Sialidose: Afwijkingen aan ogen en motoriek

Sialidose is een zeldzame erfelijke stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door neurologische afwijkingen door een tekort aan het spijsverteringsenzym alfa-neuraminidase. Het syndroom is onderverdeeld in twee types, die verschillen in ernst en de leeftijd waarop de symptomen optreden. Hoewel het syndroom niet te genezen is, zijn er behandelingsopties beschikbaar gericht op het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt. Sialidose is genoemd naar de aandoening die wordt gekenmerkt door een tekort aan sialidase, een enzym dat essentieel is voor de afbraak van bepaalde koolhydraten en vetten.

• Synoniemen sialidose
• Epidemiologie erfelijke stofwisselingsziekte
• Oorzaken en erfelijkheid sialidose
• Symptomen en indeling aandoening: Afwijkingen aan motoriek en ogen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de aandoening
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen sialidose

Sialidose is ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Alfa-neuraminidase deficiëntie
• Kersrode vlek myoclonus syndroom
• ML I
• Mucolipidose I
• Mucolipidose type I
• Myoclonus kersenrode vlek syndroom
• Neuraminidase glycoproteïne deficiëntie
• Neuraminidase-deficiëntie
• Sialidase deficiëntie
• Sialodosis
• Type lipomucopolysaccharidose I

Epidemiologie erfelijke stofwisselingsziekte

Sialidose is een uiterst zeldzame aandoening met een geschatte wereldwijde incidentie van 1 op 4.000.000 mensen. In Nederland is de incidentie geschat op ongeveer 1 op 2,2 miljoen personen. Vanwege de zeldzaamheid van de aandoening kan de diagnose moeilijk te stellen zijn, waardoor mogelijk veel gevallen niet gediagnosticeerd worden. Zowel mannen als vrouwen worden even vaak getroffen. Er is enige aanwijzing dat de ziekte vaker voorkomt bij mensen van Italiaanse afkomst.

Oorzaken en erfelijkheid sialidose

Etiologie: Genmutatie

Sialidose wordt veroorzaakt door mutaties in het NEU1-gen. Deze mutaties leiden tot een tekort aan het enzym alfa-neuraminidase. Het ontbreken van dit enzym veroorzaakt de abnormale ophoping van complexe koolhydraten (mucopolysacchariden) en vetstoffen (mucolipiden) in verschillende lichaamsweefsels, wat leidt tot de symptomen van de aandoening.

Erfelijkheid

Sialidose wordt op autosomaal recessieve wijze overgeërfd. Dit betekent dat beide ouders drager zijn van één kopie van het gemuteerde gen, maar zelf geen symptomen vertonen. Het kind moet twee gemuteerde genen erven (één van elke ouder) om de aandoening te ontwikkelen, met een kans van 25% bij elke zwangerschap.

Symptomen en indeling aandoening: Afwijkingen aan motoriek en ogen

Sialidose is een multisystemische aandoening die zich uit in een reeks neurologische en andere symptomen. De symptomen variëren in ernst en kunnen zich op verschillende leeftijden manifesteren, afhankelijk van het type.

Type I

Type I is de mildste vorm van sialidose, maar kan nog steeds significante impact hebben op de patiënt.
Motoriek
Bij type I beginnen motorische symptomen vaak in het eerste of tweede decennium van het leven. Symptomen kunnen onder andere spiertrekkingen (myoclonus), coördinatie- en evenwichtsproblemen (ataxie), beentremoren (medische term voor "bevingen in het been"), hyperreflexie en epileptische aanvallen omvatten. De myoclonus kan in de loop der tijd verergeren, wat kan leiden tot problemen met zitten, staan en lopen. Uiteindelijk kan de patiënt rolstoelgebonden worden.

Ogen
Visuele symptomen bij type I ontwikkelen zich meestal in de adolescentie of vroege volwassenheid. Deze omvatten verminderde gezichtsscherpte, problemen met kleurenzicht en nachtblindheid. Tijdens een oogonderzoek kan een kersrode vlek in het netvlies worden waargenomen. Nystagmus en een vertroebeld hoornvlies kunnen eveneens optreden.

Bijkomende symptomen
Andere symptomen kunnen een overmatige lichaamszwelling bij de geboorte en grove gelaatstrekken omvatten, zoals een platte neusbrug, gezwollen oogleden, uitbreiding van het tandvlees en een overmatige tonggrootte.

Type II

Type II is een ernstigere vorm van sialidose en kan verder worden onderverdeeld in aangeboren, infantiele en juveniele vormen.

Aangeboren

Bij de aangeboren vorm verschijnen de symptomen bij de geboorte. Deze omvatten hepatomegalie (vergrote lever), splenomegalie (vergrote milt), abnormale botontwikkeling (dysostosis multiplex) en grove gelaatstrekken. De levensverwachting bij deze vorm is vaak zeer laag, en patiënten overlijden meestal kort na de geboorte of in de vroege kindertijd.

Infantiel

De infantiele vorm vertoont symptomen die iets minder ernstig zijn dan de aangeboren vorm en beginnen meestal in het eerste levensjaar. Symptomen kunnen hepatosplenomegalie (vergrote milt en lever), dysostosis multiplex, grove gelaatstrekken, een kort gestalte en verstandelijke beperking omvatten. Myoclonus en kersrode vlekken kunnen zich ontwikkelen naarmate het kind ouder wordt. Andere symptomen zijn gehoorverlies, tandvleeshyperplasie en uit elkaar geplaatste tanden. De levensverwachting is hoger dan bij de aangeboren vorm, maar patiënten overlijden meestal in de kindertijd of adolescentie.

Juveniel

De juveniele vorm is de minst ernstige van type II. Symptomen verschijnen in de late kindertijd en kunnen de kenmerken van de andere vormen van type II vertonen, maar zijn milder. De levensverwachting varieert afhankelijk van de ernst van de symptomen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van sialidose wordt gesteld op basis van een grondig lichamelijk onderzoek en de aanwezigheid van zichtbare symptomen. Een urineonderzoek kan verhoogde niveaus van oligosachariden aantonen. Bloedonderzoek en huidbiopsie kunnen aanvullende informatie verschaffen. Prenatale diagnostische methoden zoals vruchtwaterpunctie en vlokkentest kunnen worden gebruikt om de aandoening te identificeren voordat de baby wordt geboren. De definitieve diagnose wordt vaak bevestigd door genetisch onderzoek.

Behandeling van de aandoening

Sialidose is momenteel niet te genezen. Behandelingsstrategieën zijn gericht op het verlichten van symptomen en het verbeteren van de kwaliteit van leven van de patiënt. Medicatie kan helpen bij het beheersen van aanvallen en spiercontracties, maar is niet altijd effectief. Aanvullende ondersteuning kan bestaan uit fysiotherapie, ergotherapie en andere vormen van symptomatische behandeling.

Prognose

De prognose voor patiënten met sialidose varieert afhankelijk van het type en de ernst van de symptomen. Hoewel de levensverwachting meestal verkort is, kan de kwaliteit van leven worden verbeterd door middel van ondersteunende behandelingen en aanpassingen aan het dagelijks leven.

Complicaties

Patiënten met sialidose kunnen verschillende complicaties ondervinden, waaronder:

• Neurologische problemen: Progressieve neurologische symptomen zoals ernstige motorische beperkingen en epileptische aanvallen kunnen de levenskwaliteit aanzienlijk beïnvloeden.
• Visuele beperkingen: Progressieve achteruitgang van het gezichtsvermogen kan leiden tot ernstige visuele beperkingen en het risico op verwondingen vergroten.
• Bewegingsproblemen: Gecombineerd met evenwichtsproblemen kunnen motorische beperkingen leiden tot een verhoogd risico op vallen en letsel.
• Verstandelijke beperkingen: Vooral bij de ernstiger vormen kan er sprake zijn van verstandelijke beperkingen die de dagelijkse functionaliteit beïnvloeden.

Preventie

Preventieve maatregelen voor sialidose richten zich voornamelijk op het identificeren en ondersteunen van risicogroepen:

• Genetische expertise: Voorstellen van genetische counseling aan stellen met een familiegeschiedenis van sialidose kan helpen om het risico op het doorgeven van de aandoening te begrijpen en weloverwogen beslissingen te nemen.
• Vroegtijdige diagnose: Vroegtijdige diagnose door prenatale screening en genetische testen kan helpen om de aandoening in een vroeg stadium te identificeren en een passende zorg- en behandelingsstrategie te ontwikkelen.
• Symptomatische behandeling: Het vroegtijdig inzetten van symptomatische behandelingen kan helpen om de progressie van symptomen te vertragen en de levenskwaliteit te verbeteren.