënt mag na de operatie zijn bril weer dragen en zijn activiteiten hervatten. Meestal blijft een patiënt ongeveer vijf dagen thuis. De patiënt bekijkt samen met de arts of deze termijn verlengd dient te worden; dit is afhankelijk van het soort werk van de patiënt. De patiënt mag uiteraard wel niet in zijn ogen wrijven de eerste weken na de operatie omdat één of meer oogspieren nog wat fragiel zijn. Het duurt enkele weken voordat een patiënt volledig hersteld is van de operatie.

Bijwerkingen

Hoofdpijn en misselijkheid komen zeker de eerste uren na de operatie wel eens voor. Het is verder normaal dat het oog na de operatie er rood (rood oog) en gezwollen (zwelling van het oog) uitziet en dat de patiënt pijn heeft aan het oog (oogpijn). De zwelling trekt weg na enkele dagen. De roodheid verdwijnt eveneens, maar hiervoor moet de patiënt nog enkele weken geduld uitoefenen. Moest de patiënt echter plots een toenemende roodheid van het oog ervaren, dan dient hij wel onmiddellijk de oogarts te contacteren want dan heeft hij mogelijk een infectie of bloeding. De patiënt heeft soms last van prikkende ogen of hij voelt soms dat er iets in zijn oog zit. Dit zijn de hechtingen die vanzelf oplossen zodat de symptomen daarmee eveneens verdwijnen. Dubbelzien en/of een (licht) verminderd gezichtsvermogen zijn eveneens mogelijke bijwerkingen; deze verdwijnen normaalgezien spontaan binnen enkele weken.

Tips

De patiënt zwemt beter niet tot twee weken na de operatie. Tijdens het douchen, wat wel is toegestaan, dient de patiënt wel alert te zijn dat hij geen zeep in de ogen krijgt. De patiënt draagt bij winderig weer best een stevige (zonne)bril zodat geen vuil in het oog terechtkomt. Zo voorkomt hij mogelijke irritaties en ontstekingen. De patiënt beweegt best zijn ogen regelmatig door heen en weer te kijken. Deze oefeningen bevorderen het herstel en voorkomen eventuele verklevingen.

Controle

De patiënt komt na één of twee weken voor controle terug naar het ziekenhuis. Pas drie maanden na de operatie is het resultaat van de operatie goed te beoordelen. Meestal is de patiënt uiteindelijk tevreden op cosmetisch en functioneel vlak. Maar omdat de positie van de ogen toch weer kan wijzigen, dient de patiënt regelmatig op controle te blijven komen bij de oogarts voor een uitgebreid oogonderzoek.

Lees verder

• Exotropie: Buitenwaarts scheelzien met afwijkende oogstand
• Amblyopie (lui oog): Verminderde gezichtsscherpte in één oog