Hersenetende amoebe: Infectie met Naegleria fowleri

Naegleria fowleri is een vrijlevende bacterie-etende amoebe (eencellig organisme) die zich vooral in warm zoet water bevindt. Zeer zelden veroorzaakt deze amoebe een plotselinge en dodelijke herseninfectie wanneer mensen deze inademt via de neus. Deze parasitaire infectie, die beter bekend is als een Naegleria-infectie, leidt enkele dagen na de besmetting tot diverse tekenen zoals onder andere misselijkheid, hoofdpijn, verwardheid en hallucinaties. De prognose is ondanks een mecicamenteuze behandeling zeer slecht aangezien vrijwel alle patiënten hieraan binnen de twee weken na het verschijnen van de symptomen komen te overlijden. Het organisme is vernoemd naar Dr. Malcolm Fowler, een Australische patholoog in het Adelaide Children's Hospital, die deze parasitaire infectie voor het eerst in de medische literatuur beschreef.

• Epidemiologie
• Synoniemen van een Naegleria-infectie
• Oorzaken: Infectie met hersenetende amoebe
• Informatie over amoebe
• Overdracht
• Symptomen aan hersenen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van infectie met Naegleria fowleri
• Prognose

Epidemiologie

De uiterst zeldzame infectie komt niet voor in België en Nederland. De infectie komt het vaakst tot stand in de zuidelijke staten van Amerika. Wereldwijd krijgen jaarlijks maar enkele tientallen patiënten te maken met de ziekte. De infectie treedt vaak op in de zomermaanden want hun aantal neemt toe naarmate de temperatuur stijgt.

Synoniemen van een Naegleria-infectie

Bekende synoniemen zijn van een Naegleria-infectie zijn:

• amoebische encefalitis / meningitis
• een Naegleria-infectie
• naegleriasis
• primaire amoebische meningo-encefalitis

Oorzaken: Infectie met hersenetende amoebe

Informatie over amoebe

Naegleria fowleri, de hersenetende amoebe, is een soort van het geslacht Naegleria die bij mensen uiterst zelden een dodelijke herseninfectie kan veroorzaken. Dit micro-organisme bevindt zich meestal in warm zoet water, zoals vijvers, meren, rivieren en warmwaterbronnen. Het organisme bevindt zich soms ook in de bodem in de buurt van warmwaterafvoeren van industriële installaties en in niet-gechloreerde of minimaal gechloreerde zwembaden. Naarmate de watertemperatuur stijgt, neemt het aantal organismen toe. N. fowleri houdt namelijk van warmte en kan groeien bij temperaturen tot 46 °C. De amoebe kan niet overleven in zeewater. Warm, zoet water met voldoende toevoer van bacterieel voedsel biedt een habitat voor amoeben. Door de mens gemaakte waterlichamen, verstoorde natuurlijke habitats of gebieden met grond en niet-gechloreerd/ongefilterd water zijn locaties waar veel amoebeninfecties plaatsvinden.

Overdracht

N. fowleri veroorzaakt zeer sporadisch een vaak dodelijke infectie van de hersenen, genaamd naegleriasis. Infecties treden meestal op wanneer water dat N. fowleri bevat, wordt ingeademd door de neus, waar het vervolgens het neus- en reukzenuwweefsel binnendringt en naar de hersenen reist. N. fowleri eet normaal gesproken bacteriën, maar tijdens menselijke infecties voedt de hersenetende amoebe zich met astrocyten en neuronen (bepaalde hersencellen). Een patiënt die besmet is met N. fowleri kan de infectie niet verspreiden naar een andere persoon. Het is evenmin mogelijk om de infectie op te lopen door het drinken van besmet water.

Symptomen aan hersenen

De incubatietijd van een Naegleria-infectie bedraagt meestal één tot negen dagen (gemiddeld vijf). Dit houdt in dat circa vijf dagen na blootstelling van de neus aan de hersenetende amoebe, symptomen tot uiting komen.

De symptomen bestaan mogelijk uit:

• braken
• concentratieproblemen
• een coma
• een stijve nek
• een hangend ooglid
• een wazig gezichtsvermogen
• een verlies van gevoel
• een verlies van smaak
• een verlies aan eetlust
• een verlies van evenwicht
• epileptische aanvallen
• hallucinaties
• hoofdpijn
• koorts
• misselijkheid
• verwardheid

Diagnose en onderzoeken

Er is anno oktober 2020 geen specifieke of snelle test voor het opsporen van een infectie met de hersenetende amoeben. De parasitaire infectie heeft een zeer snel progressief verloop waardoor de arts de diagnose moeilijk of niet kan stellen. Meestal gebeurt de diagnose pas na de dood.

Behandeling van infectie met Naegleria fowleri

Een behandeling is mogelijk met het antischimmelgeneesmiddel amfotericine B, dat de dood van de ziekteverwekkers veroorzaakt. Maar ondanks deze behandeling is het sterftecijfer groter dan 97%. Mogelijk zou het medicijn miltefosine de overlevingskansen kunnen verhogen in combinatie met een agressieve behandeling met medicijnen om de hersenzwelling te verminderen.

Prognose

De meeste patiënten (meer dan 97%) komen binnen één tot twaalf dagen na het verschijnen van de klachten te overlijden. De infectie vernietigt namelijk het hersenweefsel en veroorzaakt een zwelling en dood van de hersenen.