Ziekte van Carrión: Aandoening met koorts door zandvliegen

De ziekte van Carrión is een tweefasige ziekte die het gevolg is van een infectie van Bartonella bacilliformis, een bacterie die wordt overgedragen door beten van bepaalde zandvliegen. In de eerste, acute fase is de afloop vaak dodelijk indien geen snelle behandeling volgt. Koorts, hoofdpijn, verwardheid en een zwelling van de lever, milt en lymfeklieren zijn slechts enkele symptomen van deze fase. In de chronische fase treden minder snel dodelijke complicaties op, en is sprake van onder andere koorts en typische wratten. De behandeling verloopt via antibiotica en moet snel gebeuren omdat anders de dood optreedt.

• Epidemiologie van tropische aandoening
• Oorzaken: Door bacteriën in zandvliegen
• Symptomen
• Oroya-koorts
• Verruga peruana
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van bacteriële infectie
• Prognose van infectieziekte met koorts
• Complicaties van ziekte van Carrión

Epidemiologie van tropische aandoening

Deze verwaarloosde tropische aandoening is hoofdzakelijk beperkt tot de rivierdalen van het Andesgebergte op een hoogte van 400-3.200m van Peru en in sommige delen van Ecuador en het zuiden van Colombia. Dit zijn de leefgebieden van de belangrijkste vector (overbrenger van de infectie). De vectoren komen echter door de klimaatopwarming eveneens voor in kustgebieden en hoge junglegebieden.

Oorzaken: Door bacteriën in zandvliegen

Zandvliegen die behoren tot de Lutzomyia genus, vooral Lutzomyia verrucarum, maar ook Lutzomyia peruensis kunnen geïnfecteerd zijn met de bacterie Bartonella bacilliformis. Wanneer de zandvlieg vervolgens mensen bijt, gebeurt de verspreiding van de infectie. De ziekte is echter ook aanwezig in gebieden waar deze vectoren afwezig zijn, hetgeen de aanwezigheid van niet-beschreven vectoren of de niet-gedetecteerde gevestigde vectoren van de bacteriën wel suggereert. De ziekte van Carrión is voorts een besmettelijke ziekte. De bacterie bevindt zich in het bloed en is via een bloedtransfusie, een orgaantransplantatie of de placenta (verticale transmissie) overdraagbaar.

Symptomen

Twee klinische presentaties zijn mogelijk bij de koortsziekte, die alleen of na elkaar kunnen voorkomen.

Oroya-koorts

Oroya-koorts is een acute koortsziekte die vooral patiënten met een zwak immuunsysteem treft. Naast koorts gepaard gaat de ziekte gepaard met bleekheid, spierpijn, gewrichtspijn, ernstige hoofdpijn en verwardheid. Verder komen een vergrote milt (splenomegalie), een vergrote lever (hepatomegalie), gezwollen lymfeklieren (lymfadenopathie), tot stand. De symptomen van deze ernstige, levensbedreigende fase worden gevolgd door hemolytische anemie (voortijdige afbraak van rode bloedcellen) en een verzwakt immuunsysteem. Vooral bij zwangere vrouwen leidt Oroya-koorts soms miskramen, vroeggeboorten en foetale sterfgevallen, alsook tot hoge sterftecijfers bij de zwangere vrouw zelf.

Verruga peruana

Verruga peruana (Peruaanse wrat) bestaat uit uitbarstingen van roodachtige, purperen, bloedende knobbeltjes (wratten), die lijken op bacillaire angiomatose (vaatgezwellen door uitgezette en gekronkelde vaten). Gewrichtspijn, gewichtsverlies, koorts, spierpijn, bleekheid, gezwollen lymfeklieren en een gezwollen lever en milt komen hierbij ook tot uiting. Deze chronische fase volgt vier tot zes weken na Oroya-koorts, of is de presentatiefactor van een infectie. Meestal ervaren patiënten enkel deze chronische fase van de ziekte, maar Oroya-koorts en verruga peruana komen ook apart en na elkaar voor.

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt de diagnose door bacillen uit bloed of door perifere laesies te kweken.

Behandeling van bacteriële infectie

Een behandeling met chlooramfenicol of tetracycline, beiden antibiotica, is zeer effectief bij acute ziekten, maar werkt over het algemeen minder goed bij verruga peruana. De arts zet dan bijvoorbeeld Rifampin in, een ander antibioticum.

Prognose van infectieziekte met koorts

Een spontane genezing is mogelijk in een periode van enkele maanden of jaren, maar gebeurt niet zo heel vaak.

Complicaties van ziekte van Carrión

Wanneer in de acute fase van de ziekte van Carrión geen of slechts een vertraagde antibioticabehandeling gebeurt, leidt dit tot vrijwel steeds tot fatale uitkomsten. In de chronische fase van de ziekte is de mortaliteit erg laag. De ziekte van Carrión wordt vaak gecompliceerd door een superinfectie, vooral met Salmonella spp. Onbehandeld komen in het totaal circa vier op de tien patiënten te overlijden. Is de superinfectie aanwezig, dan is sprake van een mortaliteit van negentig procent.