Spontane dissectie van de kransslagader (SCAD): Hartziekte

Een spontane dissectie van de kransslagader (SCAD) is een zeldzame maar gevaarlijke aandoening waarbij de lagen van de vaatwand spontaan van elkaar scheiden. Dit resulteert in een afsluiting van het bloedvat, waardoor een patiënt te maken krijgt met een hartaanval. Vrouwen worden het vaakst door deze ziekte getroffen, hoewel de exacte oorzaak onbekend is. Er zijn echter enkele bekende risicofactoren. Bekende tekenen zijn kortademigheid en pijn op de borst. De behandeling is vaak medicamenteus, maar soms is een operatie noodzakelijk. De prognose varieert, afhankelijk van de omstandigheden en het tijdstip van diagnose.

• Epidemiologie van hartaandoening
• Oorzaken van SCAD
• Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader
• Chirurgie
• Drugsmisbruik
• Zwangerschap
• Andere ziekten
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van hartaanval bij vrouwen
• Conservatief beleid
• Spoedbehandeling
• Verdere therapie
• Prognose van hartziekte
• Complicaties
• Preventie van SCAD
• Contactgroep SCAD Nederland

Epidemiologie van hartaandoening

Sinds het beschrijven van de aandoening in 1931 zijn enkele honderden patiënten beschreven in de medische literatuur. Een spontane dissectie van de kransslagader is de meest voorkomende oorzaak van hartaanvallen bij zwangere en postpartum (na de bevalling) vrouwen. Meer dan 90% van de patiënten die SCAD ontwikkelen, zijn vrouwen, vooral in de leeftijdsgroep van 43-52 jaar.

Oorzaken van SCAD

Eén van de slagaders die bloed aan het hart levert, voorziet spontaan minder bloed aan het hart, of er ontwikkelt zich een hematoom (verzameling bloed buiten de bloedvaten) tussen de lagen van de vaatwand. Dit leidt uiteindelijk tot een scheiding en verzwakking van de slagaderwanden (dissectie). Dit veroorzaakt een afsluiting van een bloedvat, wat de kans op een hartinfarct (hartaanval) verhoogt.

Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader

Chirurgie

Patiënten die reeds een operatie aan de kransslagaders hebben ondergaan, lopen vaker risico op een spontane dissectie van de kransslagaders.

Drugsmisbruik

Wanneer patiënten drugs en dan vooral cocaïne misbruiken, kan er een vaatspasme (kramp in de vaatwanden) ontstaan, wat het risico op SCAD verhoogt.

Zwangerschap

Hoewel de exacte oorzaak nog niet bekend is anno augustus 2024, wordt aangenomen dat de aandoening waarschijnlijk gerelateerd is aan oestrogeen- en progesterongerelateerde vaatveranderingen (hormonale veranderingen) die tijdens en na de zwangerschap optreden. Deze veranderingen kunnen leiden tot dissectie van de vaatwand, waardoor de bloedstroom naar het hart wordt beperkt en symptomen ontstaan.

Andere ziekten

Ook andere aandoeningen zijn geassocieerd met een spontane dissectie van de slagader, zoals:

• auto-immuunontstekingsziekten
• een hoge bloeddruk (hypertensie)
• fibromusculaire dysplasie (abnormale groei in de wand van de slagader)
• het Ehlers-Danlos-syndroom (ziekte met symptomen aan huid en gewrichten)
• het Loeys-Dietz-syndroom
• het Marfan-syndroom (aandoening met symptomen aan hart, ogen en skelet)
• lysyl-oxidasedeficiëntie
• vasculitis (een ontsteking van de vaatwanden)

Ook ernstige fysieke of emotionele stress en intensief sporten zijn in verband gebracht met het ontstaan van een spontane dissectie van de kransslagader, maar veel gevallen hebben geen duidelijke oorzaak.

Symptomen

Een spontane dissectie van de kransslagader presenteert zich vaak als een hartaanval bij jonge, middelbare en gezonde vrouwen. De patiënt krijgt meestal te maken met pijn op de borst (angina pectoris), een snelle hartslag, kortademigheid, zweten, extreme vermoeidheid, misselijkheid en duizeligheid. Een minderheid van patiënten met SCAD ervaart een cardiogene shock (onvoldoende bloedcirculatie door hartschade), ventriculaire aritmieën of een plotselinge hartdood.

Diagnose en onderzoeken

Een vraaggesprek geeft een idee over de aanwezige symptomen. Vervolgens zijn metingen van de bloeddruk, een bloedonderzoek, een echocardiografie (onderzoek van het hart door middel van geluidsgolven) en een ECG (hartfilmpje) nodig. De arts diagnosticeert SCAD meestal met een angiografie (röntgenfoto van de bloedvaten) en hartkatheterisatie.

Behandeling van hartaanval bij vrouwen

Conservatief beleid

De behandeling van SCAD is afhankelijk van de symptomen. Bij de meeste patiënten die hemodynamisch stabiel zijn en geen hoog risico op complicaties met de kransslagader hebben, is een conservatieve behandeling aanbevolen. De arts zorgt er dan voor dat de bloeddruk onder controle blijft. Deze patiënten herstellen meestal spontaan binnen een maand.

Spoedbehandeling

Als er een hoog risico is op hart- en vaatziekten of hemodynamische instabiliteit, of als de patiënt niet reageert op eerdere behandelingspogingen, kan een spoedbehandeling noodzakelijk zijn. Dit kan omvatten: coronaire stents of bypassoperaties van de kransslagader. Het gebruik van stents brengt echter risico’s met zich mee, zoals het verergeren van de dissectie of andere complicaties, omdat de vaatwanden bij SCAD al verzwakt zijn.

Verdere therapie

De verdere behandeling van de hartaandoening bestaat uit medicatie (bètablokkers, calciumkanaalblokkers en nitraten), hartrevalidatie en een goede opvolging.

Prognose van hartziekte

Hoewel het risico op overlijden als gevolg van SCAD laag is, heeft de aandoening een relatief hoge mate van recidief, wat in de toekomst tot verdere symptomen van een hartaanval kan leiden. De resultaten bij zwangere of net bevallen vrouwen zijn over het algemeen slechter dan bij andere vrouwen (of mannen) met de hartaandoening.

Complicaties

Complicaties van SCAD kunnen ernstig zijn en omvatten:

• Hartfalen: Aanhoudende hartschade kan leiden tot verminderde hartfunctie en uiteindelijk hartfalen.
• Recidiverende hartaanvallen: Het risico op toekomstige hartaanvallen blijft verhoogd, vooral zonder goede follow-up.
• Chronische pijn op de borst: Sommige patiënten blijven last houden van pijn op de borst ondanks behandeling.
• Psychosociale impact: De ervaring van een hartaanval kan leiden tot angst, depressie en andere psychosociale problemen.

Preventie van SCAD

Omdat de exacte oorzaken van SCAD niet volledig begrepen worden, zijn preventieve maatregelen beperkt. Het is echter raadzaam om risicofactoren zoals hypertensie, drugsmisbruik en extreme stress te beheersen. Regelmatige medische controles en een gezonde levensstijl zijn essentieel om het risico op hartaandoeningen te verminderen.

Contactgroep SCAD Nederland

De Facebook-groep SCAD Nederland is opgericht voor patiënten met een SCAD of SCAD-gerelateerde personen. Dit platform biedt informatie en het is ook mogelijk om ervaringen uit te wisselen.

Lees verder

• Aortadissectie: Scheur in wand van aorta met pijn op borst
• Aorta-angiografie: Onderzoek van bloedvaten van aorta
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomen
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte