Roken en hartklachten – waarom rookt u nog?

Tijdens het roken van een sigaret, pijp of sigaar versnelt de hartslag, stijgt de bloeddruk, raken de bronchiën verstopt en verdringt koolmonoxide de zuurstof die zich na elke ademteug aan de rode bloedcellen (erytrocyten) wil binden. Wie rookt loopt meer risico op hartaandoeningen en cerebrovasculaire ziekten, zoals een beroerte. Roken is een van de oorzaken van keel- en lipkanker. Velen willen ermee stoppen, relatief weinigen zijn uitverkoren. De motivatie om te stoppen is een van de belangrijkste stimulansen om de sigaret, de pijp of de sigaar vaarwel te zeggen. Weten waarom men rookt, dus om erachter te komen wat voor type roker men is, kan een goede hulp zijn om de motivatie een zetje te geven.

Inhoud

• Roken en angina pectoris (pijn op de borst)
• Hartinfarct
• Chemicaliën in tabaksrook
• Schade door roken
• Stoppen met roken
• Voordelen
• Minder roken?
• Motivatie om te stoppen
• Waarom rookt u?

Roken en angina pectoris (pijn op de borst)

Roken is slecht voor hart en bloedvaten. Een goed voorbeeld daarvan is angina pectoris (pijn op de borst), in het begin veelal bij inspanning en heftige emoties. Het gaat vaak gepaard met kortademigheid en andere klachten. De oorzaak is doorgaans het dichtslibben van de kransslagaderen, naast andere mogelijke oorzaken. De aandoening is meestal progressief. Nicotine is een van de veroorzakers van angina pectoris omdat deze en vele andere stoffen die zich in tabaksrook bevinden de binnenkant van de bloedvaten beschadigen en in het verlengde daarvan vernauwen door de vorming van plaques. Etalagebenen zijn daar eveneens het gevolg van.

Hartinfarct

Koolmonoxide is naast nicotine een van de vele andere giftige stoffen in tabaksrook. Het bindt zich zeer snel aan de hemoglobine van de rode bloedlichaampjes (erytrocyten) en verdringt aldus de zuurstof in het bloed, waardoor het hart meer energie moet leveren om de resterende (minder aanbod) zuurstof via het bloed naar de cellen te transporteren. Uiteindelijk treedt pijn op de borst ook op bij rust en zijn de aanvallen frequenter. Een hartinfarct ligt dan op de loer. Stoppen met roken zal een van de eerste adviezen zijn die een arts zal geven bij dit soort klachten, naast andere raadgevingen omtrent een gezonde leefstijl.

Meer bewegen
Behalve dat er in geval van een vernauwing door plaques sprake zal zijn van een eventuele dotter- of stentbehandeling, en het voorschrijven van medicijnen zoals bètablokkers en antistolling, zal ook meer bewegen integraal onderdeel uitmaken van de behandeling, en natuurlijk niet roken.

Chemicaliën in tabaksrook

Om bij het voorbeeld van 'pijn op de borst' te blijven: wie stopt met roken zal meteen merken dat het aantal aanvallen van angina pectoris vermindert. Tabaksrook verhoogt het koolmonoxidegehalte in het bloed en verdringt immers de zuurstof in een hart dat schreeuwt om zuurstof. Roken kent echter nog veel meer ruïnerende gevolgen voor het lichaam.

Schade door roken

Op hoofdpunten kan men ze als volgt categoriseren:

• Roken is op de lange termijn funest voor hart en bloedvaten.
• Roken ruïneert de longen; het verstopt de bronchiën en veroorzaakt COPD, zoals longemfyseem.
• Roken verhoogt de bloeddruk.
• Roken versnelt de hartslag...
• ... en het veroorzaakt longkanker, slokdarmkanker, keel- en lipkanker en andere tumoren.
• Veel uitermate giftige stoffen komen in de bloedbaan terecht, waaronder fenol, methaan, stikstofoxiden, teer (longen) en ammoniakwaterstofcyanide.

Stoppen met roken

Decennia geleden was roken nog heel gewoon. Sterker nog, ermee stoppen was ‘not done’ en 'verdacht'. Een fraaie anekdote die dat leuk vervat is over een zoon die zijn vader opbelt en zegt dat hij gestopt is met roken. Zijn vader, een fervente roker, antwoordde: ‘Je bent een slapjanus’. Roken hoorde er simpelweg bij. Het ging meer om de vraag: 'Waarom rook jij niet?' Inmiddels is bekend dat wie stopt met roken binnen afzienbare tijd minder risico loopt op hart- en vaatziekten.

Voordelen

Een kleine greep uit de vele andere voordelen:

• Binnen acht uur na het stoppen met roken daalt de koolmonoxidespiegel in het bloed en stijgt het zuurstofgehalte. Men krijgt met andere woorden weer lucht.
• Na 3-10 dagen komen de geur en smaakzin langzaam terug.
• Na 6 weken tot 6 maanden voelt men zich vitaler, zijn de luchtwegen schoner, verdwijnt de rokershoest, net als de kortademigheid, en men is minder vaak verkouden.
• Na minder dan 12 maanden is het risico op een hartinfarct met de helft gereduceerd.
• Na 5 jaar is het risico op long-, lip- en keelkanker met de helft gedaald.
• Na 15 jaar is het risico op een hartinfarct vergelijkbaar met iemand die nooit gerookt heeft.

Minder roken?

Kan minder roken ook het devies zijn? Vaak stapt men over op sigaretten met minder teer en nicotine. Dat lijkt een wijs besluit, maar de praktijk is weerbarstig. Het merendeel van de rokers gaat dieper inhaleren om voldoende nicotine binnen te krijgen. Wie overstapt op sigaartjes of de pijp gaat vaker inhaleren en heeft een grotere kans op keel- en lipkanker.

Elektrische sigaret
De elektrische sigaret, of ‘dampen’, heeft in elk geval als voordeel dat men veel minder of praktisch geen schadelijke stoffen binnenkrijgt, afgezien van de nicotine. Maar de hunkering naar nicotine blijft, hoewel men fasegewijs kan afbouwen van bijvoorbeeld 18 mg nicotine naar 0 mg. Elektrisch roken is een van de vele methoden om te stoppen met roken, zoals bijvoorbeeld ook nicotinepleisters nuttig kunnen zijn.

Motivatie om te stoppen

Stoppen met roken is de beste methode om het risico op hart- en vaatziekten te minimaliseren. Het sterftecijfer bij rokers ligt bij ziekten van de kransslagaderen ruim over de helft, tot wel 70-80 procent. Wie meer dan 30-40 sigaretten per dag rookt, loopt 2-3 keer meer risico om aan een hartaandoening te overlijden. Gemotiveerd zijn om te stoppen is van wezenlijk belang om succes te boeken. Naast het feit dat er velen zijn die radicaal stoppen en de ontwenningsverschijnselen voor lief nemen, zijn er ook de systematische en methodische mensen die altijd volgens een programma of een methodiek willen leven. Zo ook als het gaat om stoppen met roken.

Waarom rookt u?

Motivatie is een belangrijke voorwaarde om te stoppen met roken. Er zijn ruwweg vijf rokerstypen. Het is belangrijk, zeker voor de methodische stopper, om te weten bij welke categorie men hoort. Dat schept duidelijkheid en daar kan men het stopbeleid op afstemmen. Hieronder de vijf categorieën:

Verslaafd aan nicotine
Probeer meteen faliekant te stoppen, want waarschijnlijk hunkert u voortdurend naar een sigaret om het nicotinegehalte in het bloed hoog te houden. Mogelijk gebruikt u iets om de ontwenningsverschijnselen tegen te gaan, zoals nicotinepleisters of kauwgom. Afbouwen kan ook. Bijvoorbeeld met nicotinepleisters. Ga eventueel elektrisch roken en verminder geleidelijk het nicotinegehalte in de dampvloeistof.

Gewoonteroker
Uit verveling naar een sigaret grijpen. Het komt veel voor. Ga iets doen om die impuls te doorbreken. Een lucifer tussen de lippen kan al helpen. Verzet de zinnen, als u de gewoonte om een sigaret te pakken maar doorbreekt. Ook uw gedragspatroon doorbreken kan een hulp zijn. Zodra u naar een sigaret wilt grijpen, maakt u met uzelf de afspraak om dat een halfuurtje later te doen. Een gewoonteroker zal dat makkelijk kunnen. Neem geen sigaretten mee naar uw werk. Rook bijvoorbeeld alleen na het eten.

Roken als concentratieverhoger
Een disciplineprobleem. Loop een blokje om, doe aan yoga. Vaak spelen depressieve gevoelens een rol wanneer u naar een sigaret grijpt zodra ook maar iets enige concentratie van u vergt.

Spanningsroker
Spanningen of stress verhogen het risico op hart- en vaatziekten eveneens. Roken draagt niet bij aan een goede gezondheid, waardoor u ook minder goed met spanningen kunt omgaan. Doorgaans betreft het een vicieuze cirkel, een neerwaartse spiraal.

Sociale roker
Een heilloze weg. Wie gestopt is en er voor de gezelligheid weer een opsteekt, zal in de meeste gevallen binnen afzienbare tijd opnieuw flink gaan roken. Bouw weerstand op tegen het roken, dat is belangrijk. Dat betekent misschien dat u gezellige samenkomsten – zoals op het werk even naar buiten gaan om met anderen een sigaretje te roken – een tijdje moet missen. In de ogen van anderen is dat waarschijnlijk een begrijpelijk offer. Gezelligheidsmomenten mijden is natuurljk altijd een drastische maatregel.

Lees verder

• Roken – zo stop je ermee!
• Boezemfibrilleren en boezemflutter
• Longemfyseem – een sluipende ziekte
• Hartritmestoornissen – tachycardie (snelle hartslag)
• De slinkse wegen van decompensatio cordis (hartfalen)