Yogahoudingen – yoganidrasana (yoga-slaaphouding)

Yoganidrasana is een yogaoefening waarvan de benaming zijn oorsprong vindt in de Indiase mythologie. Het woord 'nidra' betekent 'slaap'. Het heeft betrekking op de rustperiode van Vishnu tussen twee scheppingscycli in. Veel gevorderde yogi's beschouwen yoganidrasana als een van de meest ontspannende asana’s die er zijn, hoewel de aanblik beslist anders doet vermoeden. Niettemin geeft yoganidrasana een aangenaam gevoel in de rug en kan als een ontspanningsoefening worden gezien en zelfs als een slaaphouding. Yoganidrasana kent veel voordelen, zoals een grondige fysieke en mentale relaxatie, een lenige rug, een verbeterde spijsvertering en vermindering van stress en vermoeidheid. Overigens zouden mensen met weinig zelfcontrole en innerlijke kracht veel baat kunnen hebben bij de yoga-slaaphouding.

Inhoud

• Oorsprong van yoganidrasana (yoga-slaaphouding)
• Techniek
• Aandachtspunten
• Uitwerking
• Gezondheidseffecten van yoganidrasana (yoga-slaaphouding)
• Therapie

Oorsprong van yoganidrasana (yoga-slaaphouding)

Het Sanskriet-woord nidra betekent ‘slaap’ of 'rust'. Asana wil zeggen ‘(zit)houding’ en vormt de derde fase van het achtvoudige yogapad van Patanjali (Yoga-Sutras). Yoganidrasana is een asana uit de hatha-yoga en alleen geschikt voor gevorderden. In de yoga-slaaphouding legt u de benen met gekruiste enkels achter het hoofd in de nek. Daarbij wordt de rug intensief gerekt. Aldus vormen de benen en enkels een natuurlijk kussen voor het hoofd. De rug kan beschouwd worden als het bed. Het woord ‘nidra’ heeft bovendien een mythologische achtergrond.

De slaap (nidra) van Vishnu
Vishnu is een van de drie belangrijkste goden in het hindoeïsme, naast Brahma en Shiva. Hij is de godheid die het universum in stand houdt en volgens het hindoeïsme op verschillende cruciale momenten in de aardse geschiedenis als incarnatie op de wereld is verschenen om de mensheid te behoeden voor de ondergang en een spirituele weg te wijzen. Onder andere als Boeddha. In symbolische zin ademt Vishnu aan het begin der tijden de schepping (groei, evolutie) uit. Aan het einde van een scheppingscyclus ademt hij het universum weer in. Het principe komt deels overeen met de wetenschappelijke zienswijze dat het heelal uitdijt, ofwel de uitademing van Vishnu. Het is enigszins vergelijkbaar met de groei van bijvoorbeeld een enorme beukenboom die inherent besloten ligt in het beukennootje. Na de inademing van de godheid is de schepping (tijd en ruimte) weer verborgen in Vishnu. De schepping is met andere woorden opgeborgen als ‘foetus’ tot Vishnu weer uitademt en er een nieuwe scheppingscyclus begint. In het moderne wetenschappelijke denken zou men dat de nieuwe 'oerknal' of 'big bang' kunnen noemen.

Techniek

Probeer zo diep mogelijk te ademen tijdens de voltooiing van yoganidrasana. Voor het verkrijgen van de vereiste lenigheid om yoganidrasana te kunnen uitvoeren, is het belangrijk om de basishoudingen te beheersen en aldus blessures te voorkomen. Bij klachten van de gewrichten en de rug is het beter eerst medisch advies in te winnen.

1. Ga in savasana (lijkhouding), benen gestrekt, armen aan weerszijden van het lichaam.
2. Buig de knieën en breng ze naar het hoofd, waarbij u de linkervoet tegen de onderkant van het linkerdijbeen gedrukt houdt.
3. Druk het rechterbeen achter de rechterschouder, waarbij u de enkel met beide handen vasthoudt en de rechtervoet over het hoofd brengt. De nek bevindt zich nu tussen de kuit en de enkel.
4. Blijf even in deze houding. Bereid u voor op de volgende stappen.
5. Adem uit en volg stap drie wat betreft het plaatsen van het linkerbeen achter het hoofd. Zorg ervoor dat de linkervoet zich onder de rechtervoet bevindt en de voeten elkaar bij de enkels kruisen.
6. Plaats nu de armen naast het lichaam en de handen achter de billen tegen de onderrug aan.
7. Adem rustig door in de volledige yoga-ademhaling.
8. Kom in omgekeerde volgorde terug,
9. Herhaal deze oefening waarbij de rechtervoet zich onder de linkervoet bevindt.
10. Kom terug in de beginhouding.
11. Ontspan in savasana (lijkhouding).

Aandachtspunten

Het is belangrijk dat u de benen een voor een achter het hoofd brengt. Dus niet meteen kruislings. Door ze een voor een te plaatsen kunt u de benen op de juiste wijze schikken als een kussen. Het spreekt vanzelf dat dit de ontspanning in de voltooide yoganidrasana zeer ten goede komt. Mijd deze asana bij klachten van de rug die niet te wijten zijn aan vermoeidheid. Ook is yoganidrasana niet geschikt tijdens de zwangerschap en bij gewrichtsklachten van de schouders, heupen, enkels en knieën. Ga in yoganidrasana (yoga-slaaphouding) waarbij de dagelijkse yogasessie als warming-up fungeert. Gebruik de yoga-slaaphouding dus als afsluiting nadat u in de andere yogahoudingen bent gegaan.

Uitwerking

Voor beginnende yogi's heeft yoganidrasana iets ‘afschrikwekkends’ zoals men de benen in de nek legt. Maar het ziet ‘erger' uit dan het in werkelijkheid is. Wie de basishoudingen beheerst, zal zelfs weinig moeite hebben met de yoga-slaaphouding. Alleen al de talrijke voordelen zijn een uitstekende reden om deze yogahouding in het dagelijkse oefenprogramma op te nemen.

Stress
Yoganidrasana is een gedegen strekoefening voor de rug en tevens een van de beste vooroverbuigende yogahoudingen. Het is een asana die zelfs paschimottanasana (zittende vooroverbuiging) naar de kroon steekt. Yoganidrasana activeert de spijsvertering en voorkomt obstipatie, vermindert stress en spanningen, verbetert de lichaamshoudng en verzacht menstruatieklachten en menopauzale problemen.

Gezondheidseffecten van yoganidrasana (yoga-slaaphouding)

Yoganidrasana is een zeer kalmerende asana en wordt in de orthodoxe yoga zelfs als slaap/meditatiehouding gebruikt. Naar verluidt sliepen de Indiase yogi’s in vervlogen tijden in deze asana. In kundalini-yoga is yoganidrasana eveneens belangrijk voor het wekken van de svadisthana-chakra, de tweede chakra die innerlijke kracht, mentale en emotionele balans en vitaliteit schenkt.

Therapie

Yoganidrasana heeft een therapeutische en ondersteunende, maar niet per definitie een genezende uitwerking op onder andere de volgende klachten, kwalen en aandoeningen:

• Spijsverteringsproblemen, waaronder obstipatie.
• Gebrek aan eetlust.
• Stramme rug, schouders en hamstrings.
• Gebrek aan energie en vitaliteit.
• Stress.
• Concentratiestoornissen.
• Slechte lichaamshouding.
• Menstruatieklachten en menopauze problemen.
• 'Buikje' en 'vetrollen'.
• Angststoornissen.
• Vermoeidheid.

Lees verder

• Yoga (asana's) voor beginners en gevorderden
• Ademoefeningen (pranayama) voor beginners en gevorderden
• Yoga en hindoeïsme – de lotusbloem
• Yogahoudingen – garudasana (adelaarshouding)
• Yogahoudingen – urdhva kukkutasana (opwaartse haanhouding)