Scleroedema diabeticorum: Verharde en verdikte huid

Scleroedema diabeticorum is een bindweefselaandoening die optreedt bij sommige patiënten met slecht gecontroleerde diabetes mellitus (suikerziekte). Door de bindweefselaandoening kampen patiënten met een verdikte en verharde huid, en dit voornamelijk aan de achterkant van de nek, de schouders, de armen en de bovenrug. Af en toe leiden de huidletsels tot bewegings- en ademhalingsproblemen. Naast het goed onder controle houden van de bloedsuikerspiegel, zijn medicijnen, diverse medische procedures en fysiotherapie mogelijke behandelingen voor deze ongeneeslijke ziekte. De diabetescomplicatie werd tot slot voor het eerst in de medische literatuur beschreven door Buschke in het jaar 1902.

• Synoniemen van scleroedema diabeticorum
• Epidemiologie
• Soorten sclerodermie
• Oorzaken van bindweefselaandoening
• Risicoactoren: Slecht gecontroleerde diabetes
• Symptomen: Verdikte en verharde huid
• Locatie
• Tekenen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidletsels door suikerziekte
• Medicijnen
• Medische procedures
• Fysiotherapie
• Prognose van huidveranderingen door diabetes mellitus
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van scleroedema diabeticorum

Volgende andere termen zijn gekend voor scleroedema diabeticorum:

• diabetische dermopathie
• een diabetische dikke huid
• scleredema adultorum van Buschke genoemd
• scleroedeem / scleroedema van Buschke type III
• scleroedema adultorum

Epidemiologie

Scleroedema diabeticorum is een zeldzame aandoening die voornamelijk voorkomt bij mensen met diabetes mellitus, vooral bij oudere volwassenen met langdurige diabetes. Het komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De prevalentie van deze aandoening is relatief laag vergeleken met andere diabetesgerelateerde complicaties.

Soorten sclerodermie

Scleroedema diabeticorum is een vorm van sclerodermie (opbouw van littekenweefsel in huid en organen). Er zijn drie varianten van scleroedeem beschreven in de medische literatuur. Type 1 ontwikkelt zich na een acute ziekte die met koorts gepaard gaat, meestal als gevolg van een streptokokkeninfectie (bacteriële infectie met streptokokkenbacteriën). Dit type scleroedeem verdwijnt meestal binnen enkele maanden. Type 2 scleroedeem verschijnt bij patiënten zonder diabetes mellitus of een infectie. Type 3 scleroedeem ontwikkelt zich bij patiënten met chronische diabetes mellitus type 1 of type 2. Dit derde type staat bekend als ‘scleredema diabeticorum’.

Oorzaken van bindweefselaandoening

De exacte oorzaak van scleroedema diabeticorum is niet volledig begrepen. Het wordt verondersteld te ontstaan door een combinatie van chronische hyperglykemie (hoge bloedsuikerspiegels) en een abnormale reactie van het bindweefsel. Er zijn aanwijzingen dat de aandoening geassocieerd kan worden met een verstoring van de normale collageensynthese, wat leidt tot de verdikking en verharding van de huid.

Risicoactoren: Slecht gecontroleerde diabetes

Patiënten met slecht gecontroleerde diabetes zijn het vaakst getroffen, en dan vooral wanneer deze patiënten:

• een langdurig verhoogde bloedsuikerspiegel (hyperglykemie) hebben
• insuline gebruiken
• lijden aan andere complicaties van suikerziekte (zoals diabetische neuropathie, diabetische retinopathie, …).
• zwaarlijvig zijn

Symptomen: Verdikte en verharde huid

Locatie

Bij scleroedema diabeticorum treden langzaam huidveranderingen op aan de achterkant aan de nek, de schouders, de armen en de bovenrug. In zeldzame gevallen komen tekenen tot uiting aan het gezicht, de armen en de rest van de romp. Sporadisch zijn de ingewanden aangetast. De handen en voeten blijven echter gevrijwaard.

Tekenen

Bij patiënten met de bindweefselaandoening is een dikke, harde huid zichtbaar die zacht aanvoelt. Het is niet mogelijk om de huid van de bovenrug of nek vast te klemmen. In ernstige gevallen ervaren patiënten bewegingsproblemen met hun bovenlichaam door de verdikte en verharde huid. Dit resulteert in bijvoorbeeld het niet meer kunnen plaatsen van de kin op de borst of het niet meer kunnen bewegen van het hoofd naar achteren. Mogelijk ontstaan ook ademhalingsproblemen als gevolg van de huidveranderingen. Tot slot zijn soms roodachtige, pijnloze letsels op de huid aanwezig. In de meeste gevallen verschijnen de huidletsels op dezelfde gebieden aan beide zijden van het lichaam (symmetrisch).

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van scleroedema diabeticorum omvatten een progressieve verdikking en verharding van de huid, meestal op de nek, schouders, en rug. Patiënten kunnen ook beperkte beweeglijkheid ervaren door de huidverandering. Er kunnen geen specifieke symptomen optreden voordat de huidverandering merkbaar wordt.

Diagnose en onderzoeken

De arts voert een lichamelijk onderzoek uit nadat hij de medische geschiedenis en symptomen genoteerd heeft. In de meeste gevallen is de arts op basis van deze informatie al in staat om de diagnose te stellen, maar een bloedonderzoek en huidbiopsie sluiten andere aandoeningen uit.

Behandeling van huidletsels door suikerziekte

Er is anno oktober 2020 geen specifieke behandeling voor scleroedema diabeticorum. Wel moeten patiënten hun bloedsuikerspiegel beter onder controle houden. Echter verbeteren hierdoor niet altijd alle huidletsels bij iedereen.

Medicijnen

Voorts schrijft de arts soms systemische corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken voor die de patiënt via de mond mag innemen of via de huid kan toepassen. Echter leiden deze medicijnen soms tot een ontregelde bloedsuikerspiegel. Enkele andere medicijnen onderdrukken voorts het immuunsysteem (immunosuppressiva), waardoor de huidveranderingen mogelijk ook verminderen.

Medische procedures

Verder krijgt de patiënt mogelijk fototherapie, een procedure waarbij de huid meermaals per week gedurende meerdere weken wordt blootgesteld aan ultraviolet licht. Soms zet de arts elektronenradiotherapie in, een soort radiotherapie.

Fysiotherapie

Tot slot is fysiotherapie nuttig voor patiënten die de romp niet meer of moeilijk kunnen bewegen of die lijden aan ademhalingsproblemen.

Prognose van huidveranderingen door diabetes mellitus

De symptomen van de bindweefselaandoening verdwijnen bij de meeste patiënten niet spontaan. Er is anno oktober 2020 geen genezing mogelijk voor de diabetescomplicatie. Dankzij de behandeling is het echter wel mogelijk om de beweging en ademhaling te verbeteren. Wel is het soms nodig om meerdere (combinaties van) behandelingen uit te testen alvorens positieve resultaten te bereiken.

Complicaties

Complicaties van scleroedema diabeticorum kunnen onder andere beperkingen in bewegingsvrijheid en cosmetische zorgen zijn door de verdikte huid. Bij ernstige gevallen kunnen de huidveranderingen leiden tot pijn en ongemak. Chronische huidveranderingen kunnen ook bijdragen aan andere dermatologische problemen.

Preventie

Preventie van scleroedema diabeticorum omvat het strikt beheren van diabetes om hoge bloedsuikerspiegels te voorkomen. Regelmatige dermatologische controles en het handhaven van een gezonde levensstijl kunnen ook bijdragen aan het verminderen van het risico op het ontwikkelen van huidcomplicaties.

Lees verder

• Sclerodermie: Opbouw van littekenweefsel in huid en organen
• Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Huidproblemen