Scleroedema diabeticorum: Verharde en verdikte huid

Scleroedema diabeticorum is een bindweefselaandoening die optreedt bij sommige patiënten met slecht gecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte). Door de bindweefselaandoening kampen patiënten met een verdikte en verharde huid, en dit voornamelijk aan de achterkant van de nek, de schouders, de armen en de bovenrug. Af en toe leiden de huidletsels tot bewegings- en ademhalingsproblemen. Naast het goed onder controle houden van de bloedsuikerspiegel, zijn medicijnen, diverse medische procedures en fysiotherapie mogelijke behandelingen voor deze ongeneeslijke ziekte. De diabetescomplicatie werd tot slot voor het eerst in de medische literatuur beschreven door Buschke in het jaar 1902.

• Synoniemen van scleroedema diabeticorum
• Soorten sclerodermie
• Epidemiologie van diabetescomplicatie
• Oorzaken van bindweefselaandoening
• Risicoactoren: Slecht gecontroleerde diabetes
• Symptomen: Verdikte en verharde huid
• Locatie
• Tekenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidletsels door suikerziekte
• Medicijnen
• Medische procedures
• Fysiotherapie
• Prognose van huidveranderingen door diabetes mellitus
• Preventie

Synoniemen van scleroedema diabeticorum

Volgende andere termen zijn gekend voor scleroedema diabeticorum:

• diabetische dermopathie
• een diabetische dikke huid
• scleredema adultorum van Buschke genoemd
• scleroedeem / scleroedema van Buschke type III
• scleroedema adultorum

Soorten sclerodermie

Scleroedema diabeticorum is een vorm van sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen). Er zijn drie varianten van scleroedeem beschreven in de medische literatuur. Type 1 ontwikkelt zich na een acute ziekte die met koorts gepaard gaat, meestal als gevolg van een streptokokkeninfectie (bacteriële infectie met streptokokkenbacteriën). Dit type scleroedeem verdwijnt meestal binnen enkele maanden. Type 2 scleroedeem verschijnt bij patiënten zonder diabetes mellitus of een infectie. Type 3 scleroedeem ontwikkelt zich bij patiënten met chronische diabetes mellitus type 1 of type 2. Dit derde type staat bekend als ‘scleredema diabeticorum’.

Epidemiologie van diabetescomplicatie

Vermoedelijk is scleroedema diabeticorum een zeldzame bindweefselaandoening die artsen niet vaak diagnosticeren. Door de zeldzaamheid van de ziekte zijn geen verdere epidemiologische gegevens gevonden in de geraadpleegde literatuur (augustus 2019). Mannen met slecht gecontroleerde diabetes mellitus zijn het vaakst getroffen door de ziekte.

Oorzaken van bindweefselaandoening

De exacte oorzaak van scleroedema diabeticorum, een vorm van sclerodermie, is onbekend anno augustus 2019. Door de bindweefselaandoening ontstaan verdikte collageenvezels (bindweefselvezels) in de aangetaste gebieden.

Risicoactoren: Slecht gecontroleerde diabetes

Patiënten met slecht gecontroleerde diabetes zijn het vaakst getroffen, en dan vooral wanneer deze patiënten:

• een langdurig verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) hebben
• insuline gebruiken
• lijden aan andere complicaties van suikerziekte (zoals diabetische neuropathie, diabetische retinopathie, …).
• zwaarlijvig zijn

Symptomen: Verdikte en verharde huid

Locatie

Bij scleroedema diabeticorum treden langzaam huidveranderingen op aan de achterkant aan de nek, de schouders, de armen en de bovenrug. In zeldzame gevallen komen tekenen tot uiting aan het gezicht, de armen en de rest van de romp. Sporadisch zijn de ingewanden aangetast. De handen en voeten blijven echter gevrijwaard.

Tekenen

Bij patiënten met de bindweefselaandoening is een dikke, harde huid zichtbaar die zacht aanvoelt. Het is niet mogelijk om de huid van de bovenrug of nek vast te klemmen. In ernstige gevallen ervaren patiënten bewegingsproblemen met hun bovenlichaam door de verdikte en verharde huid. Dit resulteert in bijvoorbeeld het niet meer kunnen plaatsen van de kin op de borst of het niet meer kunnen bewegen van het hoofd naar achteren. Mogelijk ontstaan ook ademhalingsproblemen als gevolg van de huidveranderingen. Tot slot zijn soms roodachtige, pijnloze letsels op de huid aanwezig. In de meeste gevallen verschijnen de huidletsels op dezelfde gebieden aan beide zijden van het lichaam (symmetrisch).

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit nadat hij de medische geschiedenis en symptomen genoteerd heeft. In de meeste gevallen is de arts op basis van deze informatie al in staat om de diagnose te stellen, maar een bloedonderzoek en huidbiopsie sluiten andere aandoeningen uit.

Behandeling van huidletsels door suikerziekte

Er is anno augustus 2019 geen specifieke behandeling voor scleroedema diabeticorum. Wel moeten patiënten hun bloedsuikerspiegel beter onder controle houden. Echter verbeteren hierdoor niet altijd alle huidletsels bij iedereen.

Medicijnen

Voorts schrijft de arts soms systemische corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken voor die de patiënt via de mond mag innemen of via de huid kan toepassen. Echter leiden deze medicijnen soms tot een ontregelde bloedsuikerspiegel. Enkele andere medicijnen onderdrukken voorts het immuunsysteem (immunosuppressiva), waardoor de huidveranderingen mogelijk ook verminderen.

Medische procedures

Verder krijgt de patiënt mogelijk fototherapie, een procedure waarbij de huid meermaals per week gedurende meerdere weken wordt blootgesteld aan ultraviolet licht. Soms zet de arts elektronenradiotherapie in, een soort radiotherapie.

Fysiotherapie

Tot slot is fysiotherapie nuttig voor patiënten die de romp niet meer of moeilijk kunnen bewegen of die lijden aan ademhalingsproblemen.

Prognose van huidveranderingen door diabetes mellitus

De symptomen van de bindweefselaandoening verdwijnen bij de meeste patiënten niet spontaan. Er is anno augustus 2019 geen genezing mogelijk voor de diabetescomplicatie. Dankzij de behandeling is het echter wel mogelijk om de beweging en ademhaling te verbeteren. Wel is het soms nodig om meerdere (combinaties van) behandelingen uit te testen alvorens positieve resultaten te bereiken.

Preventie

Door de bloedsuikerspiegel binnen bereik te houden, is het mogelijk om diabetescomplicaties te voorkomen. Scleroedema diabeticorum kan echter ook dan nog optreden.

Lees verder

• Sclerodermie: Opbouw van littekenweefsel in huid en organen
• Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Huidproblemen