Afakie: Ontbreken van de ooglens

Bij afakie ontbreekt de ooglens. De lens is een vrijwel transparante structuur die zich achter de iris bevindt. Afakie gebeurt na cataractchirurgie, na een trauma, en in zeer zeldzame gevallen treedt dit aangeboren op. Een patiënt met afakie heeft moeite om zich te concentreren en ziet bijgevolg minder goed. Veelal is een goede correctie voorhanden via een oogoperatie waarbij de chirurg een implantlens inbrengt, al zijn ook andere optische correcties beschikbaar.

• Epidemiologie
• Oorzaken afakie
• Risicofactoren
• Symptomen: Ontbreken van ooglens
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling: Correctie met bril of contactlenzen, cataract: cataractchirurgie
• Prognose oogafwijking
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips voor afakie
• Behandeling en herstel na ooglensverwijdering
• Levensstijl en hulpmiddelen voor mensen met afakie
• Misvattingen rond afakie
• Afakie kan worden genezen met een operatie
• Afakie veroorzaakt altijd volledig verlies van gezichtsvermogen
• Afakie heeft geen invloed op de gezondheid van het oog
• Er is geen alternatief voor een lensimplantatie bij afakie
• Na een operatie voor afakie is het gezichtsvermogen altijd perfect
• Afakie is een tijdelijke aandoening die vanzelf geneest

Epidemiologie

Afakie verwijst naar de afwezigheid van de ooglens, meestal als gevolg van cataractchirurgie waarbij de lens is verwijderd zonder te worden vervangen. Het kan ook aangeboren zijn of het gevolg van trauma aan het oog.

Oorzaken afakie

Er zijn drie belangrijke oorzaken van afakie:

• Genetisch defect: De primaire vorm van aangeboren afakie is genetisch. Dit presenteert zich bij ongeveer 1-5 / 10.000 geboorten en de overerving gebeurt autosomaal recessief. De exacte oorzaak is echter niet altijd makkelijk te vinden. De secundaire vorm van congenitale afakie is minder ernstig, en is meestal het gevolg van een infectie van de foetus.
• Na een operatie: Afakie gaat meestal gepaard met een cataractoperatie.
• Na een oogtrauma: Door trauma steekt de lens uit zijn plaats (extrusie) of is de lens verplaatst.

Risicofactoren

Risicofactoren voor afakie omvatten eerdere cataractchirurgie zonder lensimplantatie, oogtrauma, en bepaalde genetische aandoeningen die de lensvorming beïnvloeden. Veroudering en het niet adequaat behandelen van cataract kunnen ook bijdragen aan het ontwikkelen van afakie.

Symptomen: Ontbreken van ooglens

Patiënten met afakie hebben een slecht gezichtsvermogen en zijn verziend. Door de afakie heeft het oog geen accommodatievermogen meer. Een patiënt is met andere woorden niet meer in staat om zijn oog op een bewegend object te focussen. Mogelijk heeft de patiënt daarnaast last van erythropsie, waarbij objecten rood lijken of cyanopsie, waarbij alles blauw is. Deze symptomen zijn allemaal mogelijk na cataractchirurgie en zijn tijdelijk. De kleuren zijn intenser omdat meer zonlicht door de ontbrekende lens komt. De blauwe en rode stralen die voorheen door de lens werden opgevangen, bereiken nu wel het netvlies.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van afakie kunnen onder andere ernstige visuele verstoringen, moeite met het scherpstellen, en een verhoogde gevoeligheid voor licht omvatten. Personen met afakie kunnen ook last hebben van dubbelzien en verminderd contrastzicht.

Diagnose en onderzoeken

De oogarts doet een uitgebreid oogonderzoek via oftalmoscopie. Hij bepaalt de gezichtsscherpte, leesafstand, refractie enzovoort van het oog. Daarnaast bekijkt hij het hoornvlies, de iris, de voorste oogkamer en de fundus. Hij bepaalt tevens de oogdruk via een tonometrie. Hij bekijkt ook de medische geschiedenis van een patiënt. Een mogelijke indicatie is namelijk een staaroperatie in het verleden.

Er zijn verschillende aanwijzingen die duiden op een ontbrekende lens. Bij een patiënt die net een operatie heeft gehad, is mogelijk een litteken in de limbale ring op te merken. De limbale ring is de zwarte ring rond de iris. Daarnaast schudt de iris omdat het geen ondersteuning meer krijgt van de lens. De oogbol is verder te kort waardoor het licht niet duidelijk op maar wel achter het netvlies is gericht. De fundus is met andere woorden hypermetroop. Ook zijn de pupillen van een patiënt met afakie veelal relatief klein en hun pupillen verwijden in mindere mate. Zonder lens is een patiënt enorm verziend waardoor een correctie steeds vereist is.

Behandeling: Correctie met bril of contactlenzen, cataract: cataractchirurgie

De patiënt draagt een bril of contactlenzen, of hij krijgt een operatie. Een bril met convergerend glas is enkel mogelijk als de aandoening bilateraal is (als beide ogen zijn getroffen). De bril heeft wel enkele nadelen daar het gezichtsveld minder groot is, de glazen veelal dik zijn en de ogen er groter uitzien bij deze bril omdat de glazen zo dik zijn. Op de markt zijn ook contactlenzen verkrijgbaar die zorgen voor een beter esthetisch resultaat. Voor baby's zijn speciale contactlenzen op de markt voorhanden. Deze contactenlenzen zijn veilig als de baby slaapt en zijn langer te gebruiken dan traditionele contactlenzen. Naast het dragen van contactlenzen, zijn soms oogdruppels en/of een ooglapje nodig om het oog met afakie te stimuleren. De oogdruppeltoedoening moet wel precies en veilig gebeuren. De behandeling van afakie bij kinderen en zuigelingen is zeer belangrijk. Onbehandelde afakie leidt namelijk tot amblyopie (dit is de medische term voor "een lui oog").

Cataract in de kindertijd vereist een chirurgische behandeling (staaroperatie) en optische behandeling. Nadat de cataract verwijderd is, kiezen de ouders de optische correctie: afakie contactlenzen met een bifocale bril, een afakie bril, of intra-oculaire lenzen met een bifocale bril. Afakie contactlenzen zorgen voor een optimale optische correctie.

Volwassenen met cataract krijgen een cataractchirurgie met intra-oculaire lensimplantatie. Hierbij plaatst de chirurg een synthetische, kunstmatige lens in het oog die de verwijderde natuurlijke lens vervangt. Een voorbeeld hiervan is een Symfony-lens. Normaalgezien heeft deze ingreep weinig complicaties, en zijn de resultaten overwegend positief daar de meeste patiënten een aanzienlijke verbetering in hun gezichtsvermogen ervaren. Bij kinderen is de ingreep met implantlezen echter controversieel. Mogelijk veroorzaken ze daar bijziendheid.

Prognose oogafwijking

De prognose voor afakie hangt af van de mate van visuele beperking en de effectiviteit van de behandeling. Met de juiste behandeling kunnen veel mensen met afakie aanzienlijke verbeteringen in hun gezichtsvermogen ervaren.

Complicaties

Complicaties van afakie kunnen onder andere bijwerkingen van lensimplantaties, zoals infecties of lensdislocatie, en voortdurende visuele problemen omvatten. Personen met afakie kunnen ook last hebben van problemen met helderheid en contrast van het gezichtsvermogen.

Preventie

Preventie van afakie omvat het zorgvuldig beheren van cataract en het overwegen van lensimplantaties tijdens de eerste operatie om de afwezigheid van de lens te voorkomen. Het monitoren van de gezondheid van de ogen en regelmatige oogonderzoeken kunnen helpen bij het voorkomen van complicaties.

Praktische omgangstips voor afakie

Afakie is de aandoening waarbij de ooglens ontbreekt, meestal als gevolg van een cataractoperatie of een aangeboren afwijking.

Behandeling en herstel na ooglensverwijdering

Na de verwijdering van de ooglens is het belangrijk dat de patiënt snel een kunstlens (intra-oculaire lens) krijgt ingebracht om het gezichtsvermogen te herstellen. In sommige gevallen kan het nodig zijn om tijdelijke visuele hulpmiddelen te gebruiken, zoals een bril, totdat een kunstlens kan worden geplaatst.

Patiënten moeten regelmatig worden gecontroleerd door de oogarts om ervoor te zorgen dat de genezing van het oog goed verloopt en om complicaties zoals infecties te voorkomen.

Levensstijl en hulpmiddelen voor mensen met afakie

Mensen met afakie kunnen gebruik maken van sterke brilglazen, die de werking van een kunstlens kunnen nabootsen. Het is ook mogelijk om een contactlens te dragen om het gezichtsvermogen te corrigeren, of het dragen van donkere glazen kan helpen om lichtgevoeligheid te verminderen.

Naast medische hulpmiddelen kunnen visuele hulpmiddelen zoals vergrotende lenzen of optische hulpmiddelen helpen om het gezichtsvermogen te verbeteren. Patiënten kunnen ook leren hoe ze zichzelf in de omgeving kunnen aanpassen, bijvoorbeeld door goed gebruik te maken van verlichting en het vermijden van risicovolle situaties door slecht zicht.

Misvattingen rond afakie

Afakie is een aandoening waarbij de ooglens ontbreekt, vaak als gevolg van een chirurgische ingreep, zoals cataractoperatie. Er zijn verschillende misvattingen over afakie die het belangrijk maken om de feiten van de fabels te onderscheiden.

Afakie kan worden genezen met een operatie

Een veelvoorkomende misvatting is dat afakie volledig kan worden genezen met een operatie. Hoewel een lensvervangende operatie (zoals een intraoculaire lensimplantatie) vaak een oplossing is voor mensen met afakie, is het belangrijk te begrijpen dat dit de afwezigheid van de lens niet 'geneest' in de traditionele zin. De operatie vervangt de lens en helpt het gezichtsvermogen te herstellen, maar het blijft een medische oplossing, geen genezing van de aandoening zelf.

Afakie veroorzaakt altijd volledig verlies van gezichtsvermogen

Hoewel afakie een aanzienlijke invloed kan hebben op het gezichtsvermogen, leidt het niet altijd tot volledig verlies van gezichtsvermogen. Veel mensen met afakie behouden een goed functionerend gezichtsvermogen, vooral na de implantatie van een kunstlens. Afakie kan echter leiden tot bijziendheid of verziendheid, en een bril of contactlenzen kunnen nodig zijn om het gezichtsvermogen te corrigeren.

Afakie heeft geen invloed op de gezondheid van het oog

Afakie heeft wel degelijk invloed op de gezondheid van het oog. Naast de afwezigheid van de lens, kan de aandoening het risico op andere oogaandoeningen verhogen, zoals verhoogde intraoculaire druk en zelfs oogaandoeningen zoals glaucoom. Het is essentieel dat mensen met afakie regelmatig hun ogen laten controleren door een oogarts om complicaties te voorkomen.

Er is geen alternatief voor een lensimplantatie bij afakie

Hoewel lensimplantatie de meest gebruikelijke behandeling is voor afakie, zijn er alternatieven zoals het dragen van een speciale bril of contactlenzen. Sommige mensen kiezen voor een aangepaste bril of contactlenzen die de functie van een lens in het oog nabootsen. Deze opties kunnen nuttig zijn voor mensen die geen chirurgische ingreep willen ondergaan of voor wie een implantaat niet geschikt is.

Na een operatie voor afakie is het gezichtsvermogen altijd perfect

Het is een misvatting dat het gezichtsvermogen na een operatie voor afakie altijd perfect herstelt. Het herstel kan variëren afhankelijk van de individuele gezondheid van het oog, de reactie op de ingreep en andere factoren. Sommige mensen ervaren bijwerkingen zoals verblinding, halos rondom lichten of moeite met het aanpassen van het gezichtsvermogen in verschillende lichtomstandigheden.

Afakie is een tijdelijke aandoening die vanzelf geneest

Afakie is geen tijdelijke aandoening die vanzelf geneest. Het is een blijvende toestand waarbij de ooglens ontbreekt en een medische behandeling vereist is. Na een cataractoperatie kan de lens worden vervangen, maar de afwezigheid van de oorspronkelijke lens is blijvend. De aandoening vereist vaak voortdurende zorg en opvolging bij een oogarts om de beste visuele resultaten te bereiken.