Spontane dissectie van de kransslagader (SCAD): Hartziekte

Een spontane dissectie van de kransslagader (SCAD) is een zeldzame maar gevaarlijke aandoening. De lagen van de vaatwand raken namelijk spontaan gescheiden. Dit resulteert in een bloedvatafsluiting, waardoor een patiënt te maken krijgt met een hartaanval. Vrouwen zijn het vaakst getroffen door deze ziekte met onbekende oorzaak. Ook andere risicofactoren zijn bekend. Bekende tekenen zijn kortademigheid en pijn op de borst. De behandeling gebeurt vaak medicamenteus en soms met een operatie. De vooruitzichten zijn tot slot variabel.

• Epidemiologie van hartaandoening
• Oorzaken van SCAD
• Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader
• Chirurgie
• Drugsmisbruik
• Zwangerschap
• Andere ziekten
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hartaanval bij vrouwen
• Conservatief beleid
• Spoedbehandeling
• Verdere therapie
• Prognose van hartziekte
• Contactgroep SCAD Nederland

Epidemiologie van hartaandoening

Sinds het beschrijven van de aandoening in 1931 zijn enkele honderden patiënten beschreven in de medische literatuur. Een spontane dissectie van de kransslagader is de meest voorkomende oorzaak van hartaanvallen bij zwangere en postpartum (na de bevalling) vrouwen. Meer dan 90% van de patiënten die SCAD ontwikkelen zijn vrouwen, en dan vooral tussen 43-52 jaar.

Oorzaken van SCAD

Eén van de slagaders die bloed aan het hart levert, voorziet spontaan minder bloed naar het hart, of anders ontwikkelt zich een hematoom (verzameling bloed buiten bloedvaten) tussen de lagen van de vaatwand. Dit leidt uiteindelijk tot een scheiding en verzwakking van de slagaderwanden (dissectie). Dit leidt tot een afsluiting van een bloedvat, wat de kans op een hartinfarct (hartaanval) verhoogt.

Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader

Chirurgie

Patiënten die reeds een operatie aan de kransslagaders hebben ondergaan, lijden vaker aan een spontane dissectie van de kransslagaders.

Drugsmisbruik

Wanneer patiënten drugs en dan vooral cocaïne misbruiken, ontstaat mogelijk een vaatspasme (kramp in de vaatwanden), wat het risico op SCAD verhoogt.

Zwangerschap

Hoewel de exacte oorzaak nog niet bekend is anno november 2019, is de aandoening waarschijnlijk gerelateerd aan oestrogeen- en progesterongerelateerde vaatveranderingen (hormonale veranderingen) die tijdens en na de zwangerschap optreden. Deze veranderingen leiden tot de dissectie van de wand die de bloedstroom naar het hart beperkt en symptomen veroorzaakt.

Andere ziekten

Ook andere aandoeningen zijn geassocieerd met een spontane dissectie van de slagader, zoals:

• auto-immuunontstekingsziekten
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• fibromusculaire dysplasie (abnormale groei in de wand van de slagader)
• het Ehlers-Danlos-syndroom (ziekte met symptomen aan huid en gewrichten)
• het Loeys-Dietz-syndroom
• het Marfan-syndroom (aandoening met symptomen aan hart, ogen en skelet)
• lysyl-oxidasedeficiëntie
• vasculitis (een ontsteking van de vaatwanden)

Ook ernstige fysieke of emotionele stress en intensief sporten zijn in verband gebracht met het ontstaan van een spontane dissectie van de kransslagader, maar veel gevallen hebben geen duidelijke oorzaak.

Symptomen

Een spontane dissectie van de kransslagader presenteert zich vaak als een hartaanval bij jonge, middelbare en gezonde vrouwen. De patiënt krijgt meestal te maken met pijn op de borst (angina pectoris), een snelle hartslag, kortademigheid, zweten, extreme vermoeidheid, misselijkheid en duizeligheid. Een minderheid van patiënten met SCAD ervaart een cardiogene shock (onvoldoende bloed door hartschade), ventriculaire aritmieën of een plotselinge hartdood.

Diagnose en onderzoeken

Een vraaggesprek geeft een idee over de aanwezige symptomen. Daarna is een meting van de bloeddruk, een bloedonderzoek, een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven) en een ECG (hartfilmpje) nodig. De arts diagnosticeert SCAD meestal met een angiografie (röntgenfoto van de bloedvaten) en hartkatheterisatie.

Behandeling van hartaanval bij vrouwen

Conservatief beleid

De behandeling van SCAD is afhankelijk van de symptomen. Bij de meeste patiënten die hemodynamisch stabiel zijn zonder een hoog risico op problemen met de kransslagader, is een conservatieve behandeling aanbevolen. De arts zorgt er dan voor dat de bloeddruk onder controle blijft. Deze patiënten herstellen meestal spontaan binnen de maand.

Spoedbehandeling

Soms is er een hoog risico is op hart- en vaatziekten of een hemodynamische instabiliteit. Ook reageert de patiënt mogelijk niet op eerdere behandelingspogingen of verergeren de klachten dan zelfs. Een spoedbehandeling met coronaire stents of bypassoperaties van de kransslagader zijn dan noodzakelijk. Stents hebben het risico dat de dissectie verergert of hebben een verhoogd risico op andere complicaties, omdat de vaatwanden in SCAD al zwak zijn vanwege de ziekte voordat de stent wordt geïntroduceerd.

Verdere therapie

De verdere behandeling van de hartziekte bestaat uit medicatie (bètablokkers, calciumkanaalblokkers en nitraten), hartrevalidatie en een goede opvolging.

Prognose van hartziekte

Hoewel het risico op overlijden als gevolg van SCAD laag is, heeft het een relatief hoge mate van recidief, wat in de toekomst tot verdere symptomen van een hartaanval leidt. De resultaten bij zwangere of net bevallen vrouwen zijn over het algemeen slechter dan bij andere vrouwen (of mannen) met de hartaandoening.

Contactgroep SCAD Nederland

De Facebook-groep SCAD Nederland is opgericht voor patiënten met een SCAD of SCAD-gerelateerde personen. Dit platform biedt informatie en het is ook mogelijk om ervaringen uit te delen.

Lees verder

• Aortadissectie: Scheur in wand van aorta met pijn op borst
• Aorta-angiografie: Onderzoek van bloedvaten van aorta
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomen
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte