Tarsale coalitie: Voetaandoening met vergroeide botten

Tarsale botten (voetwortelbeentjes) bevinden zich aan de achterkant van de voet en in de hiel. Tarsale coalitie is een aandoening waarbij de tarsale botten in de voet gedeeltelijk of volledig samengegroeid (gefuseerd) zijn. Deze aandoening wordt vaak pas ontdekt na een enkelverstuiking waarbij het ongemak niet verdwijnt. Dit gebeurt meestal bij patiënten tussen de tien en twintig jaar, maar sommige patiënten kunnen pas later in het leven symptomen ervaren, mogelijk door fysieke inspanning of een enkelverstuiking. Kenmerken van de aandoening zijn pijn, stijfheid aan de voet en een beperkt bewegingsbereik. Behandelmethoden voor tarsale coalitie omvatten orthopedische hulpmiddelen en soms een operatieve ingreep. De vooruitzichten zijn doorgaans goed bij behandelde patiënten.

• Epidemiologie van tarsale coalitie
• Aangeboren
• Verworven
• Oorzaken: Vergroeiing van voetwortelbeentjes
• Symptomen: Pijn en stijfheid aan de voet
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van tarsale coalitie
• Conservatieve maatregelen
• Chirurgie
• Prognose van tarsale coalitie
• Langetermijnmonitoring en nazorg
• Nazorg en Follow-up
• Revalidatie
• Complicaties van tarsale coalitie
• Preventie van tarsale coalitie

Epidemiologie van tarsale coalitie

Ongeveer één tot twee procent van de bevolking lijdt aan tarsale coalitie. Mannen worden vier keer vaker getroffen door deze aandoening dan vrouwen.

Aangeboren

De aangeboren vorm van tarsale coalitie treft voornamelijk tieners, vaak voor de leeftijd van twintig jaar. Dit gebeurt omdat kraakbeen- of bindweefselgewrichten in de voet verstijven en verdikken naarmate men ouder wordt. Dit resulteert in een verminderd bewegingsbereik in het achterste deel van de voet, wat leidt tot een verhoogde druk op het enkelgewricht. Bij ongeveer de helft van de patiënten met een aangeboren aandoening komen symptomen aan beide voeten voor.

Verworven

Tarsale coalitie kan zich ook later in het leven ontwikkelen, bijvoorbeeld door artritis (gewrichtsontsteking), reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), infecties in de gewrichten, of door een enkelblessure, breuk of ander traumatisch gewrichtsletsel.

Oorzaken: Vergroeiing van voetwortelbeentjes

Een voetwortel bestaat uit zeven afzonderlijke botjes. Bij tarsale coalitie zijn twee voetwortelbeentjes aan elkaar gegroeid. Meestal betreft dit een fusie tussen de talus (sprongbeen) en de calcaneus (hielbeen), maar een vergroeiing kan ook optreden tussen de calcaneus en het naviculare bot (schuitvormig voetwortelbeen tussen de talus en de middenvoetbeenderen 1, 2 en 3). Vergroeiingen kunnen ook tussen andere voetwortelbeentjes voorkomen. Deze coalitie kan bestaan uit botweefsel, kraakbeenweefsel of bindweefsel. Bij betrokkenheid van botweefsel is de verbinding stijf, wat leidt tot symptomen, terwijl bindweefsel vaak nog een zekere beweeglijkheid biedt.

Symptomen: Pijn en stijfheid aan de voet

Niet altijd ervaren patiënten met tarsale coalitie voetproblemen. De symptomen bij een symptomatische patiënt kunnen toenemende middenvoetpijn en stijfheid omvatten, vooral na intensieve fysieke activiteit of sport. Vaak is er ook sprake van een platvoet (pijnloze voetafwijking met de voetzool op de grond), met een verminderd bewegingsbereik van het enkelgewricht. Patiënten kunnen spiersamentrekkingen ervaren die de voet naar buiten draaien tijdens het lopen, wat kan leiden tot mank lopen en frequente enkelverstuikingen. Soms zijn ook symptomen van het tarsaal tunnel syndroom aanwezig, zoals pijn door druk op de scheenbeenzenuw. Sommige patiënten ervaren ook laterale voetpijn (pijn aan de buitenkant van de voet).

Diagnose en onderzoeken

De arts zal na een vraaggesprek en lichamelijk onderzoek de gewrichtsstijfheid en gewrichtspijn aan bepaalde gewrichten van de voet evalueren. Hij zal ook letten op tekenen van platvoet en andere kenmerken. Een definitieve diagnose kan echter niet worden gesteld op basis van het vraaggesprek en lichamelijk onderzoek alleen. Beeldvormende onderzoeken zoals röntgenfoto's, een CT-scan en/of een MRI-scan zijn nodig om de aanwezigheid en locatie van de vergroeiing te bevestigen. Tarsale coalitie kan moeilijk te identificeren zijn totdat de botten van een kind volledig ontwikkeld zijn.

Behandeling van tarsale coalitie

Conservatieve maatregelen

In de eerste fase van de behandeling kan de arts de voet in een gips of speciale orthopedische schoen plaatsen om rust te bieden en pijn en ontsteking te verminderen. Correctieve maatregelen zoals het gebruik van steunzolen of orthesen kunnen de voet verder ondersteunen. Fysiotherapie kan nuttig zijn om de mobiliteit te verbeteren. Vrij verkrijgbare pijnstillers (zoals NSAID’s) zoals ibuprofen kunnen helpen bij pijnverlichting. In geval van ernstige pijn en zwelling van de gewrichten kan de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) voorschrijven.

Chirurgie

Als conservatieve maatregelen niet effectief zijn, kan een chirurgische ingreep noodzakelijk zijn. Tijdens de operatie verwijdert de arts de overtollige botgroei of de volledige fusie van de twee gewrichten. In ernstige gevallen of bij een grote vergroeiing kan de arts ook kiezen voor een operatieve vastzetting van het gewricht. Deze operatie wordt meestal als laatste redmiddel beschouwd vanwege de mogelijke nadelen, zoals beperkte beweeglijkheid van de voet, wat kan betekenen dat de patiënt zijn activiteitenpatroon moet aanpassen.

Prognose van tarsale coalitie

Meestal zijn conservatieve behandelingen effectief in het verminderen van pijn en stijfheid. Hoewel het herstel enkele maanden kan duren, ervaren de meeste patiënten significante verlichting van symptomen en verbeterde bewegingsmogelijkheden na behandeling. Bij succesvolle behandeling kunnen patiënten hun activiteiten doorgaans weer hervatten zonder langdurige beperkingen.

Langetermijnmonitoring en nazorg

Nazorg en Follow-up

Na een operatie is regelmatige follow-up essentieel om de voortgang te monitoren en complicaties te voorkomen. Dit omvat vaak periodieke controles bij de behandelend arts, fysiotherapie sessies, en mogelijk aanpassingen van orthopedische hulpmiddelen.

Revalidatie

Een belangrijk onderdeel van de revalidatie na een operatie of conservatieve behandeling is fysiotherapie. Dit helpt niet alleen bij het herstellen van de beweeglijkheid van de voet, maar ook bij het versterken van de omliggende spieren om toekomstige problemen te voorkomen.

Complicaties van tarsale coalitie

Chronische pijn
Een van de belangrijkste complicaties van tarsale coalitie is chronische pijn. Zelfs na behandeling kunnen sommige patiënten blijvende pijn ervaren in de voet of enkel. Deze pijn kan het dagelijks functioneren en de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden.

Bewegingsbeperkingen
Behandeling kan helpen de symptomen te verlichten, maar patiënten kunnen blijvende beperkingen in de beweeglijkheid van de voet ondervinden. Dit kan leiden tot problemen bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten en sportactiviteiten.

Artrose
Bij langdurige belasting en gebrek aan juiste behandeling kan tarsale coalitie leiden tot artrose in het aangetaste enkel- of voetgewricht. Dit kan de aandoening verergeren door verdere slijtage en pijn te veroorzaken.

Complicaties na chirurgie
Chirurgische ingrepen kunnen leiden tot verschillende complicaties, zoals:

• Infectie: Postoperatieve infecties kunnen optreden, wat extra behandelingen en een langer herstel kan vereisen.
• Zwelling en Stijfheid: Na een operatie kan er langdurige zwelling en stijfheid optreden, wat de herstelperiode kan verlengen.
• Problemen met hechtingen: Slecht genezende hechtingen of de ontwikkeling van littekenweefsel kan leiden tot bijkomende problemen en ongemak.

Complicaties van orthopedische hulpmiddelen
Het gebruik van orthopedische hulpmiddelen zoals steunzolen of orthesen kan leiden tot:

• Huidirritatie[/S]: Langdurig gebruik kan huidirritaties of drukpunten veroorzaken.
• [B]Onvoldoende ondersteuning: Indien niet goed aangepast, kunnen orthopedische hulpmiddelen onvoldoende ondersteuning bieden, wat kan leiden tot een verergering van de symptomen.

Psychologische Impact
De chronische pijn en functionele beperkingen veroorzaakt door tarsale coalitie kunnen ook een psychologische impact hebben, zoals verhoogde stress, angst, en verminderde levenskwaliteit.

Preventie van tarsale coalitie

Vermijden van trauma
Het vermijden van enkelblessures door het dragen van geschikte schoenen en het nemen van voorzorgsmaatregelen tijdens sportactiviteiten kan helpen bij het voorkomen van verworven tarsale coalitie.

Vroegtijdige diagnose
Regelmatige controles bij een specialist kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van mogelijke problemen, vooral als er symptomen zijn die wijzen op voet- of enkelproblemen.

Ondersteunende schoeisel
Het gebruik van goed passende en ondersteunende schoenen kan helpen bij het voorkomen van extra belasting en letsel aan de voeten en enkels.

Lees verder

• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten