Bekkenfractuur (breuk in bekkengebied): Oorzaken & symptomen

Het bekkengebied (bekken) is de stevige ring van botten aan de basis van de wervelkolom. Het bekken dient als verankeringspunt voor spieren en biedt bescherming aan de organen in de onderbuik. Een bekkenfractuur is een breuk van de benige structuren in het bekkengebied. Dit omvat elke breuk van het heiligbeen, de heupbeenderen (zitbeen, schaambeen, darmbeen) of het staartbeen. Een bekkenbreuk kan ontstaan door een val, een verkeersongeval of een andere vorm van trauma. Patiënten met dit type breuk ervaren meestal hevige pijn bij beweging. Bekende complicaties zijn onder meer inwendige bloedingen en letsel aan de blaas.

• Anatomie bekken en relatie tot bekkenfractuur
• Epidemiologie
• Mechanisme van bekkenbreuk
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bekkenfracturen
• Niet-chirurgische behandeling
• Chirurgische behandeling
• Revalidatie
• Prognose
• Complicaties van bekkenfracturen
• Preventie van een bekkenfractuur

Anatomie bekken en relatie tot bekkenfractuur

Het bekken speelt een cruciale rol als ondersteunende structuur voor het lichaam en is opgebouwd uit verschillende botten, gewrichten en ligamenten. De anatomie van het bekken maakt het complex en multifunctioneel, maar dezezelfde eigenschappen maken het ook gevoelig voor fracturen bij trauma’s. Het bekken ondersteunt de wervelkolom en biedt stabiliteit aan het lichaam, terwijl het ook bescherming biedt aan interne organen zoals de blaas, darmen en reproductieve organen.

Bekkenstructuur en functies
Het bekken bestaat uit drie belangrijke botstructuren: het darmbeen, het schaambeen, en het zitbeen. Deze botten vormen een ringstructuur die zorgt voor stabiliteit en ondersteuning van de bovenste lichaamshelft. Het bekken heeft een nauwe verbinding met de wervelkolom via het sacro-iliacale gewricht, en met de heupen via het heupgewricht. De vorm en structuur van het bekken helpen bij het absorberen van de krachten die het lichaam ervaart, bijvoorbeeld tijdens lopen en springen.

Ligamenten en gewrichten
Het bekken wordt bijeengehouden door sterke ligamenten die de botten stevig met elkaar verbinden en zorgen voor stabiliteit. De belangrijkste ligamenten zijn het sacro-iliacale ligament en het ligamentum inguinale. De gewrichten van het bekken, met name het sacro-iliacale gewricht en het heupgewricht, bieden een beperkte maar noodzakelijke mobiliteit. Bij een bekkenfractuur kunnen deze ligamenten beschadigd raken, wat kan leiden tot instabiliteit en pijn.

Bescherming van interne organen
Het bekken omsluit en beschermt verschillende belangrijke organen in het bekkengebied, waaronder de blaas, het rectum en bij vrouwen de baarmoeder en eierstokken. Een bekkenfractuur kan deze organen beschadigen, wat ernstige complicaties kan veroorzaken, zoals inwendige bloedingen en infecties. De nabijheid van deze organen tot de botstructuren maakt het bekken tot een complex en gevoelig gebied bij fracturen.

Epidemiologie

Bekkenfracturen komen relatief weinig voor, maar wanneer ze optreden, kunnen ze zeer ernstige gevolgen hebben vanwege de complexiteit van de bekkenstructuur en de betrokkenheid van meerdere organen en weefsels. Bekkenfracturen zijn vaker voorkomend bij volwassenen dan bij kinderen, vooral bij ouderen vanwege de verminderde botdichtheid.

Incidentie en prevalentie
De incidentie van bekkenfracturen verschilt per leeftijdsgroep en regio. Bij jongere volwassenen ontstaan bekkenfracturen meestal door hoogenergetische trauma’s, zoals verkeersongevallen of sportblessures. Bij ouderen is de oorzaak vaak een val van geringe hoogte als gevolg van osteoporose. In vergrijzende samenlevingen neemt de prevalentie van bekkenfracturen toe, wat een stijging in zorgkosten en behandeltrajecten veroorzaakt.

Geografische variatie
Wereldwijd zijn de cijfers voor bekkenfracturen het hoogst in landen met een hoge verkeersintensiteit en in regio's waar zware fysieke arbeid wordt verricht. In ontwikkelde landen waar vergrijzing en osteoporose een toenemend probleem zijn, wordt een hogere incidentie van bekkenfracturen waargenomen bij ouderen.

Seizoensgebondenheid en leeftijdsvariatie
Bekkenfracturen vertonen geen duidelijke seizoensgebondenheid, maar zijn wel leeftijdsgebonden. De frequentie is hoger bij mensen ouder dan 65 jaar vanwege de verhoogde kans op vallen en afgenomen botdichtheid.

Mechanisme van bekkenbreuk

Het ontstaan van een bekkenfractuur is afhankelijk van de inwerkende kracht en het type letsel dat optreedt. Bekkenfracturen worden vaak veroorzaakt door aanzienlijke traumatische krachten die de bekkenstructuur doorbreken. Ze kunnen ook ontstaan door herhaalde microtraumata bij mensen met zwakke botten, zoals bij osteoporose.

Hoogenergetische trauma’s
Bij jongere mensen zijn bekkenfracturen meestal het gevolg van hoogenergetische trauma’s, zoals verkeersongevallen, waarbij de grote krachtinwerking het bekkencomplex kan beschadigen. De mechanische belasting op het bekken door de impact kan leiden tot breuken in meerdere delen van de bekkenstructuur, waaronder het schaambeen, darmbeen, en zitbeen.

Laagenergetische trauma’s
Bij ouderen is de oorzaak van bekkenfracturen vaak een laagenergetisch trauma, zoals een val van geringe hoogte. Door afname van botdichtheid door osteoporose kunnen zelfs lichte traumata al bekkenfracturen veroorzaken. Deze fracturen zijn meestal minder complex, maar kunnen aanzienlijke gevolgen hebben voor de mobiliteit en levenskwaliteit van de patiënt.

Oorzaken

De oorzaken van bekkenfracturen variëren afhankelijk van factoren zoals leeftijd, gezondheidstoestand van het botweefsel en de aard van het trauma. Over het algemeen zijn bekkenfracturen het gevolg van traumatische gebeurtenissen, maar sommige kunnen ontstaan door pathologische processen die het bot verzwakken.

Trauma
Een van de meest voorkomende oorzaken van bekkenfracturen is trauma. Bij verkeersongevallen en valincidenten, waarbij aanzienlijke kracht op het bekken inwerkt, kan het botweefsel beschadigen en breken. Hoogenergetisch trauma veroorzaakt vaak complexe breuken met schade aan omliggende weefsels en organen.

Osteoporose
Bij ouderen kan osteoporose bijdragen aan een verhoogd risico op bekkenfracturen. Door de afname van botdichtheid verzwakken de bekkenbotten, wat ze vatbaarder maakt voor breuken, zelfs bij gering trauma zoals een struikeling of een lichte val.

Pathologische aandoeningen
Zeldzame pathologische aandoeningen, zoals botkanker of andere aandoeningen die het botweefsel aantasten, kunnen bekkenfracturen veroorzaken. Deze aandoeningen verzwakken het bot, waardoor het gemakkelijker breekt bij minimale belasting.

Risicofactoren

Er zijn meerdere risicofactoren die bijdragen aan de kans op het ontwikkelen van een bekkenfractuur, zoals leeftijd, fysieke conditie, en levensstijl. Begrip van deze risicofactoren kan helpen bij preventie en vroegtijdige diagnose.

Leeftijd en osteoporose
De leeftijd van de patiënt is een van de belangrijkste risicofactoren voor bekkenfracturen. Ouderen hebben een verhoogde kans op osteoporose, waardoor hun botten brozer zijn en sneller breken bij kleine trauma’s. Het risico neemt toe naarmate de botdichtheid afneemt, vooral bij vrouwen na de menopauze.

Actieve levensstijl en hoogenergetische activiteiten
Jongeren die deelnemen aan sportactiviteiten of werken in risicovolle beroepen, zoals de bouw, lopen een verhoogd risico op bekkenfracturen door de fysieke belasting en het risico op ongelukken. Een actieve levensstijl op zich is gezond, maar in combinatie met onvoldoende bescherming tijdens gevaarlijke activiteiten vergroot het de kans op letsel.

Medicatiegebruik en mobiliteitsproblemen
Bepaalde medicijnen, zoals corticosteroïden, kunnen de botdichtheid verminderen en zo het risico op bekkenfracturen vergroten. Daarnaast vergroten mobiliteitsproblemen bij ouderen de kans op vallen, wat een risicofactor vormt voor bekkenfracturen.

Risicogroepen

Bekkenfracturen kunnen optreden bij alle leeftijden, maar bepaalde groepen lopen een hoger risico vanwege factoren zoals gezondheidstoestand, levensstijl en medicatiegebruik. De groepen met een verhoogd risico omvatten ouderen, patiënten met osteoporose, en personen die aan risicovolle sporten of beroepen deelnemen.

Ouderen
Ouderen zijn een belangrijke risicogroep voor bekkenfracturen vanwege hun verhoogde kans op osteoporose en valincidenten. Afname van spiermassa, coördinatieproblemen, en verminderde botdichtheid dragen allemaal bij aan het risico op fracturen.

Patiënten met osteoporose
Osteoporose verhoogt het risico op bekkenfracturen aanzienlijk. Patiënten met osteoporose hebben botten die broos en vatbaar zijn voor breuken, zelfs bij gering trauma. Vrouwen na de menopauze vormen een grote groep binnen deze risicocategorie vanwege de hormonale veranderingen die de botdichtheid aantasten.

Sporters en beroepsgroepen met verhoogd letselrisico
Sporters, vooral in contactsporten zoals rugby of vechtsporten, en mensen die in beroepen met fysiek zwaar werk werken, zoals in de bouw, hebben een verhoogd risico op bekkenfracturen door de kans op ongevallen en traumatische incidenten.

Symptomen

Bekkenbreuken zijn relatief zeldzaam en kunnen variëren van mild (wanneer de kleine ring gebroken is) tot ernstig (bij breuk van de grote ring). Patiënten met een bekkenbreuk ervaren vooral bekkenpijn, die verergert bij beweging en tijdens het lopen. De pijn is meestal gelokaliseerd in de lies, de heup of de lage rug. Vaak proberen patiënten hun heup of knie in een gebogen positie te houden om de pijn te verminderen. Zwelling en blauwe plekken in de heup zijn ook veelvoorkomende symptomen.

Andere mogelijke symptomen zijn:

• buikpijn
• bloeding uit de vagina, urethra (de buis die urine van de blaas naar buiten transporteert) of het rectum (de endeldarm)
• gevoelloosheid of tintelingen in de lies, het genitale gebied of de benen
• pijn bij het zitten en/of stoelgang maken
• plasproblemen
• moeilijkheden met lopen of staan

Alarmsymptomen

Een bekkenfractuur kan diverse symptomen veroorzaken, afhankelijk van de ernst en locatie van de breuk. Herkenning van alarmsymptomen is belangrijk voor een tijdige diagnose en behandeling om complicaties te voorkomen.

Ernstige pijn in het bekkengebied
Een van de meest voorkomende alarmsymptomen van een bekkenfractuur is ernstige pijn in het bekkengebied, vooral bij bewegen of staan. De pijn kan uitstralen naar de benen en maakt lopen vrijwel onmogelijk, wat vaak een indicatie is van een ernstige breuk.

Zwelling en blauwe plekken
Zwelling en blauwe plekken rond het bekkengebied kunnen wijzen op een bekkenfractuur, vooral wanneer deze gepaard gaan met bewegingsbeperking en pijn. De zwelling kan zich verder verspreiden, afhankelijk van de mate van interne bloedingen en weefselschade.

Onvermogen om te staan of te lopen
Een bekkenfractuur kan leiden tot verlies van mobiliteit, waardoor de patiënt niet meer zelfstandig kan staan of lopen. Dit alarmsymptoom wijst vaak op een ernstige en mogelijk onstabiele fractuur die directe medische aandacht vereist.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek
De arts onderzoekt het bekken, de heupen en de benen zorgvuldig. Ook controleert hij op tekenen van zenuwbeschadiging door de patiënt te vragen de enkels en tenen te bewegen, en te melden of er gevoel is in de onderkant van de voeten. Vaak wordt ook de rest van het lichaam grondig onderzocht, aangezien er vaak andere verwondingen aanwezig zijn.

Diagnostisch onderzoek
De diagnose van een bekkenfractuur wordt gesteld op basis van de symptomen en lichamelijk onderzoek, en bevestigd door röntgenfoto’s of een CT-scan. In zeldzame gevallen wordt een MRI-scan uitgevoerd om breuken op te sporen die niet zichtbaar zijn op een röntgenfoto of CT-scan. Als een patiënt volledig bij bewustzijn is en geen pijn in het bekkengebied rapporteert, is medische beeldvorming meestal niet nodig.

Classificatie

Stabiel en instabiel
Bekkenfracturen worden ingedeeld in:

• Stabiel: waarbij er slechts één breukpunt is in de bekkenring, met beperkte bloedingen en waarbij de botten op hun plaats blijven.
• Instabiel: waarbij er twee of meer breuken zijn in de bekkenring, met matige tot ernstige bloedingen.

Open en gesloten
Bekkenfracturen (stabiel of instabiel) worden ook ingedeeld als:

• Open: waarbij een huidletsel betekent dat de gebroken botten zichtbaar zijn. Deze fracturen zijn ernstiger door het verhoogde risico op infectie.
• Gesloten: waarbij de huid intact is gebleven. Deze fracturen hebben een lager risico op infectie, maar kunnen nog steeds ernstige inwendige verwondingen veroorzaken.

Behandeling van bekkenfracturen

Bekkenfracturen vereisen vaak een complexe en uitgebreide behandeling, vooral vanwege de nabijheid van grote bloedvaten en organen, die betrokken kunnen raken. De behandeling hangt af van het specifieke breukpatroon, de mate van botverplaatsing, de algemene conditie van de patiënt en eventuele bijkomende verwondingen. Het herstelproces is vaak langdurig en pijnlijk.

Niet-chirurgische behandeling

Minder ernstige of stabiele fracturen worden vaak behandeld met conservatieve maatregelen zoals bedrust, het gebruik van loophulpmiddelen (krukken of rollator) en medicatie zoals pijnstillers en bloedverdunners om het risico op bloedstolsels te verminderen.

Chirurgische behandeling

Bij ernstigere bekkenfracturen is vaak een operatie nodig om de botten te herstellen en stabiliteit terug te brengen, zodat patiënten hun dagelijkse activiteiten kunnen hervatten. Chirurgische opties omvatten externe fixatie, interne fixatie en tractie. De keuze van de ingreep hangt vaak af van bijkomende verwondingen en de complexiteit van de fractuur.

Revalidatie

Zodra de breuk voldoende is genezen, start de revalidatie met hulp van een fysiotherapeut. De patiënt leert eerst rechtop staan, vervolgens lopen met een rollator en uiteindelijk overstappen op een wandelstok. De revalidatie kan enkele maanden duren, afhankelijk van de ernst van de breuk.

Prognose

Stabiele bekkenfracturen genezen meestal goed, maar instabiele fracturen veroorzaakt door trauma's met hoge impact, zoals auto-ongelukken, kunnen leiden tot aanzienlijke complicaties, waaronder ernstige bloedingen, inwendige orgaanschade en infecties. Wanneer deze verwondingen succesvol worden behandeld, genezen de fracturen doorgaans goed. Sommige patiënten kunnen echter maandenlang mank lopen door schade aan de spieren rondom het bekkengebied. Het herstel van de spierkracht kan tot een jaar duren.

Complicaties van bekkenfracturen

Bekkenfracturen kunnen tot diverse complicaties leiden, waaronder:

• bloedproppen
• een longembolie (een bloedstolsel in de longen)
• zwelling en blauwe plekken, vooral bij verwondingen met hoge impact
• overmatig bloedverlies, een shock en orgaanfalen
• problemen met wondgenezing, inclusief een wondinfectie
• schade aan zenuwen of bloedvaten, wat kan leiden tot pijn, verminderde mobiliteit en seksuele disfunctie

Het sterftecijfer bij patiënten met bekkenfracturen ligt tussen de 10 en 16 procent. De meeste sterfgevallen worden veroorzaakt door trauma's aan andere organen, zoals de hersenen. Het sterftecijfer als gevolg van complicaties die direct verband houden met bekkenfracturen, zoals bloedingen, is relatief laag.

Preventie van een bekkenfractuur

Naarmate het menselijk lichaam ouder wordt, verzwakken de botten en worden ze brozer, waardoor ze vatbaarder zijn voor breuken. Bepaalde voorzorgsmaatregelen zijn cruciaal om het risico op bekkenfracturen te verkleinen. Enkele tips helpen om valpartijen te voorkomen, zoals het gebruik van antislipmatten in de badkamer. Daarnaast moeten mensen altijd een veiligheidsgordel dragen in de auto en gebruik maken van beschermende uitrusting bij risicovolle sporten. Bovendien is het belangrijk om osteoporose te voorkomen of te behandelen door middel van voldoende calcium- en vitamine D-inname, evenals regelmatige gewichtdragende oefeningen.

Lees verder

• Bekkenpijn: Pijn in het bekkengebied bij mannen en vrouwen
• Valongelukken voorkomen: Preventie van valpartijen in huis