Complicaties diabetes mellitus (suikerziekte): Huidproblemen

Patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) moeten zich er van bewust zijn dat ze sneller te maken krijgen met huidaandoeningen en infecties aan de huid. Pijn, jeuk, een brandend gevoel, blaren en tintelingen zijn enkele symptomen die mogelijk gepaard gaan met een huidziekte veroorzaakt door suikerziekte. Meestal hebben de huidproblemen goede vooruitzichten wanneer de arts deze tijdig diagnosticeert en behandelt. Het onder controle houden van de diabetes mellitus is de belangrijkste factor bij het voorkomen van huidproblemen. Daarom volgen patiënten het best alle adviezen nauwlettend op inzake voeding, lichaamsbeweging en medicatie. Een goede huidverzorging vermindert eveneens het risico op huidproblemen.

• Acanthosis nigricans bij patiënten met diabetes mellitus
• Atherosclerose
• Diabetische dermopathie
• Digitale sclerose
• Eruptieve xanthomatose
• Gedissemineerde granuloma annulare
• Infecties bij patiënten met suikerziekte
• Bacteriële infecties
• Schimmelinfecties
• Necrobiosis lipoidica diabeticum
• Scleroderma diabeticum
• Vitiligo bij diabetici
• Symptomen van huidproblemen
• Diabetische blaren (bullosis diabeticum)
• Huiduitslag en bultjes
• Jeuk
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van huidaandoeningen bij diabetespatiënten

Acanthosis nigricans bij patiënten met diabetes mellitus

Acanthosis nigricans is een huidaandoening waarbij vooral de huidplooien getroffen zijn. De huid in deze gebieden is donkerder, dikker, bruiner en soms ook een beetje verhoogd. De zijkanten of achterkant van de nek, de oksels, het gebied onder de borst en de lies zijn het vaakst getroffen door de huidproblemen. Het uiterlijk van de bovenkant van de knokkels is soms ook abnormaal. Overgewicht vormt een grote risicofactor voor deze huidziekte. Een remedie is niet voorhanden voor acanthosis nigricans anno oktober 2020, maar de symptomen van veel patiënten met overgewicht verbeteren als ze gewicht verliezen. Acanthosis nigricans gaat meestal vooraf aan diabetes mellitus; hetgeen wellicht een teken is van insulineresistentie (cellen zijn ongevoelig voor insuline). Er zijn ook andere aandoeningen die resulteren in acanthosis nigricanas, zoals acromegalie (overproductie van groeihormonen door hypofysetumor) en het Cushing-syndromen (aandoening met te veel cortisol in het lichaam).

Atherosclerose

Atherosclerose (slagaderverkalking) is een aandoening waarbij plaque zich ophoopt in de vaatwanden waardoor deze verdikken waardoor uiteindelijk de bloedvaten vernauwen. De bloedvaten in het hele lichaam zijn mogelijk getroffen, dus ook deze in de huid. Door de vernauwde bloedvaten krijgt de huid onvoldoende zuurstof waardoor diverse veranderingen optreden zoals haaruitval, verdikte teennagels en verkleurde teennagels, een dunner wordende en glanzende huid (vooral op de schenen) en een koud aanvoelende huid. Omdat bloed de witte bloedcellen draagt die helpen tegen infecties, is er een een langzamere wondgenezing wanneer bij een patiënt met slagaderverkalking problemen ontstaan aan de benen en voeten.

Diabetische dermopathie

Diabetische dermopathie is een huidaandoening waarbij veranderingen optreden in de bloedvaten die de huid voeden. De patiënt heeft op de onderbenen (meestal onderaan aan de voorkant) dunne glanzende ronde of ovale letsels. De meeste patiënten ervaren geen pijn, maar soms veroorzaken de plekken wel jeuk of een brandend gevoel. Bij het merendeel van de patënten is een medische behandeling overbodig.

Digitale sclerose

Digitale sclerose betekent letterlijk vertaald 'verharding van de vingers en/of tenen'. De patiënt ervaart bijgevolg dikkere, wasachtige en stijvere vingers en tenen. De patiënt moet zorgen voor een gezonde bloedsuikerspiegel. Verder verzachten lotions en vochtinbrengende middelen de huid.

Eruptieve xanthomatose

Eruptieve xanthomatose treedt op door slecht gereguleerde bloedsuikerspiegels en extreem hoge triglyceriden in het bloed. Het lichaam is door de ernstige insulineresistentie niet meer goed in staat om vet uit het bloed te verwijderen. Hierdoor gebeurt een ophoping van de vetten in het bloed, hetgeen sneller leidt tot pancreatitis (ontsteking van de alvleesklier). Op de huid heeft de patiënt stevige, gele, wasachtige bultjes die lijken op erwtjes. De jeukende knobbeltjes zijn omringd door rode ringen. De knobbeltjes bevinden zich meestal op het gezicht en de billen, aan de achterkant van de armen en benen en ook in de plooien van de ledematen. De behandeling bestaat uit het bereiken van een goed niveau van vetten in het bloed. De huiduitbarstingen verdwijnen hierdoor in enkele weken. Soms schrijft de arts lipidenverlagende medicijnen voor.

Gedissemineerde granuloma annulare

Bij gedissemineerde granuloma annulare verschijnt een soort rode, bruine of huidkleurige huiduitslag op de vingers, oren, buik en/of borst. De scherp gedefinieerde, ringvormige of boogvormige gebieden behoeven meestal geen medische behandeling, maar bij ernstigere symptomen schrijft de arts een topisch (op de huid aangebracht) steroïde medicijn voor, zoals hydrocortison.

Infecties bij patiënten met suikerziekte

Bacteriële infecties

Diabetespatiënten lijden vaker aan bacteriële huidinfecties. Stafylokokkenbacteriën veroorzaken bijvoorbeeld vaker huidproblemen bij patiënten met suikerziekte en doorgaans leiden deze infecties ook tot meer ernstige huidklachten. De bacteriën veroorzaken teenpuisten, maar ook een hordeolum (strontje: pijnlijk bultje in of op het ooglid), ooglidinfecties en bacteriële nagelinfecties zijn het resultaat van een infectie met stafylokokkenbacteriën. Meestal moet de arts antibiotica voorschrijven voor het behandelen van deze bacteriële infecties. Deze medicijnen zijn beschikbaar in de vorm van pillen en/of crèmes.

Schimmelinfecties

Candida
De schimmel Candida albicans is verantwoordelijk voor veel schimmelinfecties met huidproblemen (cutane candidiasis) bij diabetici. Zo lijden vrouwen door de schimmel Candida aan vaginale schimmelinfecties. Ook hoekige cheilitis komt vaak voor. Hierbij heeft de patiënt kleine wondjes op de mondhoeken. De schimmel is af en toe te vinden tussen de tenen en vingers en in de nagels (onychomycose). Typerend aan candidiasis is een jeukende, felrode huiduitslag, vaak omgeven door schubben en kleine blaren. Deze infecties komen meestal tot stand in warme, vochtige huidplooien.

Drie veel voorkomende schimmelinfecties zijn:

• liesschimmel (rode, jeukende gebieden op de geslachtsorganen en de binnenkant van de dijen)
• lichaamsschimmel (ringvormige, schilferige vlekken die jeuken of blaarvorming veroorzaken en verschijnen op de voeten, de liezen, de borst en de buik, de hoofdhuid of de nagels)
• voetschimmel (tast de huid tussen de tenen aan)

De arts schrijft schimmeldodende medicijnen (antimycotica) voor om deze infecties te behandelen.

Mucormycose
Een zeldzame maar potentieel fatale schimmelinfectie die optreedt bij diabetici is mucormycose. De infectie begint meestal in de neusholten en verspreidt zich soms naar de ogen (mucormycose in de ogen) en de hersenen.

Necrobiosis lipoidica diabeticum

Necrobiosis lipoidica diabeticorum (NLD) is een aandoening waarbij veranderingen in het collageen- en vetgehalte onder de huid optreden. Het overlappende gedeelte van de huid verdunt en krijgt een rode kleur. De meeste letsels bevinden zich op de onderste delen van de benen. Wanneer een trauma optreedt, gaan de letsels snel verzweren. De randen van de letsels zijn vrij goed gedefinieerde. Jeuk en pijn komen af en toe tot uiting bij patiënten met de huidaandoening. De huidzweren behoeven geen behandeling wanneer ze niet opengebroken zijn. Is dit echter wel het geval, dan is een goede wondverzorging en een medische behandeling essentieel.

Scleroderma diabeticum

Scleroderma diabeticum is een zeldzame huidziekte waarbij de huid aan de achterkant van de nek en de bovenrug dikker is. Patiënten met diabetes mellitus type 2 zijn getroffen door scleroderma diabeticum. De behandeling van de huidaandoening bestaat uit het onder controle krijgen van de bloedsuikerspiegel. Lotions en vochtinbrengende middelen maken de huid zachter.

Vitiligo bij diabetici

Vitiligo is een huidaandoening waarbij een vernietiging plaatsvindt van de melanocyten (speciale cellen die pigment produceren en dus zorgen voor de huidkleur). Hierdoor ontstaan plekken met een verkleurde huid. Vooral diabetes mellitus type 1 zijn aangetast door deze huidaandoening. Zij hebben witte huidgebieden op de borst en de buik. Soms treden deze wittere huidgebieden ook op maar ook rond de mond, de neusgaten en de ogen. De arts schrijft topische steroïden voor of adviseert de arts om tatoeages te laten plaatsen. Verder is het gebruik van zonnebrandmiddel met een SPF van 30 of hoger aanbevolen zodat er geen zonnebrand tot stand komt op de verkleurde huidgebieden.

Symptomen van huidproblemen

Diabetische blaren (bullosis diabeticum)

Af en toe ontwikkelen diabetici pijnloze diabetische blaren op de vingers, handen, tenen, voeten, benen of onderarmen. Bij de meeste diabetici genezen deze blaren spontaan. Vooral patiënten met ernstige suikerziekte en diabetische neuropathie (zenuwschade als gevolg van diabetes mellitus) zijn getroffen door blaarvorming op de huid. Het onder controle krijgen van de bloedsuikerspiegel is nodig om deze huidcomplicatie te voorkomen.

Huiduitslag en bultjes

Sommige patiënten reageren allergisch op voedsel (voedselallergieën) wat een huiduitslag, knobbeltjes of bultjes tot stand brengt. Een uitslag is ook mogelijk door een insectenbeet en door het gebruik van medicijnen (medicatie-allergie). Als een diabetespatiënt vermoedt dat hij door de medicatie een allergische reactie heeft gekregen, is het belangrijk om een arts te raadplegen. Ernstige allergische reacties (anafylactische shock) vereisen een spoedbehandeling. Het is vooral belangrijk voor patiënten met diabetes mellitus om de gebieden waar ze zichzelf insuline injecteren, regelmatig te controleren op een huiduitslag of andere huidproblemen.

Jeuk

Diabetici hebben vaak een jeukende huid (pruritus). Een slechte bloedcirculatie, een schimmelinfectie of een droge huid of een slechte bloedcirculatie zijn enkele mogelijke oorzaken van de jeuk aan de huid. Een slechte bloedsomloop zorgt vaak voor jeukende onderbenen en voeten. Patiênten met een droge huid zijn gebaat met lotions, zodat de huid vochtig en zacht blijft.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van huidproblemen gerelateerd aan diabetes mellitus begint met een lichamelijk onderzoek door een arts. Bij het onderzoek let de arts op de kenmerken van de huidproblemen en vraagt naar de symptomen en de bloedsuikerspiegelgeschiedenis van de patiënt.

• Visueel onderzoek: De arts inspecteert de huid op afwijkingen zoals bruine vlekken, blaren, of tekenen van infectie.
• Huidbiopsie: In sommige gevallen kan een huidbiopsie nodig zijn om de aard van de huidproblemen te bepalen, vooral als de diagnose onduidelijk is of als er sprake is van een ernstige infectie.
• Bloedsuikermeting: Regelmatige controle van de bloedsuikerspiegel helpt bij het beoordelen van de algehele diabetescontrole en kan een indicatie geven van de oorzaak van de huidproblemen.

Behandeling

De behandeling van huidproblemen bij diabetes omvat verschillende benaderingen, afhankelijk van de aard en ernst van de problemen:

• Bloedsuikercontrole: Het effectief beheersen van de bloedsuikerspiegel is cruciaal voor het voorkomen en verminderen van huidproblemen. Dit kan worden bereikt door medicatie, dieet, en levensstijlveranderingen.
• Antibiotica en antischimmelmiddelen: Voor infecties zoals cellulitis of schimmelinfecties kunnen antibiotica of antischimmelmiddelen worden voorgeschreven door de arts.
• Moisturizers: Het aanbrengen van moisturizers op de huid kan helpen bij het verlichten van droogte en jeuk. Het kiezen van een hydraterende crème die geschikt is voor diabetische huid is belangrijk.
• Wondzorg: Bij diabetische blaren en andere huidletsels is het belangrijk om de wonden goed schoon te houden en te beschermen om infecties te voorkomen. Verbanden en andere wondverzorgingsproducten kunnen nodig zijn.

Prognose

De prognose van huidproblemen bij diabetes is afhankelijk van verschillende factoren:

• Bloedsuikercontrole: Goede controle van de bloedsuikerspiegel kan helpen om de frequentie en ernst van huidproblemen te verminderen.
• Ernst van de huidproblemen: De prognose varieert afhankelijk van de aard en ernst van de huidproblemen. Mildere problemen zoals diabetische dermopathie hebben meestal een goede prognose, terwijl ernstige blaren en infecties mogelijk meer intensieve behandeling vereisen.
• Behandeling: Adequate behandeling van huidproblemen en preventieve maatregelen kunnen bijdragen aan een positieve prognose en het verbeteren van de algehele huidgezondheid.

Complicaties

Huidproblemen bij diabetes kunnen leiden tot verschillende complicaties als ze niet goed worden beheerd:

• Infecties: Niet goed behandelde huidproblemen kunnen leiden tot ernstige infecties zoals cellulitis, die verdere medische interventie kunnen vereisen.
• Functionele beperkingen: Ernstige huidproblemen en infecties kunnen leiden tot functionele beperkingen, vooral als ze optreden op plaatsen zoals de handen en voeten, die belangrijk zijn voor dagelijkse activiteiten.
• Psychosociale problemen: Zichtbare huidproblemen kunnen leiden tot psychosociale stress, zoals angst en depressie, vooral als ze invloed hebben op het uiterlijk en zelfbeeld van de patiënt.

Preventie van huidaandoeningen bij diabetespatiënten

Naast het onder controle houden van de suikerspiegel en het opvolgen van de adviezen van de arts, zijn enkele andere tips voorhanden voor het verminderen op het krijgen van huidproblemen:

• bij tintelingen, gevoelloosheid, zwakte, functieverlies, een zwelling, en een groter letsel medisch advies inwinnen
• de huid droog en schoon houden; poeder houdt de huidplooien droog
• de huid tussen de tenen droog houden; deze gebieden mogen niet behandeld worden met lotions
• door de arts voorgestelde lotions gebruiken na het baden
• een droge huid voorkomen door het gebruik van lotions, vooral in de winter
• een goede voetgezondheid hanteren
• een luchtbevochtiger gebruiken in de winter wanneer de verwarming is ingeschakeld
• het lichaam na het wassen controleren op huidaandoeningen
• katoenen ondergoed dragen; dit laat lucht circuleren
• kleine snijwonden en krassen onmiddellijk behandelen met alleen water en zeep
• ongeparfumeerde zeep en milde shampoos gebruiken
• veel vloeistoffen (zoals water) drinken om de huid vochtig en gezond te houden
• vochtinbrengende zepen gebruiken bij een droge huid
• zeer warme baden en douches vermijden

Lees verder

• Diabetes mellitus type 1 (suikerziekte): Geen insuline
• Diabetes mellitus type 2 (suikerziekte) bij kinderen
• Cutane candidiasis: Schimmelinfectie aan de huid
• Diabetische blaren: Huidblaren bij diabetes mellitus
• Diabetische dermopathie: Ronde huidletsels door suikerziekte