Williams-syndroom: Ontwikkelingsstoornis
Het Williams-syndroom is een ontwikkelingsstoornis die vele delen van het lichaam treft. Het kenmerkt zich vooral door een lichte tot ernstige verstandelijke handicap, leerproblemen en cardiovasculaire aandoeningen. Daarnaast vertoont een patiënt met het Williams-syndroom een zeer opvallende, vriendelijke en sociale persoonlijkheid. De aandoening werd door de Nieuw-Zeelandse cardioloog J.C.P. Williams beschreven in 1961.
Synoniemen aandoening
Het Williams-syndroom is bekend onder verschillende synoniemen:
- Beuren-syndroom
- elfachtig gezicht met hypercalciëmie
- elfachtig gezichtssyndroom
- hypercalciëmie-supravalvar aortastenose
- infantiele hypercalciëmie
- supravalvar aortastenose syndroom
- WBS
- Williams-Beuren syndroom
- WMS
- WS
Epidemiologie Williams-syndroom
In Nederland wordt jaarlijks bij een tiental kinderen het Williams-syndroom gediagnosticeerd. Mannen en vrouwen zijn in gelijke aantallen getroffen. Er wordt echter gesuggereerd dat mannen vaak een ernstigere
cardiovasculaire aandoening vertonen dan vrouwen, en dat de symptomen bij mannen zich vaak op jongere leeftijd presenteren. Er is verder geen bekende raciale of etnische voorkeur voor het Williams-syndroom.
Leeftijd en diagnose
De diagnose van het Williams-syndroom wordt meestal gesteld in de vroege kinderjaren, vaak rond de leeftijd van 2 tot 4 jaar. Dit gebeurt wanneer ontwikkelingsvertragingen, karakteristieke gedragskenmerken en uiterlijke kenmerken opvallen.
Geografische verspreiding
Het Williams-syndroom heeft een vergelijkbare prevalentie in verschillende delen van de wereld. Dit duidt op een spontane genetische mutatie als primaire oorzaak, onafhankelijk van geografische of culturele factoren.
Trend in diagnostiek
Met de vooruitgang in genetische testtechnieken is de detectie van het Williams-syndroom verbeterd, waardoor het vaker en eerder wordt gediagnosticeerd. Dit heeft geleid tot betere medische opvolging en ondersteuning voor patiënten.
Mechanisme
Het Williams-syndroom wordt veroorzaakt door een microdeletie op chromosoom 7, specifiek in de regio 7q11.23. Deze deletie omvat het elastine-gen (ELN), wat bijdraagt aan veel van de klinische kenmerken van de aandoening.
Genetische oorzaak
De microdeletie in chromosoom 7 treedt meestal spontaan op tijdens de vorming van de geslachtscellen. Erfelijke overdracht is zeldzaam, maar wanneer een ouder de aandoening heeft, is er een kans van 50% dat het wordt doorgegeven.
Effecten op het lichaam
De afwezigheid van het elastine-gen leidt tot problemen met de elasticiteit van bloedvaten en weefsels, wat kan resulteren in cardiovasculaire aandoeningen, zoals supravalvulaire aortastenose. Daarnaast beïnvloedt de deletie andere genen, wat bijdraagt aan de cognitieve en gedragskenmerken van het syndroom.
Moleculaire processen
De deletie beïnvloedt meerdere biologische processen, waaronder de ontwikkeling van het zenuwstelsel en de structurele integriteit van weefsels. Dit verklaart de combinatie van fysieke, cognitieve en sociale symptomen bij patiënten met het Williams-syndroom.
Oorzaken en erfelijkheid
De oorzaak van het Williams-syndroom is een deletie van genetisch materiaal op een deel van chromosoom 7. Het Williams-syndroom is een autosomaal dominante aandoening, wat betekent dat een kopie van het gewijzigde chromosoom 7 in elke cel voldoende is om de aandoening te veroorzaken. Het syndroom is echter bij een klein percentage van de patiënten erfelijk. In de meeste gevallen ontstaat het syndroom spontaan zonder dat het in de familie voorkomt.
Risicofactoren
Er zijn geen bekende externe risicofactoren die het ontstaan van het Williams-syndroom beïnvloeden, aangezien het meestal het gevolg is van een spontane genetische mutatie. Toch kunnen bepaalde factoren een rol spelen in het verloop en de ernst van de aandoening.
Genetische predispositie
Hoewel de mutatie spontaan is, kunnen zeldzame gevallen van erfelijke overdracht voorkomen. Ouders met het Williams-syndroom hebben een verhoogd risico om een kind met dezelfde aandoening te krijgen.
Omgevingsfactoren
Er is geen bewijs dat omgevingsfactoren, zoals blootstelling aan toxines of levensstijl van de ouders, het risico op de genetische mutatie verhogen.
Medische geschiedenis van de ouders
In zeer zeldzame gevallen kan de genetische deletie worden geërfd van een ouder met een gebalanceerde chromosomale translocatie die geen symptomen vertoont. Genetisch advies kan in dergelijke situaties nuttig zijn.
Risicogroepen
De risicogroepen voor het Williams-syndroom zijn beperkt tot genetische factoren, aangezien de aandoening het gevolg is van een spontane mutatie. Toch zijn er enkele subgroepen die extra medische aandacht vereisen.
Pasgeborenen met familiegeschiedenis
Hoewel de meeste gevallen sporadisch zijn, moeten pasgeborenen met een ouder die het Williams-syndroom heeft, zorgvuldig worden gescreend.
Kinderen met kenmerken van ontwikkelingsstoornissen
Kinderen die traag zijn in hun ontwikkeling, specifieke gedragskenmerken vertonen of cardiovasculaire problemen hebben, kunnen een verhoogd risico hebben op het Williams-syndroom en moeten worden onderzocht.
Patiënten met cardiovasculaire aandoeningen
Aangezien supravalvulaire aortastenose een kenmerk is van het Williams-syndroom, moeten patiënten met deze diagnose worden gescreend op de genetische mutatie.
Symptomen: Gezicht, cardiovasculaire aandoening, hypercalciëmie, ontwikkelingsstoornis
Aangezicht
Jonge kinderen met het Williams-syndroom hebben karakteristieke gelaatstrekken, waaronder een breed voorhoofd, een kleine wipneus, een lang filtrum (bovenliplengte), een brede mond, volle lippen, volle wangen, een kleine kin en
wallen rond de ogen. Bij sommige patiënten met groene en blauwe ogen (
oogkleur) is er een stervormig patroon op de iris te vinden. De oogleden zijn vaak ook bol. Veel getroffen patiënten hebben tandheelkundige problemen zoals kleine, ver uit elkaar staande, kromme of niet aanwezige tanden. Bij oudere kinderen en volwassenen lijkt het gezicht langer en uitgemergeld. De gelaatstrekken worden duidelijker naarmate de patiënt ouder wordt.

Pijn op de borst komt voor bij het Williams-syndroom /
Bron: Pexels, Pixabay
Hart- en vaataandoeningen
De meerderheid van de patiënten met het Williams-syndroom heeft een matige tot ernstige hart- of bloedvataandoening. Meestal presenteert de patiënt zich met een vernauwing in de aorta (supravalvulaire aorta stenose) of een vernauwing in de longslagaders. Als de patiënt voor deze aandoening geen behandeling krijgt, kan de aortavernauwing leiden tot
kortademigheid,
pijn op de borst en
hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart). Andere problemen met het hart en de bloedvaten, zoals hoge bloeddruk (
hypertensie), zijn ook gerapporteerd bij patiënten met het Williams-syndroom.
Hypercalciëmie
Bij ongeveer 15% van de jonge kinderen met het Williams-syndroom stellen artsen een verhoogd calciumgehalte in het bloed (
medische term is "hypercalciëmie") vast. De ware frequentie en de oorzaak hiervan zijn niet volledig bekend. Wanneer
hypercalciëmie aanwezig is, heeft de patiënt koliekachtige symptomen en kan hij (erg)
prikkelbaar zijn. Soms is aangepaste voeding of medische behandeling voor hypercalciëmie nodig. In de meeste gevallen verdwijnt de aandoening in de kindertijd, maar dit is niet bij elke patiënt het geval.
Ontwikkelingsstoornis
Patiënten met het Williams-syndroom hebben meestal moeite met visueel-ruimtelijke taken, zoals tekenen en het samenstellen van puzzels. De patiënt heeft echter vaak weinig of geen problemen met gesproken taal, muziek en het leren door herhaling.
Persoonlijkheid
Getroffen patiënten hebben boeiende persoonlijkheden en een extreme belangstelling voor andere mensen. Andere mensen overschatten vaak patiënten met het Williams-syndroom vanwege hun sterke taalvaardigheden.
Bijkomende symptomen
Een grote waaier aan bijkomende symptomen is mogelijk:
Alarmsymptomen
Het vroegtijdig herkennen van alarmsymptomen kan bijdragen aan een tijdige diagnose en behandeling. Hoewel het Williams-syndroom vaak wordt gekenmerkt door specifieke uiterlijke en gedragskenmerken, zijn er ook andere belangrijke symptomen.
Cardiovasculaire problemen
Patiënten met ernstige cardiovasculaire afwijkingen, zoals supravalvulaire aortastenose of pulmonale stenose, moeten direct worden onderzocht op onderliggende genetische oorzaken.
Groeivertraging
Een vertraagde groei of ondergewicht bij baby's kan wijzen op het Williams-syndroom, vooral in combinatie met andere kenmerken.
Cognitieve en sociale kenmerken
Specifieke gedragskenmerken, zoals een overmatig sociaal karakter en angstgevoeligheid, kunnen alarmsignalen zijn die verdere diagnostiek vereisen.
Diagnose en onderzoeken
De diagnose wordt gesteld door middel van een uitgebreid klinisch onderzoek. Daarnaast is er een DNA-test beschikbaar om de aanwezigheid van de genetische afwijking te bevestigen.
Behandeling
De behandeling van het Williams-syndroom vereist een multidisciplinaire aanpak. Logopedie en ergotherapie zijn vaak noodzakelijk. Aangezien patiënten een verhoogd risico hebben op bloedvatvernauwing (
vasoconstrictie) of hoge bloeddruk, is regelmatige controle bij een cardioloog aanbevolen. Er is ook nood aan periodieke controles van het calciumgehalte en vitamine D in het bloed. Regelmatige tandarts- en oogartscontroles zijn eveneens belangrijk. Wanneer de patiënt een mogelijk kort gestalte heeft en/of een
vroegtijdige puberteit ontwikkelt, is een bezoek aan een endocrinoloog aanbevolen. Mogelijke aanvullende therapieën kunnen hippotherapie, muziektherapie en geluid gebaseerde therapie omvatten.
Prognose aandoening
Ouders zeggen vaak dat het leven met een kind met het Williams-syndroom erg leerrijk is door het vreugdevolle karakter van hun kind. Desondanks zijn er ook kanttekeningen. Veel patiënten hebben levensbedreigende hart- en vaataandoeningen, wat een belangrijke oorzaak is van vroegtijdige sterfte. Bovendien is er veel therapie nodig naarmate het kind ouder wordt. Volwassenen met het Williams-syndroom dragen vaak bij aan de gemeenschap als vrijwilliger of werknemer, bijvoorbeeld in een ziekenhuis, bibliotheek of bij een dierenarts. Veelal is begeleid wonen aanbevolen.
Via het
Oudernetwerk Williams Syndroom is meer informatie te vinden over dit zeldzame syndroom. Patiënten, ouders, verzorgers en andere betrokkenen kunnen hier informatie vinden over de aandoening. Het netwerk organiseert ook activiteiten, verstuurt nieuwsbrieven en organiseert studiedagen rond het Williams-syndroom. Het Oudernetwerk Williams Syndroom is ook te vinden op
Facebook. In
België bestaat een vereniging rond het Williams-syndroom die eveneens activiteiten organiseert. De Belgische vereniging heeft een aantal brochures en uitgebreide informatie over het syndroom online geplaatst. Bij zowel de Belgische als de Nederlandse organisatie staat lotgenotencontact centraal.
Ondersteuning en educatie
Voor gezinnen en zorgverleners is het essentieel om toegang te hebben tot educatieve bronnen en ondersteuning. Er zijn diverse programma’s en online platforms die educatieve informatie en steun bieden voor ouders van kinderen met het Williams-syndroom. Deze bronnen helpen bij het navigeren door de complexe zorgbehoeften en bij het begrijpen van de unieke uitdagingen die deze aandoening met zich meebrengt.
Complicaties
Patiënten met het Williams-syndroom kunnen verschillende complicaties ervaren:
- Hart- en vaatproblemen: Veel patiënten ontwikkelen ernstige hart- en vaatproblemen, zoals supravalvulaire aorta stenose en hoge bloeddruk. Deze aandoeningen kunnen leiden tot hartfalen en andere ernstige cardiovasculaire complicaties.
- Hypercalciëmie: Bij sommige patiënten kan hypercalciëmie (verhoogd calciumgehalte in het bloed) complicaties veroorzaken zoals nierstenen en koliekachtige pijn.
- Leer- en ontwikkelingsproblemen: Hoewel patiënten vaak sterke taalvaardigheden hebben, kunnen ze ernstige problemen ondervinden met visueel-ruimtelijke vaardigheden en andere leerprocessen. Dit kan leiden tot langdurige moeilijkheden op school en in het dagelijks leven.
- Tandheelkundige problemen: Patiënten kunnen tandheelkundige complicaties ervaren zoals ontbrekende tanden, kromme tanden en andere gebitsproblemen die verdere tandheelkundige zorg vereisen.
- Sociale en emotionele uitdagingen: De uitermate sociale aard van de patiënten kan leiden tot problemen met sociale interacties en mogelijk misbruik door anderen die misbruik maken van hun vertrouwen en openhartigheid.
Preventie
Hoewel het Williams-syndroom een genetische aandoening is die niet volledig kan worden voorkomen, kunnen bepaalde maatregelen helpen om de impact van de aandoening te beheersen en complicaties te verminderen:
- Regelmatige medische controles: Het is cruciaal om regelmatige controles bij een cardioloog te hebben om hart- en vaatproblemen vroegtijdig op te sporen en te behandelen. Regelmatige controles van het calcium- en vitamine D-niveau zijn ook aanbevolen.
- Multidisciplinaire zorg: Een team van zorgverleners, waaronder logopedisten, ergotherapeuten en endocrinologen, kan helpen bij het beheer van de symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven.
- Vroegtijdige interventie: Vroegtijdige diagnostiek en interventie kunnen helpen om de ontwikkelingsstoornissen en leerproblemen te verminderen door passende therapieën en educatieve ondersteuning te bieden.
- Gezonde levensstijl: Het bevorderen van een gezonde levensstijl, inclusief een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige fysieke activiteit, kan bijdragen aan het verbeteren van de algehele gezondheid en het welzijn van de patiënt.
- Ondersteuning en educatie: Voor ouders en verzorgers is het belangrijk om toegang te hebben tot educatieve bronnen en ondersteuning om de uitdagingen van het syndroom effectief te beheren en om een ondersteunende omgeving voor de patiënt te creëren.
Praktische tips voor het omgaan met het Williams-syndroom
Het Williams-syndroom is een genetische aandoening die diverse lichamelijke en cognitieve kenmerken met zich meebrengt. Patiënten met dit syndroom kunnen verschillende uitdagingen ervaren, maar met de juiste ondersteuning kunnen ze een bevredigend leven leiden. Er zijn verschillende praktische strategieën die zowel patiënten als hun omgeving kunnen helpen om beter om te gaan met de symptomen van het Williams-syndroom.
Zorg goed voor jezelf
Het is belangrijk om een
gezond voedingspatroon te volgen. Dit helpt niet alleen om een gezond gewicht te behouden, maar kan ook de algehele gezondheid ondersteunen, inclusief de hartgezondheid, wat essentieel is bij het Williams-syndroom. Omdat mensen met dit syndroom vaak een verhoogd risico hebben op hartproblemen, moet je ervoor zorgen dat je een dieet eet dat rijk is aan groenten, fruit, volkorenproducten en magere eiwitten. Vermijd overmatig zout en suiker, wat kan bijdragen aan verhoogde bloeddruk en andere gezondheidsproblemen.
Daarnaast is het belangrijk om voldoende te bewegen. Regelmatige lichaamsbeweging helpt niet alleen om de algehele gezondheid te bevorderen, maar kan ook bijdragen aan het verbeteren van de stemming en het verlagen van stress. Activiteiten zoals wandelen, zwemmen of lichte krachttraining kunnen nuttig zijn. Raadpleeg altijd een arts of fysiotherapeut om te bepalen wat het beste voor je is.
Versterk sociale interactie en mentale gezondheid
Mensen met het Williams-syndroom hebben vaak een sterk verlangen naar sociale interactie, en ze voelen zich gelukkig wanneer ze in contact komen met anderen. Het is belangrijk om sociale activiteiten te plannen die hen stimuleren en hen de mogelijkheid bieden om hun sociale vaardigheden te ontwikkelen. Dit kan variëren van speelse activiteiten tot formele groepsbijeenkomsten. Socialiseren helpt bij het verbeteren van de cognitieve functies en bevordert het gevoel van welbevinden.
Omdat het Williams-syndroom ook cognitieve uitdagingen met zich meebrengt, is het belangrijk om aandacht te besteden aan de mentale gezondheid. Psychische ondersteuning is cruciaal, en regelmatig overleg met therapeuten kan helpen om emotionele problemen te beheersen. Praat met artsen over de mogelijkheid van ondersteunende therapieën of cognitieve begeleiding om de mentale veerkracht van de patiënt te versterken. Mentale gezondheid is net zo belangrijk als fysieke gezondheid, en het verbeteren van de cognitieve functies kan het dagelijks functioneren bevorderen.
Medische opvolging en controle
Regelmatige medische controles zijn belangrijk om de gezondheid van mensen met het Williams-syndroom goed te monitoren. Aangezien ze gevoelig kunnen zijn voor hartproblemen, nierproblemen en andere lichamelijke afwijkingen, moeten ze regelmatig gecontroleerd worden op deze mogelijke complicaties. Zorg ervoor dat er een sterk netwerk van zorgverleners is die kunnen helpen om op tijd te reageren op gezondheidsproblemen. Dit kan bestaan uit artsen, therapeuten, fysiotherapeuten en andere specialisten.
Naast de fysieke gezondheid moeten patiënten met het Williams-syndroom ook psychologische zorg ontvangen. Het vinden van een balans tussen medische zorg, emotionele ondersteuning en sociaal contact is de sleutel om een gezond en gelukkig leven te leiden ondanks de uitdagingen van het syndroom.
Misvattingen rond het Williams-syndroom
Het Williams-syndroom is een zeldzame ziekte die altijd duidelijk zichtbaar is
Veel mensen denken dat het Williams-syndroom altijd gemakkelijk te herkennen is door uiterlijke kenmerken, zoals een bepaald gezicht of specifieke gedragingen. Hoewel sommige symptomen van het Williams-syndroom, zoals een bepaald uiterlijk van het
gezicht, herkenbaar kunnen zijn, is het niet altijd duidelijk. De ernst en het type symptomen kunnen sterk variëren, en sommige mensen vertonen pas op latere leeftijd duidelijker symptomen. Het is belangrijk om een diagnose te laten stellen door een arts, omdat niet iedereen dezelfde symptomen vertoont.
Personen met het Williams-syndroom kunnen niet goed communiceren
Een andere misvatting is dat mensen met het Williams-syndroom niet goed kunnen communiceren. In werkelijkheid hebben veel mensen met het Williams-syndroom een uitzonderlijke vaardigheid in sociale interactie en een grote behoefte aan menselijke
mentale gezondheid. Ze kunnen vaak zeer sociaal zijn, zelfs als ze moeite hebben met andere cognitieve vaardigheden zoals rekenen of geheugen. Dit maakt het syndroom uniek in zijn effect op het gedrag en de communicatie.
Het Williams-syndroom is te genezen met medicatie
Er is geen medicatie die het Williams-syndroom geneest. Veel mensen geloven dat medicijnen kunnen helpen bij het behandelen van de aandoening, maar de symptomen van het Williams-syndroom zijn meestal het gevolg van een genetische afwijking die niet kan worden genezen. Behandeling richt zich vaak op het verlichten van symptomen en het ondersteunen van de ontwikkeling, zoals therapieën om de
spieren en motorische vaardigheden te verbeteren, of het bieden van ondersteuning voor mentale en sociale
stoornissen.
Mensen met het Williams-syndroom hebben altijd een hoog IQ
Er wordt vaak gedacht dat mensen met het Williams-syndroom altijd een hoog IQ hebben, vooral in sociale situaties. Hoewel sommige mensen met dit syndroom uitstekende taalvaardigheden en geheugen kunnen vertonen, is het gebruikelijke beeld van
mentale gezondheid bij deze mensen variabel. Hun cognitieve capaciteiten kunnen variëren van matig tot mild intellectueel vermogen, afhankelijk van de specifieke kenmerken van hun genetische afwijking. Er zijn geen algemene regels voor het IQ van mensen met het Williams-syndroom.
Mensen met het Williams-syndroom hebben altijd ernstige hartproblemen
Een veelvoorkomende misvatting is dat mensen met het Williams-syndroom altijd ernstige problemen met hun
hart hebben. Hoewel mensen met dit syndroom inderdaad een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten, zoals vernauwing van de
hartslagaders, is het niet gegarandeerd dat iedereen met het syndroom ernstige hartproblemen zal ontwikkelen. Regelmatige medische controles, inclusief echocardiogrammen, kunnen helpen om hartproblemen tijdig op te sporen en te behandelen.
Het Williams-syndroom beïnvloedt alleen het fysieke uiterlijk
Er wordt vaak gedacht dat het Williams-syndroom alleen fysieke kenmerken beïnvloedt, zoals de vorm van het
gezicht. In werkelijkheid heeft het syndroom invloed op verschillende gebieden van het leven, zoals cognitieve vaardigheden, sociale interactie en de ontwikkeling van motorische vaardigheden. Hoewel de fysieke kenmerken een rol kunnen spelen bij de diagnose, zijn de niet-fysieke symptomen net zo belangrijk en kunnen ze aanzienlijke gevolgen hebben voor het dagelijks leven van een persoon.
Mensen met het Williams-syndroom kunnen geen normale relaties aangaan
Het is een misvatting dat mensen met het Williams-syndroom geen normale relaties kunnen aangaan. Veel mensen met het Williams-syndroom hebben de capaciteit om sterke en betekenisvolle
baby-relaties te ontwikkelen, hoewel ze misschien extra ondersteuning nodig hebben. Hun sociale vaardigheden en verlangen om verbinding te maken met anderen betekenen vaak dat ze hechte banden kunnen vormen, ondanks de uitdagingen die het syndroom met zich meebrengt.
Behandeling voor het Williams-syndroom is altijd hetzelfde voor iedereen
De behandeling van het Williams-syndroom is niet hetzelfde voor iedereen. Omdat de symptomen en de ernst ervan variëren, zal de behandeling vaak individueel moeten worden aangepast. Fysiotherapie, cognitieve therapieën, logopedie en psychologische ondersteuning kunnen deel uitmaken van het behandelplan. De focus ligt vaak op het verbeteren van de
spieren, het ondersteunen van cognitieve ontwikkeling en het helpen van de persoon om zo zelfstandig mogelijk te leven, afhankelijk van hun specifieke behoeften.