Spontane dissectie van de kransslagader (SCAD): Hartziekte

Een spontane dissectie van de kransslagader (SCAD) is een zeldzame maar gevaarlijke aandoening waarbij de lagen van de vaatwand spontaan van elkaar scheiden. Dit resulteert in een afsluiting van het bloedvat, waardoor een patiënt te maken krijgt met een hartaanval. Vrouwen worden het vaakst door deze ziekte getroffen, hoewel de exacte oorzaak onbekend is. Er zijn echter enkele bekende risicofactoren. Bekende tekenen zijn kortademigheid en pijn op de borst. De behandeling is vaak medicamenteus, maar soms is een operatie noodzakelijk. De prognose varieert, afhankelijk van de omstandigheden en het tijdstip van diagnose.

• Epidemiologie van hartaandoeningen
• Oorzaken van SCAD
• Genetische factoren
• Vasculaire aandoeningen
• Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader
• Risicogroepen
• Symptomen
• Prognose van hartziekte
• Complicaties
• Preventie van SCAD
• Contactgroep SCAD Nederland

Epidemiologie van hartaandoeningen

Sinds de beschrijving van de aandoening in 1931 zijn er enkele honderden patiënten gedocumenteerd in de medische literatuur. Een spontane dissectie van de kransslagader is de meest voorkomende oorzaak van hartaanvallen bij zwangere en postpartum (na de bevalling) vrouwen. Meer dan 90% van de patiënten die SCAD ontwikkelen, zijn vrouwen, vooral in de leeftijdsgroep van 43-52 jaar.

De epidemiologie van SCAD is bijzonder belangrijk, omdat het de noodzaak onderstreept voor verder onderzoek naar deze aandoening. Het is cruciaal dat zorgverleners deze ziekte herkennen, vooral gezien het feit dat het voorkomt bij een relatief jonge en anderszins gezonde populatie. Er zijn nog veel onbekenden, wat de noodzaak voor gedegen onderzoek en gegevensverzameling onderstreept. Dit kan helpen bij het verbeteren van de diagnostiek en behandeling van SCAD in de toekomst.

Epidemiologische trends
Er is een groeiende belangstelling voor het bestuderen van SCAD, gezien het toenemende aantal gerapporteerde gevallen. Onderzoekers hebben vastgesteld dat er mogelijk genetische en hormonale predisposities zijn die bijdragen aan de ontwikkeling van deze aandoening bij vrouwen. Dit heeft geleid tot een bredere erkenning van de noodzaak om SCAD als een unieke entiteit in de cardiologie te beschouwen, apart van andere hartziekten.

Belang van geslacht en leeftijd
De sterke prevalentie van SCAD bij vrouwen, vooral in de leeftijdsgroep van 43-52 jaar, benadrukt het belang van geslacht en leeftijd in de epidemiologie van deze aandoening. Vrouwen hebben een ander risicoprofiel voor hart- en vaatziekten in vergelijking met mannen, en SCAD lijkt een unieke manifestatie van deze verschillen te zijn. Verdere studies zijn nodig om de rol van oestrogeen en andere hormonale factoren in de ontwikkeling van SCAD beter te begrijpen.

Geografische verspreiding
Er zijn aanwijzingen dat de incidentie van SCAD kan variëren op basis van geografische locatie. Studies tonen aan dat bepaalde populaties, zoals Noord-Amerikaanse en Europese vrouwen, een hogere incidentie van SCAD vertonen. Dit kan te maken hebben met genetische factoren, maar ook met levensstijl en omgevingsfactoren. Het is essentieel om deze geografische verschillen te blijven onderzoeken om gerichte preventie- en behandelingsstrategieën te ontwikkelen.

Socio-economische factoren
Socio-economische status kan ook een rol spelen in de epidemiologie van SCAD. Onderzoek toont aan dat vrouwen met een lagere socio-economische status mogelijk een hoger risico lopen op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, inclusief SCAD. Dit kan te maken hebben met beperkte toegang tot gezondheidszorg, hogere stressniveaus en ongezondere levensstijlkeuzes. Het is belangrijk om deze factoren in overweging te nemen bij het ontwikkelen van strategieën voor gezondheidsbevordering en ziektepreventie.

Oorzaken van SCAD

Eén van de slagaders die bloed aan het hart levert, voorziet spontaan minder bloed aan het hart, of er ontwikkelt zich een hematoom (verzameling bloed buiten de bloedvaten) tussen de lagen van de vaatwand. Dit leidt uiteindelijk tot een scheiding en verzwakking van de slagaderwanden (dissectie). Dit veroorzaakt een afsluiting van een bloedvat, wat de kans op een hartinfarct (hartaanval) verhoogt.

Het begrijpen van de oorzaken van SCAD is essentieel voor zowel de diagnose als de behandeling. Hoewel de precieze mechanismen nog niet volledig worden begrepen, is het belangrijk om risicofactoren en triggers te identificeren. Dit kan bijdragen aan vroegtijdige herkenning en preventie van de aandoening.

Genetische factoren

Er zijn aanwijzingen dat genetische predispositie een rol speelt bij de ontwikkeling van SCAD. Onderzoek suggereert dat patiënten met een familiegeschiedenis van hartziekten mogelijk een verhoogd risico op SCAD hebben. Genetische tests kunnen nuttig zijn voor het identificeren van risicopatiënten en het verbeteren van preventiestrategieën.

Vasculaire aandoeningen

Bepaalde vasculaire aandoeningen, zoals fibromusculaire dysplasie, worden geassocieerd met een verhoogd risico op SCAD. Deze aandoeningen kunnen leiden tot zwakte in de vaatwanden, wat het risico op dissectie vergroot. Het begrijpen van de relatie tussen SCAD en deze aandoeningen is cruciaal voor het diagnosticeren van risicopatiënten.

Risicofactoren van spontane dissectie van de kransslagader

Chirurgie
Patiënten die reeds een operatie aan de kransslagaders hebben ondergaan, lopen vaker risico op een spontane dissectie van de kransslagaders. Het is belangrijk dat patiënten met een geschiedenis van hartchirurgie goed in de gaten worden gehouden, vooral als ze symptomen ervaren die wijzen op hartproblemen.

Drugsmisbruik
Wanneer patiënten drugs en dan vooral cocaïne misbruiken, kan er een vaatspasme (kramp in de vaatwanden) ontstaan, wat het risico op SCAD verhoogt. Het is cruciaal voor zorgverleners om dit in overweging te nemen bij het beoordelen van patiënten met verdachte symptomen.

Zwangerschap
Hoewel de exacte oorzaak nog niet bekend is anno oktober 2024, wordt aangenomen dat de aandoening waarschijnlijk gerelateerd is aan oestrogeen- en progesterongerelateerde vaatveranderingen (hormonale veranderingen) die tijdens en na de zwangerschap optreden. Deze veranderingen kunnen leiden tot dissectie van de vaatwand, waardoor de bloedstroom naar het hart wordt beperkt en symptomen ontstaan.

Andere ziekten
Ook andere aandoeningen zijn geassocieerd met een spontane dissectie van de slagader. Dit omvat auto-immuunontstekingsziekten, een hoge bloeddruk (hypertensie), fibromusculaire dysplasie (abnormale groei in de wand van de slagader), het Ehlers-Danlos-syndroom (ziekte met symptomen aan huid en gewrichten), het Loeys-Dietz-syndroom, het Marfan-syndroom (aandoening met symptomen aan hart, ogen en skelet), lysyl-oxidasedeficiëntie en vasculitis (een ontsteking van de vaatwanden).

Ernstige fysieke of emotionele stress en intensief sporten zijn in verband gebracht met het ontstaan van een spontane dissectie van de kransslagader, maar veel gevallen hebben geen duidelijke oorzaak. Het is van belang dat patiënten zich bewust zijn van hun gezondheidstoestand en eventuele symptomen tijdig rapporteren aan hun zorgverleners.

Lifestyle factoren
Levensstijl speelt een belangrijke rol bij het risico op SCAD. Ongezonde voeding, gebrek aan lichaamsbeweging, en roken zijn allemaal risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van hartziekten in het algemeen en SCAD in het bijzonder. Het bevorderen van gezonde levensstijlkeuzes kan een positieve impact hebben op het verlagen van het risico op SCAD.

Risicogroepen

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd
Vrouwen in de vruchtbare leeftijd, vooral tijdens of na de zwangerschap, vormen een risicogroep voor SCAD. Het is van essentieel belang dat zorgverleners zich bewust zijn van deze risicogroep en de symptomen van SCAD kunnen herkennen.

Jonge vrouwen met hartklachten
Jonge vrouwen die zich presenteren met symptomen van hartklachten, zoals pijn op de borst, moeten zorgvuldig worden beoordeeld op de mogelijkheid van SCAD, zelfs als ze geen typische risicofactoren vertonen. Het is cruciaal dat zorgverleners deze aandoening overwegen bij jonge vrouwen, ongeacht hun medische geschiedenis.

Symptomen

Een spontane dissectie van de kransslagader presenteert zich vaak als een hartaanval bij jonge, middelbare en gezonde vrouwen. De patiënt krijgt meestal te maken met pijn op de borst (angina pectoris), een druk of knijpende pijn, en dit kan gepaard gaan met misselijkheid, zweten, en kortademigheid. Het is cruciaal dat deze symptomen tijdig worden herkend om de diagnose van SCAD te overwegen en zo nodig snelle behandeling te initiëren.

Diagnostische benadering
Bij patiënten met een vermoedelijke SCAD is het essentieel om een gedegen diagnostische evaluatie uit te voeren. Dit omvat meestal een combinatie van beeldvormingstechnieken zoals een hartfilmpje (ECG), echocardiografie, en in sommige gevallen een coronair angiogram. Het doel is om de aanwezigheid van dissectie te bevestigen en de ernst ervan te beoordelen.

Behandelopties
De behandeling van SCAD omvat een combinatie van medicamenteuze therapie en mogelijk invasieve procedures, afhankelijk van de ernst van de aandoening.

Medicamenteuze therapie
De initiële behandeling kan bestaan uit medicatie om de hartfunctie te verbeteren en de bloedstroom te herstellen. Dit omvat medicatie zoals bloedverdunners, betablokkers, en ACE-remmers.

Invasieve behandelingen
Bij patiënten met hemodynamische instabiliteit of aanhoudende myocardischemie (hartspierdoorbloeding) is een invasieve behandeling noodzakelijk. Dit kan onder meer het plaatsen van een stent of een bypassoperatie inhouden. Het is van belang dat zorgverleners zich bewust zijn van de unieke aard van SCAD en de behandelopties die beschikbaar zijn.

Revalidatie
De revalidatie na SCAD is van cruciaal belang voor het herstel van de patiënt. Dit kan het verbeteren van de levensstijl en het ontwikkelen van copingstrategieën omvatten. Het doel is om patiënten te helpen hun leven zo normaal mogelijk voort te zetten en terug te keren naar hun dagelijkse activiteiten.

Prognose van hartziekte

Hoewel het risico op overlijden als gevolg van spontane coronairarteriedissectie (SCAD) laag is, vertoont deze aandoening een relatief hoge mate van recidief, wat in de toekomst kan leiden tot verdere symptomen van een hartaanval. De prognose voor patiënten met SCAD is echter niet uniform en varieert afhankelijk van verschillende factoren. Onderzoek toont aan dat de uitkomsten bij zwangere of net bevallen vrouwen over het algemeen slechter zijn dan bij andere vrouwen of mannen met de hartaandoening. Dit benadrukt het belang van een zorgvuldige opvolging en monitoring van deze specifieke patiëntengroep.

Risicofactoren
Het identificeren van risicofactoren is cruciaal voor het begrijpen van de prognose van SCAD. Hoewel niet alle risicofactoren te beïnvloeden zijn, kunnen bepaalde levensstijlfactoren worden gemanipuleerd om het risico op recidieven te verlagen. Patiënten met een geschiedenis van hoge bloeddruk, cholesterolproblemen of een familiegeschiedenis van hartziekten hebben een verhoogd risico. Daarnaast kunnen psychosociale factoren zoals stress en angst bijdragen aan de ontwikkeling en verergering van de aandoening. Het beheersen van deze risicofactoren kan helpen om de prognose van patiënten te verbeteren en verdere complicaties te voorkomen.

Opvolging na diagnose
Na de diagnose SCAD is regelmatige opvolging van groot belang. Dit omvat periodieke medische controles, waarbij het risico op recidief nauwlettend wordt gevolgd. Patiënten kunnen baat hebben bij een multidisciplinaire aanpak, waarbij cardiologen, psychologen en andere zorgverleners samenwerken om een holistische zorgbenadering te bieden. Het aanpassen van het voedingspatroon, het stimuleren van fysieke activiteit en het bieden van expertise zijn essentieel om patiënten te ondersteunen in hun herstelproces.

Complicaties

Complicaties van SCAD kunnen ernstig zijn en hebben een aanzienlijke impact op de kwaliteit van leven van patiënten.

Hartfalen is een veelvoorkomende complicatie die kan voortvloeien uit aanhoudende hartschade. Dit leidt tot een verminderde hartfunctie en kan uiteindelijk resulteren in hartfalen.

Een ander ernstig probleem is de kans op recidiverende hartaanvallen. Het risico op toekomstige hartaanvallen blijft verhoogd, vooral zonder goede opvolging en monitoring.

Daarnaast ervaren sommige patiënten chronische pijn op de borst, die kan aanhouden ondanks behandeling. Dit heeft niet alleen fysieke gevolgen, maar kan ook de psychosociale gezondheid beïnvloeden. De ervaring van een hartaanval kan leiden tot angst, depressie en andere psychosociale problemen, wat een holistische benadering van zorg nog belangrijker maakt.

Psychosociale impact
De psychosociale impact van SCAD mag niet onderschat worden. Veel patiënten ervaren emotionele uitdagingen na het doormaken van een hartaanval. Angst en depressie kunnen ontstaan als gevolg van de onzekerheid over hun gezondheidstoestand. Het is cruciaal dat zorgverleners aandacht besteden aan deze aspecten en patiënten doorverwijzen naar expertise waar nodig. Groepsondersteuning en psychotherapie kunnen waardevol zijn om patiënten te helpen bij het omgaan met hun ervaringen en om een gevoel van gemeenschap te creëren.

Revalidatie
De revalidatie na SCAD is van cruciaal belang voor het herstel van de patiënt. Dit proces kan bestaan uit het verbeteren van het voedingspatroon, het ontwikkelen van een passend oefenprogramma, en het aangaan van gesprekken met experts om de geestelijke gezondheid te bevorderen. Het doel is om patiënten te helpen hun leven zo normaal mogelijk voort te zetten en terug te keren naar hun dagelijkse activiteiten.

Preventie van SCAD

Omdat de exacte oorzaken van SCAD nog niet volledig begrepen worden, zijn preventieve maatregelen beperkt. Het is echter raadzaam om risicofactoren zoals hypertensie, drugsmisbruik en extreme stress te beheersen. Regelmatige medische controles en een gezonde levensstijl zijn essentieel om het risico op hartaandoeningen te verminderen. Het bevorderen van een gezond voedingspatroon, samen met het ontwikkelen van effectieve stressmanagementtechnieken, kan ook bijdragen aan de preventie van SCAD.

Contactgroep SCAD Nederland

De Facebook-groep SCAD Nederland is opgericht voor patiënten met SCAD of SCAD-gerelateerde personen. Dit platform biedt informatie en het is ook mogelijk om ervaringen uit te wisselen. De groep kan een waardevolle bron van steun en informatie zijn voor patiënten die met de uitdagingen van SCAD omgaan. Het delen van ervaringen en tips kan helpen om de impact van deze aandoening te verlichten en het herstelproces te ondersteunen.

Lees verder

• Aortadissectie: Scheur in wand van aorta met pijn op borst
• Aorta-angiografie: Onderzoek van bloedvaten van aorta
• Hartaanval (hartinfarct): Beperkte bloedstroom naar hart
• Hartaanval bij vrouwen: Risicofactoren en symptomen
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte