Echolalie: Herhalen van geluiden, woorden of zinnen

Bij echolalie heeft een patiënt de drang tot het naspreken of herhalen van eigen woorden of die van een ander. Normaal communiceren is bij deze "tic" met andere woorden niet mogelijk, en ook het uiten van gedachten is bemoeilijkt. Vaak is echolalie deel van het natuurlijke proces bij de taalontwikkeling, maar echolalie komt ook voor bij tal van neurologische en psychische aandoeningen of ontwikkelingsstoornissen. Echolalie heeft voor de patiënt vaak frustratie tot gevolg, maar dankzij medicatie en therapie leert hij hiermee beter omgaan.

• Oorzaken: Diverse aandoeningen
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Oorzaken: Diverse aandoeningen

Een natuurlijk proces van echolalie is merkbaar bij kinderen wanneer ze een gesproken taal leren. De aandoening komt echter ook voor bij neurologische en psychologische ziekten.

Afasie

Afasie is een aandoening waarbij, als gevolg van schade aan de hersenen, de patiënt niet in staat is om spraak te begrijpen in zijn gesproken of geschreven vorm. De patiënt herhaalt precies wat hij hoort zonder dat hij zelf beseft wat hij zelf vertelt. De spraak is vaag en de taalfunctie verslechtert geleidelijk.

Autismespectrumstoornis

Kinderen met een autismespectrumstoornis (autisme: problemen met sociale interactie, communicatie en gedrag) hebben zelf moeite met het taalproces. Ze zijn niet in staat om spontaan spraak te produceren en hun gedachten en gevoelens te uiten. Daarom herhalen ze tijdens een gesprek de dingen die ze horen.

Dementie

Dementie waaronder ook frontotemporale dementie, is het gevolg van een hersenletsel of een hersenaandoening. Dementie is een hardnekkige en chronische geestelijke aandoening. Patiënten die lijden aan dementie hebben een verminderd redeneervermogen en geheugenproblemen, en ze hebben mogelijk echolalie. Ze verliezen zelf het vermogen om de eigen spraak te produceren en daarom herhalen ze enkel maar wat ze horen.

Epilepsie

Bij epilepsie treden aanvalsgewijs, meestal kortdurende veranderingen op in de elektrische activiteit van hersencellen (abnormale, buitensporige ontladingen), met stoornissen in de hersenfunctie tot gevolg (het insult, de aanval). Deze aanval varieert van mild tot ernstig en gaat gepaard met eventueel motorische, sensorische, vegetatieve of psychische verschijnselen. Vaak is tevens sprake van bewustzijnsverlies of een bewustzijnsdaling. Door epilepsie ontstaat mogelijk ook echolalie.

Katatonie

Katatonie is een type schizofrenie (aandoening met o.a. waanideeën en hallucinaties) waarbij de patiënt abnormaal beweegt en praat. De patiënt heeft een niet-bewegingsfase en een euforische fase. De patiënten die lijden aan deze ziekte en die zich in de euforische fase bevinden, hebben vaak echolalie en herhalen dan wat ze hebben gehoord.

Schizofrenie

Schizofrenie is een slopende ziekte die chronische en ernstig is van aard. Een patiënt ervaart psychotische symptomen, waarin hij niet in staat is om onderscheid te maken tussen de realiteit en het onwerkelijke en het contact met de werkelijkheid heeft verloren. Schizofrenie heeft onder andere symptomen van wanen en hallucinaties en ook van echolalie. In de meeste gevallen lijden deze patiënten aan vertraagde echolalie waarbij de patiënt uren, dagen of zelfs weken later pas herhaalt wat hij heeft gehoord.

Syndroom van Gilles de la Tourette

Het syndroom van Gilles de la Tourette, ook gekend als "maladie des tics" of "het syndroom van Meige", is een ticstoornis die niet op volwassen leeftijd is ontstaan. In milde vorm is deze ziekte gekenmerkt door onvrijwillige tics en bewegingen. Ernstige symptomen omvatten hevige onvrijwillige bewegingen, geluiden in de vorm van uitroepen, vloeken en kreten en vaak een onbeheersbare dwang tot het uiten van obsceniteiten. Het syndroom van Tourette kent daarnaast duidelijke symptomen van echolalie. De patiënt herhaalt steeds wat hij heeft gehoord.

Andere aandoeningen

Echolalie is echter ook mogelijk aanwezig bij volgende aandoeningen:

• andere psychologische aandoeningen
• corticobasale degeneratie
• de ziekte van Pick
• ernstig geheugenverlies of een hoofdletsel
• progressieve supranucleaire verlamming

Daarnaast komt echolalie voor bij kinderen met ontwikkelingsstoornissen en bij blinde kinderen.

Symptomen

Echolalie varieert van licht tot zwaar. Het belangrijkste symptoom van echolalie is het naspreken of herhalen van geluiden, woorden, uitdrukkingen en zinnen die de patiënt heeft gehoord. Deze reactie gebeurt bijna onmiddellijk of treedt bij sommige patiënten ook vertraagd op. Zo herhaalt de patiënt bijvoorbeeld een net gestelde vraag. Sommige patiënten combineren zinnen die ze kennen om nieuwe te maken. Hierdoor geven ze misschien geen antwoord op een vraag. Echolalie is niet altijd en bij iedereen aanwezig. Soms komt dit enkel tot uiting wanneer de patiënt angstig of verdrietig is, al is het mogelijk ook permanent. Doordat deze patiënten niet in staat zijn om zich te uiten, zijn ze gefrustreerd en/of depressief, en spreken ze soms niet.

Diagnose en onderzoeken

Bij kinderen verdwijnen de symptomen bij een natuurlijk taalproces, maar wanneer dit niet het geval is, is het nodig om de arts te raadplegen. Dit wijst namelijk op een onderliggend probleem of een aandoening. Het is mogelijk om de diagnose van echolalie te stellen tijdens een gesprek met een patiënt. Een arts bepaalt het stadium van echolalie en stemt hierop een behandeling af.

Behandeling

Antidepressiva of anti-angstmedicatie bestrijden de bijwerkingen van echolalie. Dit geneest de aandoening zelf niet, maar maakt de patiënt wel rustiger. Daarnaast is communicatietherapie nuttig om de communicatieve vaardigheden te ontwikkelen. Dit is bijvoorbeeld mogelijk via teksten en online trainingsprogramma's. Sommige echolaliepatiënten krijgen logopedie omdat ze hierdoor leren te zeggen wat ze denken.

Prognose

Echolalie is meestal niet geen permanente toestand. De meeste patiënten hebben deze aandoening alleen tijdens de kindertijd wanneer ze de taalvaardigheden onder de knie krijgen. De meeste kinderen zijn na verloop van tijd in staat om echolalie op natuurlijke wijze te overwinnen. Bij patiënten bij wie echolalie permanent aanwezig blijft, is dit vaak frustrerend. Dit resulteert snel in angst en depressie omdat communiceren met anderen niet lukt. Veel patiënten spreken hierdoor helemaal niet. Andere communicatievormen zijn dan mogelijk en zijn ook aan te moedigen. Daarnaast is het nuttig om een patiënt aan zoveel mogelijk woorden en zinnen bloot te stellen. Geduld is een mooie zaak bij echolaliepatiënten.