Ademoefeningen – nadi sodhana pranayama

Nadi sodhana is een yoga-ademoefening die de longen grondig reinigt. Dat geldt ook voor de nadi's. Sommige yogi's noemen deze nadi's zenuwbanen, anderen hebben het over energiekanalen met behulp waarvan de prana (levenskracht) zich in het 'pranisch' of 'etherisch' lichaam verspreidt. Volgens de yogafilosofie is dit ijle lichaam opgebouwd uit subtiele energieën. Het bestaan ervan wordt in veel kringen betwist of juist met kracht bevestigd. Een van de doelen van hatha-yoga is om ervoor te zorgen dat deze energieën vrij in het pranisch en stoffelijk lichaam kunnen circuleren. Nadi sodhana pranayama is daarvoor de uitgelezen yogische ademoefening. En padmasana of siddhasana de beste yogahouding om die pranayama uit te voeren. Bij nadi sodhana is het in de beginfase belangrijk om de adem bij lege en volle longen niet vast te houden (kumbhaka).

Inhoud

• Oorsprong van nadi sodhana (reinigende pranayama)
• Nadi's of zenuwbanen?
• Prana
• Techniek
• Aandachtspunten
• Gezondheidseffecten van nadi sodhana (reinigende yoga-ademhaling)
• Therapie

Oorsprong van nadi sodhana (reinigende pranayama)

In de orthodoxe hatha-yoga betekent het Sanskriet-woord nadi vrij vertaald 'energiekanaal', te vergelijken met de meridianen in de Chinese geneeskunde. Volgens een andere uitleg zijn nadi's simpelweg de zenuwbanen in het menselijk lichaam en vormen ze als complex netwerk het zenuwstelsel. Sodhana wil zeggen 'reiniging' of 'schoonmaken'. Conform de yogafilosofie stroomt door de genoemde nadi's de prana of levensenergie. De sushumma is de hoofdnadi die zich in het ruggenmerg bevindt. Twee belangrijke nadi's, de ida en pingala, spiralen om de sushumma heen en symboliseren de aan- (afferente) en afvoerende (efferente) pranastromen.

Nadi
Een nadi is omhuld door drie lagen, vergelijkbaar met het isolatiemateriaal van een elektrisch snoer. Deze drie lagen zijn de sira, de damani (middelste laag) en de buitenlaag heet eveneens nadi, zoals het pranakanaal als zodanig wordt genoemd. Hatha-yoga is er om psycho-fysiologische redenen sterk op gericht deze nadi's schoon te houden, en nadi sodhana pranayama wordt daarvoor als de uitgelezen oefening beschouwd.

Nadi's of zenuwbanen?

Conform de yogafilosofie heeft de mens naast het fysieke lichaam ook een 'pranisch', 'subtiel' of 'etherisch' lichaam. Het stelt de cohesie tussen 'energie' en 'stof' veilig. Nadi's vormen een netwerk van 72.000 ijle kanalen door het hele lichaam, zoals ook het zenuwstelsel een complex geheel is. Volgens velen zijn nadi's zenuwbanen, volgens anderen zijn nadi's ijl en onzichtbaar. Feit is dat de oude yogahandboeken het hebben over nadi's die drielagig zijn, en dat spreekt weer voor de zienswijze van de voorstanders van de 'zenuwbaantheorie'.

Pranastromen
Verlies aan levenskracht of een slechte geleiding van de pranastromen heeft volgens de orthodoxe zienswijze te maken met het feit dat de nadi's (niet de zenuwbanen) verstopt zijn. De pranische energie of levenskracht kan er niet doorheen stromen, waardoor de prana slecht circuleert en er tal van psycho-fysiologische stoornissen ontstaan.

Prana

Volgens de yogafilosofie begint de genoemde ida in de linkerneusvleugel en de pingala in de rechterneusvleugel. Deze hoofdnadi's kruisen zich verschillende malen rondom de sushumma en innerveren de chakra's. Nadi sodhana pranayama is erop gericht de pranastromen die door beide neusgaten binnenkomen in evenwicht te brengen en het netwerk van nadi's schoon te houden, zodat de levensenergie vrij kan circuleren en het etherisch lichaam aldus op harmonieuze wijze gekoppeld blijft aan het fysieke lichaam. Aldus is er sprake van balans en ontstaan er geen psycho-fysiologische evenwichtsstoornissen. In de meer moderne opvatting waarborgt nadi sodhana pranayama de reiniging of vitalisering van de zenuwbanen en de longen.

Techniek

Kies een voor u comfortabele meditatiehouding voor het uitvoeren van nadi sodhana pranayama.

1. Ga in padmasana (lotushouding), siddhasana (voltooide houding) of eventueel sukhasana (gemakkelijke meditatiehouding). Het is belangrijk dat de rug en het bekken recht zijn. Voer jalandhara bandha uit en plaats de linkerhand in jnana mudra op de linkerknie.
2. Druk de middel- en wijsvinger in de handpalm (rechterhand). Dit wordt vishnu mudra genoemd. Met de duim regelt u dadelijk de ademhaling door het rechterneusgat, en met de ringvinger en pink de ademhaling door het linkerneusgat, waarbij u de vingers boven het vlezige gedeelte van de neusvleugels en onder het neusbeen houdt. Gebruik hiervoor de zachte vingertoppen, niet de nagels.
3. Sluit het linkerneusgat en adem rustig, gelijkmatig en volledig door het rechterneusgat uit tot de longen helemaal leeg zijn (rechaka).
4. Adem meteen in hetzelfde tempo en net zo gelijkmatig door het rechterneusgat in. Vul de longen helemaal (puraka).
5. Sluit het rechterneusgat. Adem meteen door het linkerneusgat uit.
6. Adem vervolgens door het linkerneusgat in en adem door het rechterneusgat uit, waarbij u natuurlijk het linkerneusgat sluit. U hebt nu één cyclus voltooid. Begin de volgende cyclus met een inademing door het rechterneusgat (zie stap 4) en maak de tweede cyclus af.
7. Doe acht tot tien cycli. Dit neemt ongeveer 10 minuten in beslag. Zodra u nadi sodhana beheerst, kunt u er kumbhaka's van 5 tot 10 seconden aan toevoegen, dus terwijl de longen gevuld zijn (antara kumbhaka) en na een volledige uitademing (bahya kumbhaka).
8. Ontspan in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

Nadi sodhana reinigt de nadi's. Dat maakt de uitwerking van de andere yoga-ademoefeningen en niet te vergeten de yogahoudingen effectiever. Zorg ervoor dat de duur van de in- en uitademing altijd even lang is. Eventueel telt u de tijdspannes. Bijvoorbeeld 8 seconden inademen en 8 seconden uitademen. Verkramp tijdens deze pranayama het gezicht niet. Ontspan de lippen, de kin, het voorhoofd, enzovoorts. Sluit de ogen.

Wel of geen kumbhaka?
Neem jalandhara bandha en jnana mudra aan terwijl u deze yogische ademoefening uitvoert. Adem vooral regelmatig en gelijkmatig in en uit, zonder dat u zich moet inspannen. Zorg er bovendien voor dat beide neusgaten open zijn. Als een neusgat gedeeltelijk dicht zit, wat vaak het geval is, corrigeert u de luchtstroom door de druk op de neusvleugels aan te passen. Waar het om gaat is dat de in- en uitademing evenwichtig en even krachtig zijn, met dezelfde tijdsduur. Mensen met hoge bloeddruk en hartklachten mogen tijdens nadi sodhana hun adem niet vasthouden (kumbhaka). Beëindig nadi sodhana altijd in savasana (lijkhouding).

Gezondheidseffecten van nadi sodhana (reinigende yoga-ademhaling)

Nadi sodhana kent veel voordelen en is net als de volledige yoga-ademhaling een uitstekende voorbereiding op de andere pranayama's. Karakteristiek bij deze ademoefening is het gevoel van ontspanning en verjonging.

Therapie

Hieronder volgt een greep uit de vele gezondheidsvoordelen van nadi sodhana pranayama:

• Grondige reiniging van de longen en vergroting van de longcapaciteit.
• Effectievere zuurstofopname in het bloed.
• Meer energie in het dagelijks leven.
• Reiniging van de sinussen.
• Zuivering of reiniging van de nadi's (pranakanalen), wat zich uit in vitaliteit en gezondheid.
• Rust en kalmte, uitstekend tegen stress.
• Beter concentratievermogen, gevoel van balans.
• Ontwikkeling van wilskracht en uithoudingsvermogen.

Lees verder

• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen – volledige yoga-ademhaling (pranayama)
• Ademoefeningen – vasthouden van de adem (kumbhaka pranayama)
• Ademoefeningen – bhastrika pranayama (blaasbalg)