Baraitser-Winter-syndroom: Afwijkingen gezicht en hersenen

In 1988 beschreven Baraitser en Winter voor het eerst het Baraitser-Winter-syndroom. Dit is een aangeboren genetische aandoening die de ontwikkeling van vele lichaamsdelen beïnvloedt, met name het gezicht, de ogen en de hersenen. Patiënten hebben vaak een atypische gelaatsuitdrukking met iriscoloboom, wat kan leiden tot slechtziendheid, en ze hebben een milde tot ernstige verstandelijke beperking. Tal van andere symptomen kunnen ook voorkomen bij dit syndroom. De behandeling is vooral symptomatisch en ondersteunend.

• Synoniemen Baraitser-Winter-syndroom
• Klinische overlapping
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken en erfelijkheid van aandoening
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen: Afwijkingen Gezicht, Ogen en Hersenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van het Syndroom
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het leven met / omgaan met het Baraitser-Winter-syndroom
• Medisch beheer en opvolging
• Focus op voeding en groei
• Therapeutische ondersteuning
• Ondersteuning bij visuele en auditieve problemen
• Pas de omgeving aan
• Educatieve ondersteuning
• Omgaan met psychologische uitdagingen
• Voorlichting en bewustwording
• Misvattingen rond Baraitser-Winter-syndroom
• Baraitser-Winter-syndroom is enkel gerelateerd aan gezichtsafwijkingen
• De aandoening veroorzaakt geen neurologische symptomen
• Alle patiënten met Baraitser-Winter-syndroom hebben ernstige fysieke beperkingen
• Baraitser-Winter-syndroom is altijd erfelijk
• De aandoening heeft geen invloed op de algehele gezondheid
• Behandeling is niet mogelijk voor Baraitser-Winter-syndroom
• Alle patiënten met Baraitser-Winter-syndroom vertonen dezelfde symptomen

Synoniemen Baraitser-Winter-syndroom

Soms gebruiken artsen andere namen voor het Baraitser-Winter-syndroom:

• BRWS
• Cerebro-frontofaciaal syndroom, type 3
• Fryns-Aftimos syndroom
• Iriscoloboom met ptosis (hangende oogleden), hypertelorisme (ver uit elkaar staande ogen) en verstandelijke beperking

Klinische overlapping

Het Baraitser-Winter-syndroom overlapt met het Fryns-Aftimos-syndroom. Beide aandoeningen delen dezelfde gezichts- en hersenafwijkingen. Coloboom en de andere oogafwijkingen zijn echter primaire symptomen van het Baraitser-Winter-syndroom. Ze zijn niet aanwezig bij het Fryns-Aftimos-syndroom.

Epidemiologie

Zeldzaamheid en prevalentie
Baraitser-Winter-syndroom is een uiterst zeldzame genetische aandoening met minder dan 200 gedocumenteerde gevallen wereldwijd. Dit maakt de prevalentie moeilijk vast te stellen. Er wordt aangenomen dat de aandoening even vaak voorkomt bij beide geslachten.

Geografische spreiding
Er zijn geen specifieke geografische concentraties gemeld voor Baraitser-Winter-syndroom. De diagnose is echter mogelijk ondervertegenwoordigd in gebieden met beperkte toegang tot genetisch testen.

Leeftijd en diagnose
De aandoening wordt meestal gediagnosticeerd tijdens de neonatale periode of vroege kinderjaren vanwege de kenmerkende craniofaciale en neurologische symptomen. Vroege herkenning is essentieel voor een beter begrip van de impact op de gezondheid van de patiënt.

Mechanisme

Genetische basis
Baraitser-Winter-syndroom wordt veroorzaakt door dominante mutaties in de ACTB- of ACTG1-genen, die coderen voor β- en γ-actine. Deze eiwitten zijn essentieel voor de dynamiek van het cytoskelet en spelen een sleutelrol in celbeweging, intracellulaire transportprocessen en celstructuur.

Pathofysiologische gevolgen
Mutaties in ACTB of ACTG1 verstoren de actinepolymerisatie, wat leidt tot abnormale celmigratie tijdens de embryonale ontwikkeling. Dit veroorzaakt de kenmerkende craniofaciale afwijkingen en hersenstructuurabnormaliteiten die worden waargenomen bij patiënten met deze aandoening.

Multisysteem betrokkenheid
Het syndroom beïnvloedt meerdere orgaansystemen, waaronder het zenuwstelsel, het visuele systeem en de nieren. De systemische betrokkenheid verklaart de complexe en variabele klinische presentatie.

Oorzaken en erfelijkheid van aandoening

De novo mutaties (medische term voor "nieuw ontstane veranderingen") in de actinegenen ACTB en ACTG1 zijn de oorzaak van het Baraitser-Winter-syndroom. Actine is één van de contractiele eiwitten van het spierweefsel. Het syndroom komt voor bij patiënten zonder familiale geschiedenis van de aandoening. De overerving van deze aandoening gebeurt autosomaal dominant.

Risicofactoren

Genetische mutaties
De belangrijkste risicofactor voor Baraitser-Winter-syndroom is het optreden van deactivatiemutaties in het ACTB- of ACTG1-gen. Deze mutaties kunnen sporadisch optreden of erfelijk zijn in zeldzame gevallen.

Familiegeschiedenis
Hoewel de meeste gevallen de novo mutaties betreffen, kan een positieve familiegeschiedenis de kans op een genetische diagnose verhogen. Genetisch advies is belangrijk voor families met eerdere gevallen.

Omgevingsinvloeden
Er zijn geen specifieke omgevingsfactoren geïdentificeerd die de expressie of progressie van het syndroom beïnvloeden. Het belang van genetische factoren is echter doorslaggevend.

Risicogroepen

Kinderen met craniofaciale afwijkingen
Bij kinderen met duidelijke craniofaciale kenmerken, zoals hypertelorisme en ptosis, in combinatie met neurologische symptomen, moet worden gedacht aan Baraitser-Winter-syndroom als differentiaaldiagnose.

Patiënten met onverklaarde epilepsie
Patiënten met vroege en refractaire epilepsie zonder duidelijke oorzaak kunnen genetisch getest worden om de diagnose van dit syndroom te overwegen.

Neonaten met multisysteemafwijkingen
Bij pasgeborenen met gecombineerde neurologische, visuele en nierafwijkingen is het zinvol om genetische testen uit te voeren om Baraitser-Winter-syndroom te identificeren.

Symptomen: Afwijkingen Gezicht, Ogen en Hersenen

Een heleboel symptomen zijn mogelijk bij dit syndroom. Er zijn echter enkele primaire symptomen zoals een atypische gelaatsuitdrukking, coloboom en hersenafwijkingen.

Gezicht
Een ongewone gelaatsuitdrukking is het meest voorkomende symptoom van het Baraitser-Winter-syndroom. Enkele symptomen zijn bijvoorbeeld een brede en platte neusbrug en een bolle neus, een grote ruimte tussen de neus en de bovenlip (medische term is "philtrum"), dunne lippen, volle wangen, een puntige kin, een progressief grof gezicht en microcefalie (een te klein hoofd).

Ogen
Daarnaast komen afwijkingen aan of rond de ogen voor waarvan oculair coloboom (iriscoloboom) bij de meeste patiënten wordt gezien. Ook mogelijk zijn kleine ogen, klein hoornvlies, aniridie, ver uit elkaar geplaatste ogen (hypertelorisme), grote ooglidopeningen, hangende oogleden (ptosis) en hoge gebogen wenkbrauwen, epicanthische plooien (sikkelvormige huidplooien van het bovenste ooglid die dikwijls de binnenooghoek bedekken).

Hersenen
Patiënten hebben daarnaast structurele hersenafwijkingen. Deze afwijkingen hebben betrekking op een verminderde neuronale migratie, een proces waarbij zenuwcellen (neuronen) zich naar de juiste positie in de ontwikkelende hersenen verplaatsen. Pachygyria (te dikke hersenwindingen) wordt het vaakst geassocieerd met het Baraitser-Winter-syndroom. De oppervlakte van beide halfronden van de grote hersenen bestaat uit een groot aantal windingen of gyri, en deze zijn bij patiënten te dik. Deze afwijkingen kunnen een milde tot ernstige verstandelijke beperking, ontwikkelingsachterstand, en (vaak ernstige) epileptische aanvallen veroorzaken.

Andere symptomen
Andere kenmerken van het Baraitser-Winter-syndroom kunnen bestaan uit een kort gestalte, oorafwijkingen en veelal progressief gehoorverlies, hartafwijkingen, een extra (gedupliceerde) duim, een navelbreuk (uitstulping van de buikwand rond de navel) en afwijkingen aan de nieren en urinewegen. Soms hebben patiënten met het Baraitser-Winter-syndroom onwillekeurige spiersamentrekkingen (dystonie).

Alarmsymptomen

Craniofaciale afwijkingen
Hypertelorisme, een vlakke neusbrug en ptosis zijn veelvoorkomende kenmerken. Deze symptomen moeten een aanleiding zijn voor verder onderzoek naar genetische oorzaken.

Epilepsie
Epilepsie is een prominent symptoom dat zich vaak op jonge leeftijd voordoet. De aanvallen zijn vaak moeilijk onder controle te krijgen en kunnen een aanwijzing zijn voor een onderliggende genetische aandoening.

Ontwikkelingsachterstand
Achterstand in zowel cognitieve als motorische ontwikkeling is een belangrijk alarmsymptoom. Dit symptoom kan verergeren naarmate de ziekte voortschrijdt.

Diagnose en onderzoeken

Klinisch onderzoek
De diagnose van Baraitser-Winter-syndroom wordt vaak gesteld op basis van klinische observaties. De belangrijkste aanwijzingen zijn de craniofaciale afwijkingen, zoals hypertelorisme, ptosis en een vlakke neusbrug, in combinatie met neurologische symptomen, zoals ontwikkelingsachterstand en epilepsie. Artsen moeten het klinische beeld grondig documenteren en verder onderzoek overwegen.

Genetisch onderzoek
De gouden standaard voor de diagnose is genetisch testen, waarbij mutaties in de ACTB- of ACTG1-genen worden geïdentificeerd. Dit kan middels sequencing van de genen om de specifieke mutatie te bevestigen. Genetisch onderzoek biedt niet alleen bevestiging van de diagnose, maar kan ook nuttig zijn voor familieleden die mogelijk drager zijn van de aandoening.

Beeldvorming
Beeldvormingstechnieken zoals MRI van de hersenen kunnen worden gebruikt om structurele afwijkingen in de hersenen te identificeren, die vaak worden gezien bij Baraitser-Winter-syndroom, zoals hypoplasie van de hersenstam en afwijkingen in de witte stof.

Neurofysiologische testen
Neurofysiologische onderzoeken, zoals EEG, kunnen helpen bij het vaststellen van de aanwezigheid van epileptische activiteit, wat een veelvoorkomend symptoom is bij patiënten met Baraitser-Winter-syndroom. Dit kan helpen bij het monitoren van de aandoening en het begeleiden van de therapie.

Behandeling van het Syndroom

Er is geen specifieke behandeling voorhanden, maar de symptomen kunnen individueel per patiënt met bestaande therapieën worden aangepakt: speciaal onderwijs, hoortoestellen, fysiotherapie, low vision-hulpmiddelen, enzovoort.

Prognose

Levensverwachting
De levensverwachting bij patiënten met Baraitser-Winter-syndroom kan variëren afhankelijk van de ernst van de symptomen en de mate van multisysteembetrokkenheid. Veel patiënten hebben een normale levensverwachting, hoewel ernstige neurologische en andere multisystemische complicaties de prognose kunnen beïnvloeden.

Neurologische prognose
De neurologische ontwikkeling van patiënten met Baraitser-Winter-syndroom is vaak vertraagd, met veel patiënten die cognitieve en motorische achterstand vertonen. De prognose op het gebied van neurologische functies is afhankelijk van de mate van hersenschade en het succes van therapieën die de symptomen beheersen.

Epilepsiecontrole
Epilepsie is een veelvoorkomend symptoom bij Baraitser-Winter-syndroom, en de controle over de aanvallen varieert. Bij sommige patiënten kunnen de aanvallen goed worden beheerst met medicatie, terwijl anderen moeilijkere gevallen van refractaire epilepsie vertonen. Het succes van de behandeling kan de kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.

Multisysteemcomplicaties
Patiënten met Baraitser-Winter-syndroom kunnen te maken krijgen met bijkomende gezondheidsproblemen, zoals gehoorverlies, nierafwijkingen of hartproblemen. De prognose van deze complicaties hangt af van de mate waarin ze aanwezig zijn en hoe effectief ze kunnen worden behandeld. Het monitoren van deze systemen is belangrijk voor het beheersen van de algehele gezondheid.

Complicaties

Bij patiënten met het Baraitser-Winter-syndroom kunnen verschillende ernstige complicaties optreden:

• Verstandelijke beperkingen: De structurele hersenafwijkingen kunnen leiden tot een intellectuele beperking van milde tot ernstige aard.
• Epileptische aanvallen: Epilepsie kan optreden als gevolg van de afwijkingen in de hersenen.
• Gehoorverlies: Progressief gehoorverlies kan de communicatie en sociale interactie beïnvloeden.
• Visuele problemen: Oculaire afwijkingen zoals iriscoloboom kunnen leiden tot slechtziendheid of zelfs blindheid.
• Hartafwijkingen: Hartafwijkingen kunnen de algehele gezondheid en functie van het hart beïnvloeden.
• Nier- en urinewegproblemen: Afwijkingen aan de nieren en urinewegen kunnen leiden tot urineretentie en andere complicaties.
• Oorafwijkingen: Problemen met de oren kunnen bijdragen aan gehoorverlies en andere gerelateerde symptomen.
• Spierproblemen: Dystonie kan leiden tot onwillekeurige spiersamentrekkingen en bewegingsproblemen.

Preventie

Aangezien het Baraitser-Winter-syndroom een genetische aandoening is die wordt veroorzaakt door de novo mutaties in de actinegenen ACTB en ACTG1, zijn er geen specifieke preventiemaatregelen beschikbaar om het syndroom te voorkomen. Het syndroom komt doorgaans voor zonder een familiale voorgeschiedenis, wat de preventie bemoeilijkt. Toch kunnen enkele algemene benaderingen nuttig zijn:

• Genetisch advies: Voorstellen van genetisch advies aan gezinnen die een geschiedenis van aangeboren afwijkingen hebben, kan helpen bij het begrijpen van de risico's en het plannen van toekomstige zwangerschappen. Dit is vooral belangrijk voor ouders die al een kind hebben met een genetische aandoening.
• Prenatale diagnostiek: Bij een verhoogd risico op genetische aandoeningen kunnen prenatale tests zoals echografieën en DNA-analyses nuttig zijn voor het vroegtijdig opsporen van mogelijke afwijkingen. Deze tests kunnen echter niet alle gevallen van het Baraitser-Winter-syndroom detecteren, vooral niet vanwege de spontane aard van de mutaties.
• Bewustwording: Vergroten van de bewustwording over genetische aandoeningen en hun symptomen kan helpen bij een vroegtijdige diagnose en behandeling. Het informeren van zorgverleners en ouders over de tekenen van het Baraitser-Winter-syndroom kan bijdragen aan snellere identificatie en ondersteuning van getroffen patiënten.
• Ondersteuning van onderzoek: Steunen van wetenschappelijk onderzoek naar genetische aandoeningen kan bijdragen aan de ontwikkeling van toekomstige preventieve en behandelingsstrategieën.

Praktische tips voor het leven met / omgaan met het Baraitser-Winter-syndroom

Het Baraitser-Winter-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die een breed scala aan symptomen en uitdagingen met zich mee kan brengen. Het is belangrijk om de aandoening goed te begrijpen en specifieke strategieën te ontwikkelen om hiermee om te gaan. Hieronder volgen praktische tips om het dagelijks leven met dit syndroom te ondersteunen.

Medisch beheer en opvolging

Bij het Baraitser-Winter-syndroom is regelmatige medische controle essentieel. Bespreek met je arts welke beeldvormende onderzoeken of andere diagnostische procedures nodig zijn om je gezondheid te monitoren. Daarnaast kan het nuttig zijn om een multidisciplinair team in te schakelen, zoals specialisten op het gebied van spieren en gewrichten en neurologie.

Focus op voeding en groei

Kinderen met het Baraitser-Winter-syndroom kunnen voedingsproblemen hebben. Overleg met een diëtist om een gezonde voeding en voldoende calorie-inname te waarborgen. Indien nodig kan sondevoeding overwogen worden.

Therapeutische ondersteuning

Verschillende vormen van therapie kunnen nuttig zijn, zoals fysiotherapie om de spierfunctie te verbeteren, logopedie voor communicatieproblemen en ergotherapie om dagelijkse activiteiten te vergemakkelijken.

Ondersteuning bij visuele en auditieve problemen

Sommige mensen met het Baraitser-Winter-syndroom hebben problemen met hun zicht of gehoor. Overweeg hulpmiddelen zoals een blindengeleidehond of gehoorapparaten om dagelijkse activiteiten te ondersteunen. Regelmatige controles bij een oogarts en audioloog zijn essentieel.

Pas de omgeving aan

Zorg voor een veilige en toegankelijke woonomgeving. Gebruik hulpmiddelen die het dagelijkse leven vergemakkelijken, zoals speciale zitmeubels, aangepaste bestekken of hulpmiddelen om communicatie te ondersteunen.

Educatieve ondersteuning

Kinderen met het Baraitser-Winter-syndroom kunnen specifieke leerproblemen hebben. Werk samen met scholen om een aangepast onderwijsplan op te stellen dat aansluit bij hun mogelijkheden. Overweeg ondersteuning van gespecialiseerde onderwijzers en therapieën die cognitieve en sociale ontwikkeling stimuleren.

Omgaan met psychologische uitdagingen

Het Baraitser-Winter-syndroom kan zowel voor de persoon zelf als voor hun familieleden emotionele uitdagingen opleveren. Het kan nuttig zijn om contact te zoeken met een psycholoog of een lotgenotengroep om steun te vinden en ervaringen te delen.

Voorlichting en bewustwording

Informeer familie, vrienden en zorgverleners over het Baraitser-Winter-syndroom, zodat zij een beter begrip hebben van de situatie en kunnen helpen waar nodig.

Met de juiste zorg, ondersteuning en aanpassingen kunnen mensen met het Baraitser-Winter-syndroom een zo goed mogelijke kwaliteit van leven ervaren.

Misvattingen rond Baraitser-Winter-syndroom

Baraitser-Winter-syndroom is een zeldzame genetische aandoening die meestal wordt gekarakteriseerd door een combinatie van gezichtsafwijkingen, ontwikkelingsachterstanden en andere medische complicaties. Omdat het relatief onbekend is, bestaan er veel misvattingen over deze aandoening die belangrijk zijn om te verduidelijken.

Baraitser-Winter-syndroom is enkel gerelateerd aan gezichtsafwijkingen

Een van de meest voorkomende misvattingen over Baraitser-Winter-syndroom is dat het alleen een invloed heeft op het gezicht. Hoewel gezichtsafwijkingen een kenmerk zijn van deze aandoening, heeft het syndroom ook impact op andere aspecten van de gezondheid, zoals de hersenen en de cognitieve ontwikkeling van patiënten. Dit kan leiden tot leer- en gedragsproblemen.

De aandoening veroorzaakt geen neurologische symptomen

Veel mensen denken dat Baraitser-Winter-syndroom enkel fysieke afwijkingen met zich meebrengt, maar dit is onjuist. De aandoening heeft vaak een neurologisch aspect, met symptomen zoals ontwikkelingsachterstanden, autistische kenmerken en motorische vertragingen. Deze symptomen zijn gerelateerd aan afwijkingen in de hersenen.

Alle patiënten met Baraitser-Winter-syndroom hebben ernstige fysieke beperkingen

Er is een misvatting dat iedereen met Baraitser-Winter-syndroom ernstige fysieke beperkingen heeft. In werkelijkheid kunnen de symptomen variëren, en sommige patiënten hebben relatief milde symptomen die hun dagelijks leven niet ernstig beïnvloeden. De mate van ernst is afhankelijk van de specifieke genetische mutaties en de medische begeleiding die patiënten ontvangen.

Baraitser-Winter-syndroom is altijd erfelijk

Hoewel het Baraitser-Winter-syndroom vaak erfelijk is, zijn er gevallen waarin de aandoening ontstaat door een spontane mutatie. Dit betekent dat niet alle gevallen van deze aandoening worden doorgegeven van ouders op kinderen. Dit kan verwarring veroorzaken bij mensen die denken dat het altijd genetisch overerfbaar is.

De aandoening heeft geen invloed op de algehele gezondheid

Een andere misvatting is dat Baraitser-Winter-syndroom geen invloed heeft op de algehele gezondheid van een persoon. In werkelijkheid kunnen er complicaties zijn, zoals problemen met de hartfunctie, ademhalingsproblemen en andere interne organen. Het is belangrijk om het volledige spectrum van symptomen te begrijpen en te monitoren voor mogelijke complicaties.

Behandeling is niet mogelijk voor Baraitser-Winter-syndroom

Sommigen denken dat er geen behandelingsmogelijkheden zijn voor Baraitser-Winter-syndroom, maar dit is niet waar. Hoewel er geen genezing voor de aandoening is, kunnen symptomen vaak effectief beheerd worden. Behandelingsopties omvatten therapieën zoals fysiotherapie, logopedie en gedragsinterventies. Bovendien kunnen beeldvormende onderzoeken helpen om de neurologische en fysieke afwijkingen in de gaten te houden.

Alle patiënten met Baraitser-Winter-syndroom vertonen dezelfde symptomen

Niet alle patiënten met Baraitser-Winter-syndroom vertonen dezelfde symptomen. De ernst van de symptomen kan sterk variëren, afhankelijk van de specifieke genetische achtergrond van de patiënt. Sommigen hebben mildere symptomen, terwijl anderen ernstige cognitieve en fysieke beperkingen ervaren. Dit benadrukt de noodzaak van een op maat gemaakte zorgbenadering voor elke patiënt.

Lees verder

• Aase-Smith-syndroom: Afwijkingen bloed (anemie) en duimen
• Abderhalden-Kaufmann-Lignac syndroom
• Alport-syndroom: Symptomen aan nieren, urine, oren en ogen
• Arts-syndroom: Neurologische aandoening
• Axenfeld-Rieger-syndroom: Skeletaandoening