Melanotische macule: Donkere plek of vlek op lippen

Sommige patiënten hebben last van een melanotische macule. Dit zijn zwarte of bruine, ovale, vlakke plekken die voornamelijk op de lippen verschijnen, maar soms ook in andere delen van de mondregio of zelfs op de genitaliën. Deze goedaardige en onschadelijke vlekken vereisen geen medische behandeling, tenzij ze van vorm, grootte of kleur veranderen. Sommige patiënten kiezen ervoor om de vlekken om cosmetische redenen te laten verwijderen. Hiervoor zijn diverse opties beschikbaar. Melanotische macules die aangeboren zijn, kunnen niet worden voorkomen, maar er zijn enkele tips om verworven vlekken op de lippen te voorkomen.

• Epidemiologie van vlekken of plekken op de lippen
• Oorzaken en risicofactoren van melanotische macule
• Symptomen
• Locatie
• Kenmerken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie van donkere plek of vlek op de lippen

Epidemiologie van vlekken of plekken op de lippen

Een melanotische macule kan patiënten van alle leeftijden, geslachten en rassen treffen. De zwarte of bruine vlek komt echter vaker voor bij vrouwen, patiënten met een donkere huidskleur, en patiënten van middelbare leeftijd (vanaf veertig jaar). Ook jongere patiënten kunnen echter getroffen worden. Bij patiënten met een donkere huidskleur komen de letsels vaker voor in de adolescentie. De incidentie van de aandoening bedraagt ongeveer drie procent van de wereldbevolking.

Oorzaken en risicofactoren van melanotische macule

Een melanotische macule kan bij de geboorte aanwezig zijn of zich in de vroege kindertijd ontwikkelen, vooral bij patiënten met een donkere huidskleur. Reacties op rook, langdurige blootstelling aan schadelijke UV-stralen van zonlicht, bepaalde medicijnen, of andere omgevingsfactoren kunnen hyperpigmentatie (verdonkering) van de huid veroorzaken, wat resulteert in de ontwikkeling van een donkere vlek of plek. Soms verschijnt de macule ook als gevolg van acne, een huidziekte met een ontsteking van de talgklieren. Tot slot kan een melanotische macule soms wijzen op een reeds bestaande aandoening zoals de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen).

Symptomen

Locatie

Deze goedaardige vlek verschijnt meestal op de onderlip, maar soms ook op de bovenlip. Een melanotische macule kan ook voorkomen in de mondholte, op het gehemelte, het tandvlees of de binnenkant van de wangen. Bij mannen kan deze vlek op de penis voorkomen (peniele lentigo of penis melanotische macule), en bij vrouwen op de vulva (vulvale melanosis of vulvale labiale melanotische macules).

Kenmerken

Een melanotische macule verschijnt meestal als een enkele, niet-jeukende, vlakke, donkere plek op de onderlip. De vlek blijft constant in grootte en kleur. De rand van de donkere vlek op de lippen is glad en goed gedefinieerd. De plek heeft een donkerbruine of zwarte tint, meestal donkerder dan het omliggende weefsel. De vlek is niet pijnlijk en is meestal kleiner dan één centimeter breed. Hoewel het meestal om een enkel huidletsel gaat, kunnen sommige patiënten meerdere vlekken hebben.

Diagnose en onderzoeken

De tandarts controleert de plek in de mond en maakt mogelijk een röntgenfoto. Soms kunnen melanotische macules lijken op mondkanker. Als de tandarts twijfelt over de diagnose, kan hij de patiënt doorverwijzen naar een kaakchirurg die dan een biopsie van het verdachte gebied neemt om kanker uit te sluiten. Andere mogelijke diagnoses zijn:

• amalgaamtattoo
• junctionele melanocytische naevus
• lentigo maligna (voorstadium van melanoom, een vorm van huidkanker)
• lentigo simplex
• sproeten
• veneus hemangioom
• zonnelentigo

Behandeling

Een melanotische macule is een goedaardige huidaandoening. De plek is meestal asymptomatisch en veroorzaakt geen ernstige symptomen, waardoor behandeling meestal niet nodig is. Bij veranderingen in kleur, textuur, grootte of vorm van het letsel is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen. Via een huidbiopsie controleert de arts dan of de donkere vlek afkomstig is van een melanotische macule of een ander type huidkanker. Als de melanotische macule klein en licht van kleur is, kan deze gemakkelijk worden verborgen met lippenstift. Het verwijderen van het letsel kan een kleine inzinking in het weefsel of een klein litteken veroorzaken. Voor patiënten die een melanotische macule om cosmetische redenen willen laten verwijderen, zijn er verschillende mogelijkheden:

• Cryotherapie: De arts gebruikt vloeibare stikstof om het letsel te bevriezen en te verwijderen.
• Excisie: De arts verwijdert de donkere vlek chirurgisch, wat meestal littekens veroorzaakt.
• Intens gepulseerde lichttherapie: Dit is een soort lasertherapie die zelden wordt gebruikt voor het verwijderen van een melanotische macule.

Preventie van donkere plek of vlek op de lippen

Als de melanotische macule geen aangeboren aandoening is, kunnen de volgende zelfzorgrichtlijnen helpen bij het voorkomen van de ontwikkeling van het letsel:

• Gebruik een lippenbalsem met een SPF van minstens 30, vooral voor het naar buiten gaan. Lippenbalsem helpt niet na de vorming van een melanotische macule; het vermindert de kleur of grootte niet en doet de macule ook niet verdwijnen.
• Gebruik andere zonwerende maatregelen zoals zonnebrillen, hoeden, shirts met lange mouwen of topjes, broeken, enzovoort.
• Eet een gezonde, evenwichtige voeding vol voedingsstoffen.
• Stop met roken.
• Voer regelmatig lichaamsbeweging uit.
• Ga tussen 10.00 en 14.00 uur niet naar buiten wanneer de zon het felst is.