Melanotische macule: Donkere plek of vlek op lippen

Sommige patiënten hebben een melanotische macule. Ze hebben dan een zwarte of bruine, ovale en vlakke plek of vlek op de lippen, al verschijnt deze soms ook op andere plekken in de mondregio of soms zelfs op de genitaliën. Deze goedaardige en onschadelijke vlekken behoeven geen medische behandeling, tenzij de plekken wijzigen in vorm, grootte en/of kleur. Sommige patiënten willen de vlekken omwille van cosmetische redenen laten verwijderen. Hiervoor zijn er diverse opties mogelijk. Wanneer de macules aangeboren zijn, zijn deze niet te voorkomen. Enkele tips voorkomen wel verworven vlekken of plekken op de lippen.

• Epidemiologie van vlekken of plekken op lippen
• Oorzaken en risicofactoren van melanotische macule
• Symptomen
• Locatie
• Kenmerken
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Preventie van donkere plek of vlek op lip

Epidemiologie van vlekken of plekken op lippen

Een melanotische macule treft mogelijk patiënten van alle leeftijden, geslachten en rassen. De zwarte of bruine vlek komt echter vaker voor bij vrouwen, patiënten met een donkere huidskleur en patiënten van middelbare leeftijd (vanaf veertigjarige leeftijd). Ook jongere patiënten zijn echter mogelijk getroffen. Vooral bij patiënten met een donkere huidskleur komen de letsels vaker tot stand in de adolescentie. De incidentie van de aandoening bedraagt ongeveer drie procent van de wereldbevolking.

Oorzaken en risicofactoren van melanotische macule

Een melanotische macule verschijnt soms bij de geboorte. Ook in de vroege kindertijd komt de donkere vlek soms tot stand en dit vooral bij patiënten met een donkere huidskleur. Een reactie op rook, de langdurige blootstelling aan de schadelijke UV-stralen van zonlicht, bepaalde medicijnen of andere omgevingsfactoren veroorzaken mogelijk hyperpigmentatie (verdonkering) van de huid en resulteren in de ontwikkeling van een verdonkerde vlek of plek. Soms verschijnt de macule ook als gevolg van acne, een huidziekte met een ontsteking van de talgklieren. Een melanotische macule wijst tot slot soms op een reeds bestaande aandoening zoals de ziekte van Addison (onvoldoende productie van hormonen).

Symptomen

Locatie

Deze goedaardige vlek verschijnt meestal op de onderlip, maar soms komt deze ook voor op de bovenlip. Een melanotische macule verschijnt soms ook in de mondholte, op het gehemelte, op het tandvlees of op de binnenkant van de wangen. Soms is deze vlek ook aanwezig op de penis van mannen (peniele lentigo of penis melanotische macule) of de vulva van vrouwen (vulvale melanosis of vulvale labiale melanotische macules).

Kenmerken

Een melanotische macule verschijnt meestal als een enkele, niet-jeukende, vlakke, donkere plek op de onderlip. Het is constant van grootte en kleur. De rand van de donkere vlek op de lippen is glad en goed gedefinieerd. De plek heeft een donkerbruine of zwarte tint. De kleur van de macule is meestal donkerder dan het omliggende aangrenzende weefsel. De vlek is niet pijnlijk. De grootte van de macule is klein en is meestal minder dan één centimeter breed. Het treedt meestal op als een enkel huidletsel, maar sommige patiënten hebben ook meerdere vlekken.

Diagnose en onderzoeken

De tandarts controleert de plek in de mond en neemt mogelijk een röntgenfoto. Soms doen de melanotische macules denken aan mondkanker. Als de tandarts twijfelt over de diagnose van een melanotische macule, verwijst hij de patiënt door naar een kaakchirurg die dan een biopsie van het verdachte gebied neemt om kanker uit te sluiten. Andere diagnoses die de arts soms plakt op de donkere vlekken zijn:

• amalgaamtattoo
• junctionele melanocytische naevus
• lentigo maligna (voorstadium van melanoom, een vorm van huidkanker)
• lentigo simplex
• sproeten
• veneus hemangioom
• zonnelentigo

Behandeling

Een melanotische macule is een goedaardige huidaandoening. De plek is meestal asymptomatisch en veroorzaakt geen ernstige tekenen. Daarom is een behandeling niet vereist. Treden er veranderingen op in de kleur, textuur, grootte of vorm van het letsel, dan is het belangrijk om onmiddellijk een arts te raadplegen. Via een huidbiopsie controleert de arts dan of de donkere vlek afkomstig is van een melanotische macule of een symptoom is van een ander type voorstadia van huidkanker of een andere kwaadaardige aandoening. Als de melanotische macule op de lippen van een vrouw klein en licht van kleur is, dan is deze gemakkelijk te verbergen door het aanbrengen van lippenstift. Het verwijderen van het letsel veroorzaakt een kleine inzinking in het weefsel of laat een klein litteken achter dat al dan niet gemakkelijk zichtbaar is. Als de melanotische macule groot of onregelmatig gevormd is, veroorzaakt de verwijdering van het letsel mogelijk ook een litteken. Voor patiënten die een melanotische macule voor cosmetische doeleinden willen laten verwijderen, zijn er meerdere mogelijkheden:

• cryotherapie: De arts gebruikt vloeibare stikstof om het letsel te bevriezen en te verwijderen.
• excisie: De arts verwijdert de donkere vlek chirurgisch. Dit veroorzaakt meestal littekens
• intens gepulseerde lichttherapie: Dit is een soort lasertherapie maar gebruikt de arts zelden voor het verwijderen van een melanotische macule

Preventie van donkere plek of vlek op lip

Als melanotische macule geen aangeboren aandoening is, helpen volgende zelfzorgrichtlijnen om de ontwikkeling van het letsel te voorkomen.

• lippenbalsem met SPF (zonbeschermingsfactor) van minstens 30 gebruiken en dit vooral voor het naar buiten gaan. Lippenbalsem helpt niet na de vorming van een melanotische macule; het vermindert de kleur of grootte niet en doet de macule ook niet verdwijnen.
• andere zonwerende maatregelen gebruiken of dragen zoals zonnebrillen, hoeden, shirts met lange mouwen of topjes, broeken, enzovoort
• een gezonde, evenwichtige voeding vol voedingsstoffen eten
• stoppen met roken
• regelmatige lichaamsbeweging uitvoeren
• tussen 10.00 en 14.00 uur niet naar buiten gaan wanneer de zon het helderst is