Liddle-syndroom: Aandoening met erfelijke hoge bloeddruk
Het Liddle-syndroom is een zeldzame, erfelijke vorm van een hoge bloeddruk (hypertensie) die al in de kindertijd start. Ook een verlaagd kaliumgehalte in het bloed is kenmerkend bij de aandoening. Spierzwakte en vermoeidheid zijn hiervan enkele tekenen. De patiënt heeft wel een behandeling nodig omdat hij anders het risico loopt op een beroerte of hart- en vaatziekte. Medicijnen in combinatie met een zoutarm dieet zijn meestal effectieve behandelingsopties voor het Liddle-syndroom. De ziekte is vernoemd naar dokter Grant Liddle (1921-1989), een Amerikaanse endocrinoloog. Hij beschreef de aandoening voor het eerst in de medische literatuur in 1963.
Synoniemen van Liddle-syndroom
‘Pseudoaldosteronisme’ en ‘pseudoprimaire hyperaldosteronisme’ zijn synoniemen voor het Liddle-syndroom
Oorzaken van hoge bloeddruk
Het Liddle-syndroom is een aandoening met een autosomaal dominant overervingspatroon die het gevolg is van mutaties (wijzigingen) in het SCNN1B- of SCNN1G-gen. Elk van deze genen bevat instructies voor de productie van een stuk (subeenheid) van het epitheliale natriumkanaal (ENaC), een eiwitcomplex. Deze kanalen bevinden zich aan epitheelcellen (het oppervlak van bepaalde cellen) en in veel weefsels van het lichaam, waaronder de
nieren waar de kanalen natrium in cellen transporteren.
In de nier gaan ENaC-kanalen open als reactie op signalen dat de natriumspiegels in het bloed te laag zijn, waardoor natrium in cellen kan stromen. Vanuit de niercellen stroomt dit natrium echter terug naar de bloedstroom (reabsorptie) in plaats van dat het in de urine uit het lichaam wordt verwijderd. Door mutaties in het SCNN1B- of SCNN1G-gen verandert de structuur van ENaC-subeenheid. Hierdoor wijzigt een gebied van de subeenheid dat betrokken is bij signalering voor de afbraak (degradatie) wanneer het niet langer nodig is. De subeenheid-eiwitten worden door de mutatie niet meer afgebroken waardoor meer ENaC-kanalen aan het celoppervlak blijven. De toename in kanalen aan het celoppervlak verhoogt de reabsorptie van natrium (gevolgd door water), wat leidt tot een verhoogde bloeddruk. De reabsorptie van natrium in het bloed is gekoppeld aan de verwijdering van kalium uit het bloed, dus een overmatige natriumrebsorptie leidt tot hypokaliëmie (
verlaagde kaliumspiegels in het bloed).
Symptomen
Kinderen
De patiënt kampt met een ernstige
hoge bloeddruk die reeds vroeg in het leven start. De meeste patiënten hebben al in de kindertijd problemen met de
verhoogde bloeddruk. Bij sommige patiënten gebeurt de diagnose echter pas in de volwassenheid. Vooral kinderen hebben vaak geen bijkomende problemen. In de loop van de tijd leidt een onbehandelde hoge bloeddruk echter tot
hartaandoeningen of een
beroerte, wat mogelijk fataal is.
Volwassenen
Volwassenen presenteren zich met niet-specifieke symptomen van een laag kaliumgehalte in het bloed (hypokaliëmie), waaronder
vermoeidheid,
hartkloppingen,
spierzwakte,
spierpijn,
kortademigheid,
obstipatie of een opgezette buik. Het tekort aan kalium verhoogt ook de pH (zuurtegraad) van het bloed (
metabole alkalose).
Een bloedonderzoek is nodig /
Bron: Frolicsomepl, PixabayDiagnose en onderzoeken
Kinderen met het syndroom van Liddle zijn vaak asymptomatisch. De eerste indicatie van het syndroom is vaak de incidentele vaststelling van een hoge bloeddruk tijdens een standaard lichamelijk onderzoek. Omdat dit syndroom zeldzaam is, kan de arts de ziekte enkel diagnosticeren nadat de hoge bloeddruk van de patiënt niet reageert op medicijnen voor het verlagen van de bloeddruk. Verder is een uitgebreid
bloedonderzoek nodig om de lage niveaus van kalium, renine en aldosteron te detecteren. Een
urineonderzoek is ook nodig; de arts identificeert hiermee de lage niveaus van natrium (hyponatriëmie) en aldosteron. Een genetische test zoekt tot slot naar een verandering in het gen wat de ziekte bevestigt.
Behandeling
De therapie bestaat uit een zoutarm dieet in combinatie met de toediening van een kaliumsparend diureticum (
plaspil). Deze
medicijnen sluiten de natriumkanalen direct waardoor de bloeddruk verlaagt en een correctie ontstaat van hypokaliëmie en metabole alkalose. Een standaard behandeling met antihypertensieve (medicatie om de bloeddruk te verlagen) is niet effectief voor deze aandoening.
Prognose
Dankzij de behandeling zijn de langetermijnvooruitzichten voor patiënten met het Liddle-syndroom goed.
Complicaties van erfelijke aandoening
Onbehandeld leidt een hoge bloeddruk mogelijk tot een beroerte, een hart- en vaatziekte en/of
nierproblemen die mogelijk leiden tot de dood.