Artropode ectoparasieten: Infecties door geleedpotigen

Artropoden is de medische term voor ‘geleedpotigen.’ Ectoparasieten zijn dierlijke parasieten bij de mens, die behalve op de huid, ook tussen de haren en in de kleding aanwezig zijn. Voorbeelden van deze artropode ectoparasieten zijn de (schurft)mijten, de teken en de insecten. Deze geleedpotigen veroorzaken mogelijk bij mensen een infectie. Vrijwel altijd komen huidgerelateerde symptomen tot uiting. Vele geleedpotigen veroorzaken een lokale of systemische ziekte door gif te injecteren. De geleedpotigen zijn bij het injecteren van gif echter ook in staat om diverse parasitaire en virale infecties te verspreiden. De behandeling van deze infectieziekten gebeurt via diverse medicijnen en/of andere, traditionele behandelingen.

• Lokale overgevoeligheidsreacties door geleedpotigen
• Myiasis
• Schurft
• Volwassenen en oudere kinderen
• Zuigelingen en jonge kinderen
• Tungiasis en infectie aan huid
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Preventie

Lokale overgevoeligheidsreacties door geleedpotigen

Sommige mensen zijn allergisch voor het speeksel van de geleedpotigen. Diverse geleedpotigen zoals muggen, insecten (insectenbeten), teken (tekenbeten), luizen (luizenbeten) en mijten (mijtenbeten) bijten mensen voor het nemen van een bloedmaaltijd. Als gevolg hiervan krijgt de patiënt te maken met een papulaire urticaria (netelroos met bultjes). Af en toe leiden tekenbeten tot een ernstigere systemische allergische reactie, vooral bij mensen die hiervoor gevoelig zijn. De meeste van deze parasieten komen enkel bij de mens terecht om zich te voeden, maar sommige luizen leven zeer dicht bij de huid, zoals bijvoorbeeld lichaamsluizen in kleding en hoofdluizen en schaamluizen op mensenharen.

Myiasis

Bij myiasis dringen de larven van vliegen of muggen in het lichaam binnen. Dit geldt vooral voor de larven van de:

• Cordylobia anthropophaga (in Afrika ten zuiden van de Sahara)
• de horzel Dermatobia hominis (Midden- en Zuid-Amerika)
• Lucilia macellaria
• Sarcophaga magnifica
• Tumbu-vlieg

De larven, die uit eieren komen die op wasgoed en linnen liggen, komen in de huid terecht. Ze vormen in de huid puistachtige letsels, waarbij een centrale ademhalingsopening mogelijk zichtbaar is. De belangrijkste complicatie van myiasis is een secundaire infectie. Het is niet altijd makkelijk om de larve uit het lichaam te krijgen. Het is mogelijk om deze te bedekken met vaseline. De larve komt dan naar boven om lucht te zoeken en is dan te verwijderen.

Schurft

Scabies (schurft) is een zeer besmettelijke huidziekte die veroorzaakt is door de achtpotige mijt ‘Sarcoptes scabiei’. De overdracht van de infectie gebeurt van persoon tot persoon door nauwe fysieke contacten. Vooral in kinderopvangcentra, scholen, gevangenissen, verpleegtehuizen en zorginstellingen komt de aandoening voor. Iedereen is mogelijk aangetast en schurft tast mensen van alle mogelijke sociale en economische statussen aan. Een huiduitslag en jeuk zijn de voornaamste symptomen van de ziekte, maar soms komen ook open huidzweren en dikke huidkorsten voor. Deze klachten komen tot stand doordat het lichaam allergisch reageert op de mijten, de eieren en de afval hiervan.

Volwassenen en oudere kinderen

De meest voorkomende infectieplaats bij volwassenen en oudere kinderen bestaat uit:

• de binnenste delen van de polsen
• de borsten (met name de gebieden rond de tepels)
• de knieën
• de mannelijke genitaliën
• de oksels
• de schouderbladen
• de taille
• de voetzolen
• het binnenste van de elleboog
• het zitvlak
• rond de vingernagels
• tussen de vingers

Zuigelingen en jonge kinderen

Zuigelingen en jonge kinderen ervaren ook een infectie, maar dan in andere lichaamsgebieden zoals:

• de handpalmen
• de hoofdhuid
• de nek
• de voetzolen
• het gezicht

Niet alleen patiënten krijgen een behandeling bij de aanwezigheid van schurft, maar ook alle mogelijk besmette mensen, zelfs al vertonen ze nog geen tekenen. Antihistaminica (medicijnen tegen een allergische reactie) zijn inzetbaar bij aanhoudende jeuk. Verder is corticosteroïde crème die de patiënt topisch aanbrengt op de huid, noodzakelijk. Tot slot moet de arts mogelijk antibiotica voorschrijven indien sprake is van een secundaire bacteriële infectie.

Tungiasis en infectie aan huid

Tungiasis is te wijten aan infectie met de zandvlo, Tunga penetrans. De huidinfectie komt vaak voor in Zuid-Amerika en Afrika. De zwangere vrouwelijke vlooien beginnen te graven in de voetzool, vaak tussen de tenen. De eiercocon groeit tot ongeveer 0,5 cm groot, waarna de eieren op de grond worden geloosd. Het grootste gevaar hierbij vormt een bacteriële infectie of tetanus. De vlooien moeten door de arts verwijderd worden met een naald of scalpel. Daarnaast moet het gebied schoon blijven totdat het genezen is.

Risicofactoren

Risicofactoren voor infecties door geleedpotigen kunnen variëren afhankelijk van het type parasiet en de omstandigheden. Enkele algemene risicofactoren zijn:

• Blootstelling aan gebieden waar geleedpotigen veel voorkomen, zoals bossen, grasvelden of tropische regio's.
• Onvoldoende persoonlijke hygiëne of het ontbreken van geschikte beschermende kleding in risicovolle omgevingen.
• Dichte contacten met andere mensen of dieren die mogelijk besmet zijn.
• Reizigers naar gebieden met een hoge prevalentie van specifieke geleedpotigen.
• Verwaarlozing van regelmatige controles en preventieve maatregelen, zoals het gebruik van insectenwerende middelen.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen bij infecties door geleedpotigen kunnen wijzen op ernstige complicaties of een verslechtering van de toestand. Deze omvatten:

• Plotselinge, ernstige pijn of zwelling op de plek van de beet of infectie.
• Snel toenemende roodheid, warmte of pus rond de beetplek, wat kan wijzen op een secundaire bacteriële infectie.
• Koorts en algemene malaise, die kunnen duiden op een systemische reactie op de infectie.
• Ernstige allergische reacties, zoals ademhalingsproblemen, zwelling van het gezicht of de lippen, wat kan wijzen op anafylaxie.
• Symptomen die niet verbeteren of verergeren ondanks behandeling, wat kan wijzen op een resistentie tegen de therapie of een verergering van de infectie.

Preventie

Preventie van infecties door geleedpotigen kan effectief worden bereikt door:

• Het dragen van beschermende kleding, zoals lange mouwen en lange broeken, vooral in risicovolle omgevingen zoals bossen en graslanden.
• Het regelmatig gebruiken van insectenwerende middelen die DEET of andere effectieve ingrediënten bevatten.
• Het vermijden van contact met potentiële besmettingsbronnen, zoals huisdieren met parasieten of besmette mensen.
• Het regelmatig wassen van kleding en beddengoed op hoge temperaturen om eventuele parasieten of hun eieren te doden.
• Het onderhouden van goede persoonlijke hygiëne en het vermijden van delen van persoonlijke items zoals handdoeken of beddengoed met anderen.

Lees verder

• Schurft (scabiës): Besmettelijke huidaandoening door mijt
• Tungiasis: Huidinfectie met pijnlijke en jeukende voet