Extra vitamine B1 – aanbevolen hoeveelheid en overdosis

Vitamine B1, ook wel thiamine of aneurine genoemd, heeft een spilfunctie in de koolhydraatstofwisseling en is belangrijk voor de hartspier. Deze vitamine maakt deel uit van een B-groep (B-complex) van minstens twaalf stoffen die echter niet allemaal even belangrijk zijn voor de menselijke fysiologie. Een tekort aan vitamine B1 ziet men vooral bij personen die in een slechte voedingstoestand verkeren, zoals veel alcoholisten en drugsverslaafden. Polyneuritis is vaak een van de gevolgen. Een gezond persoon heeft dagelijks ongeveer 1,5 mg vitamine B1 nodig. Bij een gevarieerd voedingspatroon zal er geen tekort optreden.

Inhoud

• Vitamine B1 (thiamine) – wisselende behoefte
• Van groenten tot aardappelen, vlees en... noten
• Het nut van vitamine B1
• Hartfunctie
• Zwangerschap
• Nadelige invloed op vitamine B1-resorptie
• Symptomen
• Te hoge dosering (overdosis) van vitamine B1
• Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitamine B1 (thiamine, aneurine)

Vitamine B1 (thiamine) – wisselende behoefte

Een hoge dosis vitamine B1 zou muggen – ongeacht de soort – op de vlucht jagen en dus een beet voorkomen. Wetenschappelijk is dat echter nooit bewezen. Wel staat vast dat de behoefte aan vitamine B1 afhankelijk is van het aanbod koolhydraten, waaronder zetmeel. Aangezien het lichaam geen grote voorraad van deze vitamine kan aanleggen, is de dagelijkse opname ervan via de voeding des te belangrijker.

Tekort
In het algemeen geldt dat een 'vitamineboost' alleen zinnig is bij aandoeningen waarbij er een duidelijk vitaminetekort is opgetreden. De inname van de betreffende vitamine ligt dan tijdelijk boven de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid. Bij alcoholisten in een slechte voedingstoestand als gevolg van hun verslaving is er vrijwel altijd sprake van zo'n tekort.

Van groenten tot aardappelen, vlees en... noten

Zoals alle vitaminen is vitamine B1 slechts in uiterst kleine hoeveelheden noodzakelijk voor het goed functioneren van het lichaam. De enzymatische werking ervan is vergelijkbaar met hormonen. Vitamine B1 is in relatief geringe mate voorhanden in tal van producten, waaronder granen, peulvruchten, aardappelen, (ongepelde) rijst, groenten, vlees en noten, maar ook in eidooier, gevogelte en vis. Met name zilvervliesrijst is een goede leverancier van vitamine B1, net als volkorenproducten, die de vliesjes van granen nog bevatten. Varkensvlees staat echter met stip op nummer één, op enige afstand gevolgd door de aloude, vertrouwde aardappel.

Het nut van vitamine B1

Een volwassene heeft ongeveer 1,5 mg vitamine B1 (thiamine of aneurine) per dag nodig. Dit zeer belangrijke wateroplosbare micronutriënt is essentieel voor een goede geleiding van de zenuwimpulsen en dus ook cruciaal voor de hartfunctie (elektrofysiologie), vandaar de naam aneurine. Daarnaast is vitamine B1 onmisbaar voor de koolhydraatstofwisseling, gelet op de co-enzymatische omzetting van glucose in energie. Bij een gevarieerde voeding treden geen tekorten op. Daar staat tegenover dat er een dagelijkse opname van deze vitamine nodig is, omdat het lichaam er amper een voorraad van kan opslaan.

Hartfunctie

Beriberi betekent 'ernstige verzwakking' in het Singalees. De ziekte kwam in vervlogen tijden veel voor bij zeelieden tijdens lange zeereizen. Afhankelijk van de uitingsvorm treden er cardiovasculaire problemen op, waaronder hartfalen, hartvergroting, tachycardie en oedeem. Ook de spieren en het perifere zenuwstelsel hebben eronder te lijden. Dysfuncties op het gebied van de tast-, pijn- en temperatuurzin worden gevolgd door gedeeltelijke verlammingen en tal van andere symptomen.

Zwangerschap

Tegenwoordig wordt een tekort aan vitamine B1 vooral gezien bij alcoholisten en drugsverslaafden. Er ontstaan dan ernstige hersenstoornissen/-beschadigingen, geheugenstoornissen, psychische problemen en het niet meer kunnen functioneren in het dagelijks leven. Het psychiatrische beeld ervan wordt de Korsakov-psychose genoemd. Ook bij ernstig zwangerschapsbraken en sommige aangeboren afwijkingen kan zich een vitamine B1-gebrek ontwikkelen.

Nadelige invloed op vitamine B1-resorptie

Bekend is dat rauwe vis, koffie, alcohol, antibiotica en roken een nadelige invloed hebben op de opname van vitamine B1 in het lichaam. De dagelijkse behoefte (opname) is gerelateerd aan het aanbod koolhydraten dat men tot zich neemt.

Symptomen

De algemene symptomen van een vitamine B1-gebrek zijn onder andere:

• vermoeidheid;
• concentratiestoornissen;
• kortademigheid;
• tintelingen in handen en voeten;
• lage bloeddruk;
• maag-darmstoornissen;
• depressies;
• geheugenverlies;
• gewichtsverlies;
• verminderde eetlust.

Te hoge dosering (overdosis) van vitamine B1

Een volwassen persoon heeft dagelijks 1,1 tot 1,5 mg vitamine B1 nodig. Bijwerkingen als gevolg van het slikken van extra vitamine B1 zijn vooralsnog niet gevonden. De stof is niet cumulatief en wordt snel via de nieren in de urine uitgescheiden. Niettemin heeft de EFSA (European Food Safety Authority) een bovengrens vastgesteld van maximaal 4 tot 5 maal de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid vitamine B1. Bij een gevarieerde voeding is het slikken van extra vitamine B1 niet nodig. Bij vitamine B1-injecties kunnen er overgevoeligheidsreacties optreden.

Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) van vitamine B1 (thiamine, aneurine)

Lees verder

• Extra vitamine A – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Extra vitamine B2 – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Vitaminegebrek – klachten, symptomen en aandoeningen
• Extra foliumzuur – aanbevolen hoeveelheid en overdosis
• Foliumzuur en zwangerschap: eet niet te veel fruit!