Femoralis neuropathie: Schade aan dijbeenzenuw met pijn

Femoralis neuropathie (femorale zenuwstoornissen) is een aandoening waarbij schade ontstaat aan de femorale zenuw (dijbeenzenuw). Femoralis neuropathie ontwikkelt zich mogelijk als gevolg van een aandoening of verwonding. Veelvoorkomende symptomen zijn gevoelloosheid, zwakte of een verlamming van de benen. Eén of meer behandelingen zijn mogelijk zoals chirurgie, fysiotherapie, het dragen van een kniebrace, veranderingen in de levensstijl en het nemen van medicatie. De vooruitzichten voor patiënten met femoralis neuropathie zijn over het algemeen goed, al kampt de patiënt soms wel met complicaties.

• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Direct trauma
• Andere aandoeningen en omgevingsfactoren
• Symptomen: Pijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Chirurgie
• Fysiotherapie
• Kniebrace
• Levensstijl
• Medicatie
• Prognose
• Complicaties
• Preventie
• Praktische omgangstips bij femoralis neuropathie
• Pijnbeheer en lichamelijke activiteit
• Ondersteuning en aanpassingen in het dagelijks leven
• Misvattingen rond femoralis neuropathie
• Femoralis neuropathie komt alleen voor na een operatie
• Alleen oudere patiënten krijgen last van femoralis neuropathie
• Femoralis neuropathie veroorzaakt alleen pijn en spierzwakte
• Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig voor de diagnose
• Femoralis neuropathie herstelt altijd vanzelf
• Pijnmedicatie is de enige behandeling
• Femoralis neuropathie heeft geen invloed op het dagelijks leven

Epidemiologie

Femoralis neuropathie is relatief zeldzaam, maar kan optreden bij verschillende bevolkingsgroepen, afhankelijk van de onderliggende oorzaak. Het komt vaker voor bij volwassenen dan bij kinderen en kan zowel eenzijdig als bilateraal optreden. De aandoening kan ontstaan door een breed scala aan oorzaken, waaronder trauma, chronische ziekten en specifieke medische behandelingen. Het prevalentiepercentage van femoralis neuropathie varieert wereldwijd, maar studies tonen aan dat de aandoening vaker voorkomt bij mensen met risicofactoren zoals diabetes mellitus en obesitas.

Oorzaken

De dijbeenzenuw (nervus femoralis) is één van de grootste zenuwen in het lichaam. Deze begint in het bekken en splitst zich in verschillende kleinere takken. Deze zenuwtakken regelen de bewegingen van verschillende beenspieren. De dijbeenzenuw zelf regelt voornamelijk de dijspieren. De dijbeenzenuw is verantwoordelijk voor het buigen van de heup en het uitstrekken van de knie. De dijbeenzenuw ontvangt ook berichten van de huid wanneer er druk is op de dij of het vlezige deel aan de achterkant van het been onder de knie. Soms ontstaat echter schade aan deze zenuw, hetgeen dan leidt tot de symptomen van femoralis neuropathie.

Risicofactoren

Direct trauma

Een direct trauma van de femorale zenuw resulteert soms in femoralis neuropathie. Dit trauma is dan te wijten aan een verwonding of een chirurgische ingreep waarbij de heup of de buik is betrokken.

Andere aandoeningen en omgevingsfactoren

Patiënten krijgen soms ook femoralis neuropathie als een complicatie van een andere aandoening of omgevingsfactor, zoals:

• druk op de femorale zenuw (zenuwcompressie) gedurende een langere periode bijvoorbeeld door immobilisatie
• een bekkenbreuk
• een blootstelling aan toxische (giftige) stoffen
• een in de dijslagader geplaatste katheter die noodzakelijk is voor bepaalde chirurgische ingrepen
• een infectie-gerelateerde ontsteking
• een interne bloeding in het bekken- of buikgebied
• een vitaminetekort
• gezwellen op de spieren in de dij
• het dragen van strakke of zware heupriemen
• radiotherapie aan het bekkengebied
• suikerziekte (diabetes mellitus)
• tumoren of een gezwel van de nieren
• zwaarlijvigheid

Symptomen: Pijn

De klinische presentatie van perifere neuropathie is afhankelijk van de exacte locatie en de omvang van de zenuwbeschadiging. Meestal ontstaan de symptomen plotseling. Gevoelloosheid in het been is meestal het eerste symptoom van femoralis neuropathie.

Tekenen van femoralis neuropathie omvatten:

• doffe pijn in het genitale gebied
• een brandend gevoel in de dij, de knie of de benen
• een verminderd gevoel bij aanraking
• gevoelloosheid of tintelingen van het been
• moeite met lopen of het uitrekken van de knie als gevolg van spierzwakte
• scherpe, prikkende pijn in de benen (beenpijn)
• spieratrofie van de dijspieren (krimpen van de dijspieren)
• spierkrampen
• spierzwakte

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van femoralis neuropathie kunnen wijzen op een ernstige onderliggende aandoening en vereisen onmiddellijk medische aandacht. Deze symptomen omvatten:

• aanhoudende of verergerende pijn in de dij of het been
• plotseling verlies van gevoel in een deel van het been
• verlies van controle over het been, wat kan leiden tot instabiliteit of valpartijen
• onverklaarbare zwelling in de dij of het been
• symptomen die gepaard gaan met koorts, zweten of gewichtsverlies

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek Er zijn veel mogelijke oorzaken van femoralis neuropathie. De arts wil weten of andere zenuwen ook aangetast zijn. De arts voert bijgevolg fysieke testen uit om specifieke spieren te onderzoeken die de femorale zenuw besturen. Verder controleert de arts de kniereflexen en stelt hij aan de patiënt vragen over het pijngevoel. De arts heeft daarnaast informatie nodig over de medische geschiedenis van de patiënt, zoals recente verwondingen, recente operaties en leefstijlrisicofactoren.

Diagnostisch onderzoek De arts verwijst de patiënt soms door naar een neuroloog of voert verdere testen uit om de diagnose te bevestigen en te bepalen hoeveel zenuwschade aanwezig is.

Andere testen die helpen bij het diagnosticeren van femoralis neuropathie zijn:

• een CT-scan: Een CT-scan combineert röntgen- en computertechnologie om beelden van verschillende lichaamsstructuren te maken.
• een elektromyografie: Een elektromyografie registreert de elektrische activiteit van spieren.
• een MRI-scan: Een MRI-scan maakt gebruik van magnetische velden om beelden van de interne structuren van het lichaam te produceren.
• een neuromusculaire echografie: Hierbij gebruikt de arts ultrasone technologie voor het diagnosticeren en begeleiden van behandelingen voor medische aandoeningen die de zenuwen en spieren aantasten. Een echografie gebruikt geluidsgolven om afbeeldingen te maken van de interne structuren van het lichaam. Artsen identificeren dankzij een echografie eventuele afwijkingen in de vorm van de zenuw.
• een zenuwgeleidingstest: Hierbij meet de arts hoe snel elektrische signalen door zenuwen bewegen.

Behandeling

Soms verdwijnt femoralis neuropathie vanzelf zonder behandeling. De medische behandeling voor femoralis neuropathie is afhankelijk van de oorzaak en de omvang van de zenuwbeschadiging. De arts behandelt de oorzaak van de zenuwschade en verlicht de symptomen. Als zenuwcompressie (druk op de zenuw) de neuropathie veroorzaakt, wil de arts de druk verminderen.

Chirurgie

Als een gezwel of tumor de heupzenuw blokkeert, is een arts een operatie aanbevolen om deze te verwijderen. Bij een femorale decompressie vermindert de arts de druk op de dijbeenzenuw en verbetert hij de bloedtoevoer naar de bovenbenen.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is bedoeld om de mobiliteit te verbeteren en de spierkracht te behouden tijdens het herstelproces.

Kniebrace

Af en toe is een kniebrace aanbevolen zodat de patiënt beter kan lopen en de knieën niet buigt.

Levensstijl

In sommige gevallen is een verandering van de levensstijl nodig om de symptomen van femoralis neuropathie te verminderen.

Veranderingen in levensstijl kunnen zijn:

• activiteiten vermijden die lange tijd druk uitoefenen op de dijbeenzenuw, zoals het langdurig zitten in een ongemakkelijke houding
• het dragen van losse kleding en schoenen die de zenuw niet onder druk zetten
• het aanpassen van de voedingsinname en lichaamsbeweging bij obesitas of overgewicht

Medicatie

De arts kan medicijnen voorschrijven voor de pijnverlichting of ontstekingsremmers om de symptomen te verminderen.

Prognose

De prognose voor patiënten met femoralis neuropathie is doorgaans goed, vooral als de aandoening snel wordt behandeld en er geen blijvende schade is aan de zenuw. Sommige patiënten herstellen volledig zonder langdurige gevolgen. Bij anderen kunnen symptomen aanhouden of terugkeren, vooral als de onderliggende oorzaak niet adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Complicaties van femoralis neuropathie kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de zenuwbeschadiging en de onderliggende oorzaak. Mogelijke complicaties zijn:

• blijvende spierzwakte of atrofie van de dijspieren
• verhoogd risico op vallen of letsel door verminderde mobiliteit
• chronische pijn of ongemak
• beperkte functionaliteit in het dagelijks leven
• psychologische effecten zoals angst of depressie als gevolg van beperkingen en pijn

Preventie

Preventie van femoralis neuropathie richt zich voornamelijk op het aanpakken van de risicofactoren en het voorkomen van de onderliggende aandoeningen die de zenuw kunnen beschadigen. Dit kan onder meer zijn:

• het handhaven van een gezond gewicht om druk op de zenuwen te verminderen
• het vermijden van langdurige druk op de dijen
• regelmatige controle en beheer van chronische aandoeningen zoals diabetes
• het opvolgen van richtlijnen voor veilige medische procedures en het vermijden van schadelijke stoffen

Praktische omgangstips bij femoralis neuropathie

Pijnbeheer en lichamelijke activiteit

Femoralis neuropathie veroorzaakt pijn in de dij en kan ook gevoelloosheid of zwakte in het been veroorzaken. Het is belangrijk om pijn effectief te beheren, bijvoorbeeld door gebruik van pijnstillers die door een arts zijn voorgeschreven, zoals NSAID’s (niet-steroïdale ontstekingsremmers) of andere medicatie. Fysiotherapie kan ook nuttig zijn om de mobiliteit te verbeteren en de pijn te verlichten. Lichte, gecontroleerde bewegingen kunnen helpen om stijfheid te verminderen zonder de zenuw te overbelasten.

Het vermijden van langdurig staan of zitten kan nuttig zijn. Afwisselen tussen zitten, staan en wandelen kan de druk op de zenuw verminderen.

Ondersteuning en aanpassingen in het dagelijks leven

Voor mensen met femoralis neuropathie kunnen aanpassingen in het dagelijks leven nodig zijn. Het dragen van ondersteunende schoenen met een goede demping kan de druk op de zenuw verminderen. Het gebruik van hulpmiddelen, zoals een wandelstok, kan helpen bij het verlichten van belasting op de aangedane zijde van het lichaam.

Indien nodig kan een ergotherapeut helpen bij het aanpassen van dagelijkse taken om de belasting van de aangedane kant te minimaliseren en mobiliteit te bevorderen.

Misvattingen rond femoralis neuropathie

Femoralis neuropathie is een aandoening waarbij de nervus femoralis, een belangrijke zenuw in het bovenbeen, beschadigd of bekneld raakt. Dit kan leiden tot pijn, spierzwakte en sensorische veranderingen in het been. Ondanks de impact op de levenskwaliteit bestaan er veel misvattingen over de oorzaken, symptomen en behandelingen van deze zenuwaandoening.

Femoralis neuropathie komt alleen voor na een operatie

Hoewel operaties in de bekken- of liesregio een risicofactor kunnen zijn voor femoralis neuropathie, is het niet de enige oorzaak. Druk op de zenuw door een spier of tumor, trauma door een ongeval, diabetes mellitus of zelfs langdurige immobilisatie kan ook leiden tot beschadiging van de zenuw. Patiënten die een heupoperatie ondergaan, lopen een verhoogd risico, vooral als er gebruik wordt gemaakt van langdurige verdoving of specifieke houdingen tijdens de ingreep.

Alleen oudere patiënten krijgen last van femoralis neuropathie

Hoewel oudere patiënten vatbaarder kunnen zijn voor zenuwschade door leeftijdsgerelateerde veranderingen in het lichaam, kan femoralis neuropathie op elke leeftijd optreden. Jongere patiënten kunnen de aandoening ontwikkelen na intensieve krachttraining, een sportblessure of door compressie van de zenuw bij langdurig zitten in een verkeerde houding. Daarnaast kunnen aandoeningen zoals suikerziekte of een tekort aan vitaminen zenuwproblemen veroorzaken, ongeacht de leeftijd.

Femoralis neuropathie veroorzaakt alleen pijn en spierzwakte

Hoewel pijn en spierzwakte veelvoorkomende symptomen zijn, is het klinische beeld van femoralis neuropathie breder. Patiënten kunnen last krijgen van tintelingen of een doof gevoel aan de voor- en binnenzijde van het been, problemen met het strekken van de knie en moeite met traplopen. In ernstige gevallen kan spieratrofie optreden, wat leidt tot merkbare verkleining en verzwakking van de quadriceps. Daarnaast kunnen patiënten door zenuwbeschadiging veranderingen in hun bloeddruk ervaren.

Beeldvormende onderzoeken zijn niet nodig voor de diagnose

Hoewel een klinisch onderzoek en een gedetailleerde anamnese vaak een sterke aanwijzing geven voor femoralis neuropathie, zijn aanvullende testen essentieel om de exacte oorzaak vast te stellen. Beeldvormende onderzoeken zoals een MRI of CT-scan kunnen aantonen of er een beknelling van de zenuw is door een tumor of hernia. Daarnaast wordt elektromyografie (EMG) vaak gebruikt om de functie van de zenuw te beoordelen en onderscheid te maken tussen verschillende neuropathieën.

Femoralis neuropathie herstelt altijd vanzelf

Het herstel van femoralis neuropathie hangt sterk af van de oorzaak en de ernst van de zenuwbeschadiging. Bij lichte compressies kan de zenuw zich herstellen na het verwijderen van de drukbron, maar bij ernstige schade kan het herstel maanden tot jaren duren. Fysiotherapie, medicamenteuze behandeling en soms zelfs een chirurgische ingreep kunnen nodig zijn om de functie van de zenuw te verbeteren. In sommige gevallen blijft er een zekere mate van spierzwakte of gevoelsstoornis bestaan.

Pijnmedicatie is de enige behandeling

Hoewel pijnstillers zoals NSAID’s of neuropathische pijnmedicatie helpen bij het beheersen van de klachten, zijn ze slechts een onderdeel van de behandeling. Fysiotherapie speelt een cruciale rol bij het verbeteren van spierkracht en mobiliteit. Afhankelijk van de oorzaak kan gewichtsverlies nuttig zijn, vooral bij patiënten met overgewicht, om de druk op de zenuw te verminderen. In sommige gevallen kunnen injecties met corticosteroïden of zelfs chirurgische decompressie noodzakelijk zijn.

Femoralis neuropathie heeft geen invloed op het dagelijks leven

Afhankelijk van de ernst kan femoralis neuropathie aanzienlijke beperkingen veroorzaken in het dagelijks functioneren. Moeite met lopen, traplopen en opstaan uit een zittende positie kan de mobiliteit verminderen. Patiënten kunnen zich onzeker voelen over hun balans, wat het risico op vallen verhoogt. Daarnaast kunnen chronische pijn en spierzwakte leiden tot vermoeidheid en psychische belasting, wat invloed kan hebben op de mentale gezondheid. Een multidisciplinaire aanpak is vaak nodig om zowel de fysieke als psychische impact van de aandoening te verminderen.