Gebroken dijbeen (femurfractuur): Oorzaken en behandeling

Het dijbeen, dat van de heup tot de knie loopt, kan bij een trauma breken. Deze breuk wordt medisch een femurfractuur genoemd. Dergelijke verwondingen komen vaak voor bij ernstige ongevallen, zoals auto-ongelukken. Symptomen van een gebroken dijbeen zijn onder meer intense pijn, zwelling en het onvermogen om te lopen. Meestal is een operatie noodzakelijk om de breuk te herstellen. Naast chirurgische ingrepen schrijft de arts medicatie en andere vormen van ondersteunende zorg voor. De hersteltijd van een femurfractuur bedraagt gemiddeld vier tot zes maanden, maar complicaties kunnen soms optreden.

• Epidemiologie van gebroken dijbeen
• Mechanisme
• Oorzaken van een femurfractuur
• Bottumoren
• Botcysten
• Osteoporose
• Stressfracturen
• Ziekte van Paget
• Risicofactoren voor een gebroken dijbeen
• Risicogroepen
• Soorten dijbeenfracturen
• Andere medische aandoeningen geassocieerd met een gebroken dijbeen
• Symptomen van een femurfractuur
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van een dijbeenbreuk
• Chirurgie
• Ondersteunende zorg
• Controle door de arts
• Emotionele en psychologische ondersteuning
• Revalidatie na een dijbeenbreuk
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van femurfracturen
• Praktische tips voor het omgaan met een gebroken dijbeen
• Volg de aanwijzingen van de arts strikt op
• Gebruik krukken of een rolstoel om mobiliteit te verbeteren
• Zorg voor voldoende rust en vermijd belasting van het gebroken been
• Pas je woning aan om veilig te bewegen
• Gebruik pijnstilling volgens het voorschrift
• Verzorg de wondplaats goed bij een operatie
• Strek en beweeg je andere ledematen regelmatig
• Begin vroeg met fysiotherapie om het herstel te versnellen
• Let op tekenen van complicaties, zoals infectie of trombose
• Zorg voor een ondersteunend netwerk van familie en vrienden
• Misvattingen rond een gebroken dijbeen
• Je kunt nog lopen met een gebroken dijbeen
• Een gebroken dijbeen geneest vanzelf zonder medische ingreep
• Alleen een harde klap kan een dijbeenbreuk veroorzaken
• Een dijbeenbreuk komt alleen voor bij ouderen
• Revalidatie na een dijbeenbreuk duurt altijd jaren
• Een gipsverband is voldoende om een dijbeenbreuk te behandelen

Epidemiologie van gebroken dijbeen

Een gebroken dijbeen, of femurfractuur, is een veelvoorkomende aandoening, vooral bij ouderen en sporters. De epidemiologie van gebroken dijbenen wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder leeftijd, geslacht, en de aanwezigheid van risicofactoren zoals osteoporose.

Leeftijd
Femurfracturen komen vaker voor bij oudere volwassenen, vooral bij mensen boven de 65 jaar. Bij deze groep is de incidentie van gebroken dijbenen aanzienlijk hoger, vaak als gevolg van vallen en osteoporose. Bij ouderen zijn de botten meestal zwakker, wat het risico op fracturen vergroot. Studies tonen aan dat vrouwen na de menopauze, die een verhoogd risico op osteoporose hebben, bijzonder kwetsbaar zijn voor femurfracturen.

Geslacht
Vrouwen hebben een hoger risico op femurfracturen dan mannen, vooral na de menopauze. Dit komt voornamelijk door de afname van oestrogeenniveaus, wat leidt tot een vermindering van botdichtheid. De verhouding van vrouwen tot mannen met gebroken dijbenen is ongeveer 2:1 in de oudere populatie.

Sport en activiteit
Bij jongere mensen en atleten komen femurfracturen vaak voor als gevolg van trauma, zoals auto-ongelukken of sportblessures. Sporten met een hoog risico, zoals contactsporten of activiteiten die snelle richtingsveranderingen vereisen, verhogen de kans op een gebroken dijbeen.

Geografische verschillen
Er zijn ook geografische verschillen in de incidentie van femurfracturen. In ontwikkelde landen, waar een groter percentage van de bevolking oudere volwassenen omvat, zijn femurfracturen gebruikelijker. In tegenstelling tot ontwikkelingslanden, waar er mogelijk meer nadruk ligt op lichamelijke activiteit en minder op sedentair gedrag.

Risicofactoren
Bepaalde medische aandoeningen, zoals osteoporose, diabetes, en bepaalde kankers, verhogen het risico op het ontwikkelen van een femurfractuur. Levensstijlfactoren, zoals roken, overmatig alcoholgebruik, en een inactieve levensstijl, kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico op botbreuken.

De epidemiologie van gebroken dijbenen is complex en wordt beïnvloed door een combinatie van leeftijd, geslacht, risicofactoren en levensstijl. Het begrijpen van deze epidemiologische trends is essentieel voor de ontwikkeling van preventiestrategieën en behandelingsopties voor deze veelvoorkomende blessure.

Mechanisme

Een gebroken dijbeen ontstaat door een breuk in het femur, meestal veroorzaakt door directe of indirecte krachten.

Traumatisch letsel
Bij jongere patiënten ontstaat een femurfractuur vaak door hoge-energieletsels zoals auto-ongelukken of sportongevallen. De kracht van de impact veroorzaakt een directe breuk in het bot, vaak geassocieerd met andere verwondingen.

Pathologische fracturen
Bij ouderen of patiënten met onderliggende aandoeningen zoals osteoporose of botmetastasen kan een laag-energetisch trauma, zoals een val, al leiden tot een fractuur. Deze zogenaamde pathologische fracturen zijn vaak complexer en vereisen aangepaste behandelingsstrategieën.

Anatomische aspecten
De locatie van de fractuur is van groot belang. Proximale femurfracturen (bij de heup) verschillen qua mechanisme en behandeling van diafysaire fracturen (in het midden van het bot) of distale fracturen (nabij de knie).

Oorzaken van een femurfractuur

Een femurfractuur ontstaat doorgaans door een krachtige impact op het dijbeen. De meest voorkomende oorzaken zijn trauma’s zoals vallen, auto-ongelukken, of directe klappen op het been. Daarnaast kunnen medische aandoeningen die het bot verzwakken de kans op een breuk vergroten. Voorbeelden zijn:

Bottumoren

Bottumoren: Tumoren die in het botweefsel groeien en de sterkte van het bot beïnvloeden. Deze tumoren kunnen de botstructuur verzwakken en het risico op breuken verhogen, zelfs bij minimale impact.

Botcysten

Botcysten: Vloeistof gevulde holtes in het bot die de botsterkte kunnen verminderen. Deze cysten kunnen ontstaan als gevolg van verschillende aandoeningen en de integriteit van het bot aantasten.

Osteoporose

Osteoporose: Een aandoening waarbij de botten broos en zwak worden door verlies van botmassa. Dit verhoogt de kans op breuken, vooral bij oudere volwassenen, omdat hun botten vaak al verzwakt zijn.

Stressfracturen

Herhaalde stress op het bot, bijvoorbeeld door intensieve sportactiviteiten zoals hardlopen of springen, kan ook bijdragen aan het ontstaan van een femurfractuur. Dit wordt vaak een stressfractuur genoemd en kan zich ontwikkelen door langdurige belasting zonder voldoende hersteltijd.

Ziekte van Paget

Ziekte van Paget: Een chronische aandoening die leidt tot een verstoorde botremodellering en verzwakking van de botstructuur. Deze aandoening kan de botten kwetsbaar maken voor fracturen, zelfs bij relatief geringe trauma's.

De combinatie van deze factoren kan het risico op een femurfractuur aanzienlijk verhogen, vooral bij personen met reeds bestaande medische aandoeningen die de botgezondheid beïnvloeden.

Risicofactoren voor een gebroken dijbeen

Bepaalde groepen mensen hebben een verhoogd risico op een dijbeenfractuur:

• Personen die blootgesteld worden aan geweld of trauma, zoals bij auto-ongelukken of fysieke confrontaties.
• Atleten die deelnemen aan sporten met herhaalde impact of belasting, zoals hardlopen, springen, of contactsporten zoals voetbal en basketbal.
• Mensen met aandoeningen die de kans op valpartijen verhogen, zoals spierzwakte, osteoporose, of neurologische aandoeningen die de coördinatie beïnvloeden.
• Ouderen, die door leeftijdsgerelateerde veranderingen in botstructuur en mobiliteit een hoger risico lopen.
• Personen met een onevenwichtig voedingspatroon of vitaminetekorten die de botgezondheid kunnen beïnvloeden.

Risicogroepen

Verschillende groepen lopen een verhoogd risico op een gebroken dijbeen.

Ouderen
Bij ouderen verhoogt een combinatie van osteoporose, afgenomen balans, en spierkracht het risico op fracturen aanzienlijk.

Sporters en jongeren
Sporters, vooral in contactsporten, lopen een hoger risico door directe impact of overbelasting. Jongeren zijn eveneens een risicogroep door frequenter risicogedrag.

Chronisch zieke patiënten
Patiënten met osteogenesis imperfecta, kanker, of langdurig medicijngebruik zijn kwetsbaarder.

Soorten dijbeenfracturen

Dijbeenfracturen kunnen worden ingedeeld op basis van de locatie en aard van de breuk. De meest voorkomende types zijn:

Totaalfractuur
Een totaalfractuur van het dijbeen betekent dat het bot in twee of meer stukken is gebroken. Deze fracturen kunnen verder onderverdeeld worden in:

• Transversale fractuur: Het bot is gebroken in een horizontale lijn, wat vaak resulteert in twee rechte delen. Deze fractuur is relatief eenvoudig te behandelen.
• Oblique fractuur: De breuklijn loopt schuin door het bot, wat leidt tot een scheve breuk die moeilijker te stabiliseren kan zijn en vaak een complexere behandeling vereist.
• Spiraalfractuur: Dit type fractuur ontstaat door een draaiende kracht op het bot, wat resulteert in een spiraalvormige breuklijn. Dit type is vaak het gevolg van een verdraaiingsletsel en kan moeilijk te behandelen zijn.

Verdrongen fractuur
Bij een verdrongen fractuur zijn de botfragmenten verschoven ten opzichte van elkaar. Dit type fractuur vereist vaak chirurgische ingreep om de fragmenten weer in de juiste positie te brengen. Er zijn verschillende vormen:

• Enkelvoudig verdrongen fractuur: Het bot is gebroken en verplaatst, maar blijft in één breuklijn. Dit type breuk kan met niet-chirurgische technieken worden behandeld.
• Meervoudig verdrongen fractuur: Het bot is in meerdere stukken gebroken en verplaatst, wat een complexere behandeling en vaak chirurgie vereist.

Intra-articulaire fractuur
Dit type fractuur bevindt zich in het gewrichtsgebied van het dijbeen, meestal bij het kniegewricht. Het kan leiden tot gewrichtsschade en complicaties, en vereist vaak speciale chirurgische technieken om zowel de breuk te herstellen als het gewricht te behouden. Deze fracturen zijn uitdagender en kunnen leiden tot chronische gewrichtsproblemen.

Diafysaire fractuur
Een diafysaire fractuur vindt plaats in het middengedeelte van het dijbeen. Deze fracturen kunnen optreden als gevolg van trauma of repetitieve belasting en zijn vaak lastig te behandelen. Ze kunnen worden onderverdeeld in:

• Eenvoudige diafysaire fractuur: Het bot is gebroken in twee delen zonder verplaatsing. Dit type breuk kan meestal worden behandeld met gips of een spalk.
• Complexe diafysaire fractuur: Het bot is gebroken in meerdere fragmenten, vaak als gevolg van een hoogenergetisch trauma. Dit type vereist vaak chirurgische interventie en uitgebreide revalidatie.

Metafysaire fractuur
Metafysaire fracturen bevinden zich aan de uiteinden van het dijbeen, nabij de gewrichten. Ze kunnen optreden door directe impact of overbelasting en vereisen vaak nauwkeurige behandeling om de normale functie van het gewricht te herstellen. Deze fracturen kunnen de gewrichtsoppervlakken beschadigen en vereisen vaak gespecialiseerde chirurgie.

Femurhalsfractuur
Deze fractuur vindt plaats in de hals van het dijbeen, net onder het heupgewricht. Dit type fractuur kan ernstige complicaties veroorzaken, zoals heupontwrichting of bloedvoorzieningsproblemen in de kop van het dijbeen. Er zijn verschillende subtypes:

• Intracapsulaire fractuur: De breuk bevindt zich binnen de gewrichtskapsel van de heup. Dit type kan leiden tot problemen met de bloedvoorziening van de heupkop, wat de genezing kan bemoeilijken.
• Extracapsulaire fractuur: De breuk bevindt zich buiten de gewrichtskapsel van de heup, vaak onderverdeeld in intertrochanterische en subtrochanterische fracturen. Deze fracturen worden vaak behandeld met chirurgische ingrepen en hebben vaak een betere genezing dan intracapsulaire fracturen.

Elk type fractuur vereist een specifieke benadering voor behandeling en revalidatie, afhankelijk van de ernst en locatie van de breuk. Bij ernstige gevallen kan een combinatie van chirurgische ingrepen en fysiotherapie nodig zijn om volledig herstel te waarborgen.

Andere medische aandoeningen geassocieerd met een gebroken dijbeen

Osteoporose
Osteoporose is een chronische aandoening waarbij de botten hun dichtheid en kracht verliezen, wat leidt tot een verhoogd risico op fracturen, waaronder die van het dijbeen. Deze aandoening treft vooral postmenopauzale vrouwen, maar kan ook mannen beïnvloeden, vooral op oudere leeftijd. De botten worden steeds poreuzer en brozer naarmate de ziekte voortschrijdt, wat bijdraagt aan spontane breuken of fracturen door gering trauma. In het geval van een gebroken dijbeen bij een persoon met osteoporose kan de breuk moeilijker genezen vanwege de verminderde botsterkte. Preventie van osteoporotische fracturen is mogelijk door vroegtijdige diagnose via botdichtheidsmetingen en behandeling met medicatie, zoals bisfosfonaten, die de botafbraak remmen.

Botkanker
Botkanker kan het risico op een dijbeenbreuk aanzienlijk vergroten. Zowel primaire botkanker, zoals osteosarcoom, als secundaire kanker (uitzaaiingen van andere kanker, bijvoorbeeld borst- of longkanker), kunnen leiden tot zwakke punten in het bot. Dit verhoogt de kans op een spontane fractuur, die vaak optreedt zonder significant trauma. Patiënten met botkanker ervaren vaak pijn en zwelling in het aangedane gebied, en een breuk kan de verdere behandeling compliceren. Chirurgische ingrepen zijn vaak noodzakelijk om de botstructuur te herstellen, gecombineerd met oncologische behandelingen zoals chemotherapie en bestraling.

Osteomyelitis
Osteomyelitis, een infectie van het bot, kan het dijbeen ernstig verzwakken en leiden tot breuken. Deze aandoening wordt vaak veroorzaakt door bacteriën, zoals Staphylococcus aureus, en kan het gevolg zijn van trauma, chirurgie of systemische infecties. Als de infectie niet tijdig wordt behandeld, kan het botweefsel afsterven, wat resulteert in zwakte en een verhoogd risico op breuken. De behandeling van osteomyelitis omvat langdurige antibioticakuren en in sommige gevallen chirurgische verwijdering van geïnfecteerd botweefsel.

Symptomen van een femurfractuur

Patiënten met een femurfractuur ervaren doorgaans:

• Intense pijn die vaak acuut en hevig is
• Zwelling rond de breukplek
• Vervorming en verkorting van het been door de verplaatsing van de botfragmenten
• Moeite met staan of bewegen van het aangedane been
• Mogelijke weke delen letsels, bloedingen en shock als gevolg van ernstig trauma
• Soms tintelingen en/of gevoelloosheid in het (dij)been als gevolg van zenuwcompressie

Alarmsymptomen

Bij een gebroken dijbeen zijn specifieke symptomen aanwijzingen voor ernstige complicaties.

Onvermogen om te bewegen
Direct na het trauma ervaren patiënten hevige pijn en een onvermogen om het aangedane been te bewegen.

Misvorming en zwelling
Een zichtbare afwijking of verkorting van het been wijst vaak op een ernstige fractuur. Zwelling en blauwe plekken treden snel op door interne bloedingen.

Shockverschijnselen
Bij grote bloedingen in de dij kan hypovolemische shock optreden. Symptomen hiervan zijn een snelle hartslag, lage bloeddruk, en bleekheid.

Diagnose en onderzoeken

Bij vermoeden van een femurfractuur verzamelt de arts informatie over de symptomen, de medische geschiedenis en de aard van het trauma. De diagnose wordt bevestigd door beeldvormende onderzoeken zoals:

• Röntgenfoto: Wordt vaak als eerste gebruikt om de aanwezigheid en het type fractuur te identificeren.
• CT-scan: Kan nodig zijn voor een gedetailleerder beeld van de fractuur en de botfragmenten, vooral bij complexe breuken.

Behandeling van een dijbeenbreuk

Chirurgie

De meeste gevallen van femurfracturen vereisen een operatie waarbij pennen, schroeven, platen of een staaf worden gebruikt om de gebroken botdelen te verbinden en op hun plaats te houden. Chirurgische technieken kunnen variëren afhankelijk van het type en de locatie van de breuk.

Ondersteunende zorg

Pijnmanagement en ondersteuning tijdens het genezingsproces zijn essentieel. Dit omvat:

• Pijnstillers zoals NSAID’s of opioïden, afhankelijk van de ernst van de pijn.
• Gipsverband of spalk om het gebroken been te stabiliseren en verdere schade te voorkomen.
• Rollator of krukken om het been te ontlasten en de mobiliteit te ondersteunen.
• Fysiotherapie om mobiliteit, kracht en bewegingsbereik te herstellen en complicaties zoals stijfheid en spieratrofie te voorkomen.

Controle door de arts

Bij kinderen controleert de arts regelmatig of de botgroei correct verloopt, vanwege de aanwezigheid van groeischijven. Bij volwassenen en ouderen kan opvolging noodzakelijk zijn om de voortgang van het herstel en mogelijke complicaties te monitoren.

Emotionele en psychologische ondersteuning

Een dijbeenbreuk kan een aanzienlijke impact hebben op de geestelijke gezondheid: Patiënten kunnen baat hebben bij psychologische ondersteuning om om te gaan met pijn, mobiliteitsverlies, en de impact op hun dagelijkse leven en onafhankelijkheid.

Revalidatie na een dijbeenbreuk

Na de initiële behandeling is revalidatie cruciaal voor volledig herstel:

• Geleidelijke mobilisatie door fysiotherapie om de functie van het been te herstellen en verdere complicaties te voorkomen.
• Oefeningen voor kracht en flexibiliteit, aangepast aan de fase van herstel.
• Begeleiding bij het aanpassen van dagelijkse activiteiten en levensstijl om het risico op herhaling te verminderen en een volledig herstel te bevorderen.

Prognose

De prognose van een gebroken dijbeen is afhankelijk van de ernst, locatie, en behandelwijze.

Herstelduur
Bij een ongecompliceerde fractuur duurt het herstel gemiddeld drie tot zes maanden. Bij ouderen of complexe fracturen kan dit langer zijn.

Langetermijneffecten
Onjuiste of vertraagde genezing kan leiden tot complicaties zoals beenlengteverschil of blijvende bewegingsbeperkingen.

Complicaties

Acuut Respiratory Distress Syndrome (ARDS)
Acuut Respiratory Distress Syndrome (ARDS) is een ernstige longcomplicatie die vaak voorkomt bij patiënten met trauma’s zoals een dijbeenbreuk. ARDS ontstaat door ontstekingen in de longen die de opname van zuurstof belemmeren, wat leidt tot ademhalingsproblemen. Deze aandoening vereist intensieve zorg en vaak mechanische beademing. ARDS kan levensbedreigend zijn en komt vaker voor bij mensen met bijkomende gezondheidsproblemen, zoals chronische longziekten of immuundeficiëntie.

Atrofie en spierzwakte
Een veelvoorkomende complicatie na een dijbeenbreuk is spieratrofie door langdurige immobilisatie. Het langdurig inactief houden van de aangedane ledematen leidt tot verlies van spiermassa en kracht, wat het herstel vertraagt. Fysiotherapie is van essentieel belang om deze complicatie te voorkomen en spierkracht te herstellen. Spierzwakte kan ook bijdragen aan een verminderd vermogen om zelfstandig te bewegen, wat een negatieve invloed kan hebben op de kwaliteit van leven.

Bloedarmoede
Bloedarmoede kan optreden als gevolg van aanzienlijk bloedverlies door de breuk of tijdens een chirurgische ingreep. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een tekort aan rode bloedcellen, wat leidt tot vermoeidheid, duizeligheid en kortademigheid. Bij ernstige gevallen kan een bloedtransfusie noodzakelijk zijn om het bloedvolume te herstellen en de zuurstofvoorziening in het lichaam te verbeteren.

Bloedstolsels
Na een dijbeenbreuk is het risico op bloedstolsels, met name diepe veneuze trombose (DVT), aanzienlijk verhoogd. Dit komt doordat patiënten vaak langere tijd immobiel zijn, wat de bloedcirculatie vertraagt. Als een stolsel loskomt en naar de longen reist, kan dit een longembolie veroorzaken, een potentieel levensbedreigende complicatie. Preventie van bloedstolsels omvat meestal het toedienen van bloedverdunners, het dragen van compressiekousen en vroege mobilisatie.

Chronische pijn
Na een dijbeenbreuk ervaren veel patiënten chronische pijn, zelfs nadat het bot volledig is genezen. Deze pijn kan te wijten zijn aan zenuwbeschadiging, abnormale botgroei of de ontwikkeling van artrose. Chronische pijn kan aanzienlijke beperkingen opleggen aan de dagelijkse activiteiten en kan moeilijk te behandelen zijn. Multidisciplinaire benaderingen zoals pijnstillers, fysiotherapie en soms zelfs chirurgie zijn vaak nodig om de pijn te beheersen.

Compartimentsyndroom
Compartimentsyndroom is een zeldzame, maar ernstige complicatie waarbij zwelling in een spiercompartiment van het been de bloedtoevoer naar omliggende weefsels belemmert. Dit kan leiden tot zenuwbeschadiging en spierverlies als het niet snel wordt behandeld. Symptomen zijn onder meer intense pijn, gevoelloosheid en zwelling. Het compartimentsyndroom vereist een spoedoperatie (fasciotomie) om de druk te verlichten en blijvende schade te voorkomen.

Gewrichtsstijfheid
Na een langdurige immobilisatie of operatieve behandeling van een dijbeenbreuk kunnen patiënten stijfheid in de gewrichten van het aangetaste been ontwikkelen, met name in de heup en knie. Dit kan het gevolg zijn van ontsteking en littekenvorming in de omliggende weefsels. Fysiotherapie en regelmatige oefeningen zijn noodzakelijk om het volledige bewegingsbereik te herstellen en de stijfheid te verminderen.

Infectie
Een van de meest voorkomende complicaties na een dijbeenbreuk, vooral bij open fracturen, is een infectie. Een geïnfecteerde wond kan ernstige gevolgen hebben, zoals de ontwikkeling van osteomyelitis, een botinfectie, of sepsis, een levensbedreigende bloedvergiftiging. Behandeling van infecties kan langdurige antibioticakuren of zelfs chirurgische ingrepen vereisen, waarbij soms geïnfecteerde weefsels moeten worden verwijderd om de verspreiding te voorkomen.

Longembolie
Een longembolie ontstaat wanneer een bloedstolsel, vaak afkomstig uit de diepe aderen van het been (DVT), de bloedvaten van de longen blokkeert. Dit kan ernstige ademhalingsproblemen en zelfs de dood veroorzaken. Longembolieën zijn een directe complicatie van immobiliteit na een trauma zoals een dijbeenbreuk. Het is van essentieel belang om preventieve maatregelen te nemen, zoals vroegtijdige mobilisatie, compressietherapie en bloedverdunners om het risico te verminderen.

Mobiliteitsproblemen
Veel patiënten ervaren na een dijbeenbreuk blijvende mobiliteitsproblemen, zelfs na volledige botgenezing. Deze problemen kunnen voortkomen uit spierzwakte, gewrichtsstijfheid, chronische pijn of de noodzaak van correctieve operaties. Het vermogen om normaal te lopen of te bewegen kan ernstig worden aangetast, wat leidt tot verminderde zelfstandigheid. Revalidatie met fysiotherapie speelt een cruciale rol bij het herstellen van mobiliteit en verbeteren van de kwaliteit van leven.

Multisysteemorgaanfalen
Ernstig letsel, zoals een complexe dijbeenbreuk, kan leiden tot multisysteemorgaanfalen, waarbij meerdere organen in het lichaam falen als gevolg van shock, bloedverlies of infectie. Dit is een zeldzame, maar levensbedreigende complicatie die onmiddellijke medische interventie vereist. Multisysteemorgaanfalen vereist vaak intensieve zorg en kan leiden tot blijvende gezondheidsproblemen of overlijden.

Ongelijke beenlengte
Bij sommige patiënten, vooral bij kinderen, kan een dijbeenbreuk leiden tot ongelijke beenlengte als gevolg van een slechte uitlijning van het bot tijdens de genezing. Dit kan leiden tot loopproblemen, rugpijn en verdere orthopedische complicaties. In ernstige gevallen kan een chirurgische correctie nodig zijn om de lengte van het been te herstellen, of patiënten kunnen speciale aanpassingen aan hun schoenen dragen om het verschil in beenlengte te compenseren.

Osteomyelitis
Osteomyelitis is een ernstige infectie van het bot die kan optreden na een open dijbeenfractuur. Het kan zich ontwikkelen als bacteriën de botstructuur binnendringen, wat leidt tot ontsteking, pijn en vernietiging van het botweefsel. Osteomyelitis vereist vaak langdurige antibiotica en chirurgische verwijdering van geïnfecteerd bot. Als het niet tijdig wordt behandeld, kan het leiden tot chronische infecties en zelfs amputatie.

Sepsis
Sepsis is een levensbedreigende complicatie die kan ontstaan na een infectie, zoals bij een open fractuur. Het is een systemische ontstekingsreactie die leidt tot schade aan weefsels en organen, en kan snel evolueren naar multisysteemorgaanfalen. Sepsis vereist onmiddellijke medische behandeling met intraveneuze antibiotica en vaak intensieve zorg. De mortaliteit van sepsis is hoog, vooral bij oudere patiënten of mensen met onderliggende gezondheidsproblemen.

Shock
Shock als gevolg van ernstig bloedverlies is een acute complicatie van een dijbeenbreuk. Wanneer grote bloedvaten beschadigd raken, kan dit leiden tot een plotselinge daling van de bloeddruk en een verminderd zuurstoftransport naar vitale organen. Als shock niet onmiddellijk wordt behandeld, kan dit resulteren in orgaanfalen en overlijden. Behandeling bestaat uit het stoppen van het bloedverlies, het toedienen van bloedtransfusies en het stabiliseren van de bloeddruk.

Vetemboliesyndroom
Vetemboliesyndroom is een zeldzame complicatie waarbij vetdruppels uit het beenmerg in de bloedbaan terechtkomen, meestal na een fractuur van grote botten zoals het dijbeen. Deze vetdruppels kunnen de bloedvaten in de longen, hersenen en andere organen blokkeren, wat leidt tot ademhalingsproblemen, neurologische symptomen en huidafwijkingen. Behandeling van vetemboliesyndroom is voornamelijk ondersteunend, en ernstige gevallen vereisen intensieve zorg.

Preventie van femurfracturen

Om de kans op femurfracturen te verkleinen, zijn er verschillende preventieve maatregelen die individuen kunnen nemen:

Goede botgezondheid
Zorg voor een goede spier- en botgezondheid door regelmatige lichaamsbeweging en een evenwichtig voedingspatroon. Dit houdt in dat je voldoende gewichtdragende oefeningen uitvoert, zoals wandelen, joggen, en krachttraining, om de botdichtheid te verhogen.

Gezonde en evenwichtige voeding
Handhaaf een gezonde en evenwichtige voeding die rijk is aan calcium en vitamine D, essentieel voor sterke botten. Voeding zoals melk, yoghurt, kaas, groene bladgroenten, en vette vis zoals zalm en makreel kan bijdragen aan een goede botgezondheid.

Preventie van vallen
Minimaliseer het risico op vallen door huisomgevingen veiliger te maken. Dit omvat het verwijderen van losse tapijten, het gebruik van antislipmatten, en zorgen voor voldoende verlichting in alle ruimtes.

Veiligheidsgordels in voertuigen
Draag altijd een veiligheidsgordel in voertuigen om de impact bij een ongeval te minimaliseren. Dit kan de kans op ernstig letsel, inclusief femurfracturen, aanzienlijk verminderen.

Valklinische preventie
Neem deel aan programma’s voor valpreventie, vooral voor oudere volwassenen. Deze programma's bieden oefeningen en technieken om de balans en coördinatie te verbeteren, wat de kans op vallen vermindert.

Voldoende hydratatie
Zorg voor voldoende hydratatie, omdat uitdroging kan leiden tot verwardheid en een verhoogd risico op vallen. Het is belangrijk om regelmatig water te drinken, vooral tijdens warme weersomstandigheden of na inspanning.

Zorg voor een gezond lichaamsgewicht
Handhaaf een gezond lichaamsgewicht om de belasting op de botten en gewrichten te verminderen. Overgewicht kan de kans op blessures en fracturen verhogen, vooral bij hoge-impact activiteiten.

Zorg voor regelmatig medisch toezicht
Laat regelmatig medisch toezicht uitvoeren om botgezondheid te evalueren, vooral bij mensen met een verhoogd risico op botontkalking of andere botgerelateerde aandoeningen. Dit kan helpen bij het tijdig identificeren van risicofactoren en het toepassen van preventieve maatregelen.

Vermijden van risicovolle activiteiten
Vermijd activiteiten die een hoog risico op vallen met zich meebrengen, zoals extreme sporten of risicovolle fysieke activiteiten zonder de juiste bescherming en begeleiding. Het is belangrijk om realistisch te zijn over de eigen mogelijkheden en grenzen.

Gebruik van hulpmiddelen
Gebruik waar nodig hulpmiddelen zoals wandelstokken of looprekken, vooral voor oudere volwassenen of mensen met mobiliteitsproblemen. Dit kan de stabiliteit en veiligheid vergroten tijdens het lopen.

Praktische tips voor het omgaan met een gebroken dijbeen

Een gebroken dijbeen is een ernstige blessure die vaak een operatie en een lange hersteltijd vereist. Hieronder volgen praktische tips voor patiënten en hun omgeving om de dagelijkse situatie te verbeteren en het herstel te bevorderen.

Volg de aanwijzingen van de arts strikt op

Het is essentieel om de medische adviezen en richtlijnen van de arts of chirurg nauwkeurig op te volgen, vooral als er een operatie heeft plaatsgevonden. Dit kan onder andere het vermijden van bepaalde bewegingen, het dragen van gips of een brace, en het volgen van een specifiek fysiotherapieschema inhouden. Het niet opvolgen van deze adviezen kan het genezingsproces vertragen of complicaties veroorzaken.

Gebruik krukken of een rolstoel om mobiliteit te verbeteren

Tijdens het herstel zal mobiliteit beperkt zijn, vooral in de eerste weken na de breuk. Gebruik krukken of een rolstoel om de druk van het gebroken been te verlichten en het risico op verdere schade te verminderen. Dit helpt je om veilig te bewegen, zodat je niet het risico loopt te vallen of het herstelproces te verstoren. Zorg ervoor dat je goed wordt begeleid bij het leren lopen met krukken.

Zorg voor voldoende rust en vermijd belasting van het gebroken been

Het is van cruciaal belang om voldoende rust te nemen om je dijbeen de tijd te geven om goed te genezen. Vermijd het dragen van gewicht op het gebroken been totdat je arts toestemming geeft. Overmatige belasting kan de breuk verergeren en het genezingsproces vertragen.

Pas je woning aan om veilig te bewegen

Zorg ervoor dat je huis veilig is ingericht om het herstel te ondersteunen. Dit kan inhouden dat je meubels verplaatst om obstakels te vermijden, tapijten en losse kabels opruimt om struikelen te voorkomen, en eventueel tijdelijk een rolstoel of andere hulpmiddelen in huis plaatst. Een veilige, geordende omgeving helpt om ongelukken te voorkomen.

Gebruik pijnstilling volgens het voorschrift

Een gebroken dijbeen gaat vaak gepaard met hevige pijn. Volg het voorgeschreven pijnstillingsschema van je arts om de pijn onder controle te houden. Vermijd het overschrijden van de aanbevolen doseringen en bespreek alternatieven met je arts als de voorgeschreven medicijnen niet effectief zijn.

Verzorg de wondplaats goed bij een operatie

Als je een operatie hebt ondergaan, zorg dan voor een goede wondverzorging om infecties te voorkomen. Volg de instructies van je arts met betrekking tot het schoonmaken van de wond, het wisselen van verbanden en het letten op tekenen van infectie, zoals roodheid, zwelling of pus.

Strek en beweeg je andere ledematen regelmatig

Ook al is je gebroken been in rust, het is belangrijk om je andere ledematen (armen, andere been, enz.) regelmatig te bewegen om de doorbloeding te bevorderen en het risico op stolsels te verkleinen. Vraag je arts of fysiotherapeut om specifieke oefeningen om de doorbloeding te bevorderen zonder het gebroken been te belasten.

Begin vroeg met fysiotherapie om het herstel te versnellen

Fysiotherapie is een belangrijk onderdeel van het herstelproces na een gebroken dijbeen. Het helpt niet alleen om de mobiliteit en kracht terug te krijgen, maar het bevordert ook de flexibiliteit en helpt bij het herstellen van spierfunctie. Zorg ervoor dat je de voorgeschreven oefeningen dagelijks doet en stel eventuele pijn of problemen met je fysiotherapeut aan de orde.

Let op tekenen van complicaties, zoals infectie of trombose

Let goed op tekenen van complicaties, zoals ontsteking of pijn bij de wond, koorts, zwelling in het been, kortademigheid of pijn in de borst, wat kan wijzen op trombose. Als je dergelijke symptomen opmerkt, neem dan onmiddellijk contact op met je arts voor verder onderzoek en behandeling.

Zorg voor een ondersteunend netwerk van familie en vrienden

Een gebroken dijbeen kan niet alleen lichamelijk belastend zijn, maar ook emotioneel. Het kan erg helpend zijn om een ondersteunend netwerk van familieleden en vrienden te hebben die je kunnen helpen met dagelijkse taken zoals koken, schoonmaken en boodschappen doen. Dit kan de herstelperiode veel draaglijker maken.

Misvattingen rond een gebroken dijbeen

Je kunt nog lopen met een gebroken dijbeen

Veel mensen denken dat ze bij een gebroken been nog kunnen lopen, maar een gebroken dijbeen is een van de meest ernstige botbreuken en maakt zelfstandig bewegen meestal onmogelijk. De dijbeenspier trekt het bot vaak uit positie, waardoor er een zichtbare afwijking en ernstige pijn ontstaat. In uitzonderlijke gevallen, zoals bij een incomplete breuk, kan iemand nog enigszins steunen, maar dit is uiterst zeldzaam en risicovol.

Een gebroken dijbeen geneest vanzelf zonder medische ingreep

In tegenstelling tot kleine fracturen in andere botten, heeft een gebroken dijbeen vrijwel altijd medische behandeling nodig. De botstukken moeten correct worden uitgelijnd en vaak worden gefixeerd met platen, schroeven of een mergpen. Zonder ingreep kan het bot verkeerd genezen, wat leidt tot ernstige complicaties zoals verkorting van het been of blijvende pijn.

Alleen een harde klap kan een dijbeenbreuk veroorzaken

Hoewel zware trauma’s zoals verkeersongelukken of valpartijen van grote hoogte veelvoorkomende oorzaken zijn, kan een dijbeenbreuk ook optreden bij mensen met botontkalking of andere skeletafwijkingen. Osteoporose en bepaalde geneesmiddelen kunnen de botten verzwakken, waardoor ze al bij een minder zware impact kunnen breken.

Een dijbeenbreuk komt alleen voor bij ouderen

Hoewel ouderen een verhoogd risico hebben vanwege botontkalking, kan een dijbeenbreuk ook voorkomen bij jongere mensen, vooral bij sportongevallen of zware impacttrauma’s. Kinderen kunnen bovendien een specifieke vorm van breuk ontwikkelen, zoals een groeischijffractuur, die medische aandacht vereist.

Revalidatie na een dijbeenbreuk duurt altijd jaren

De hersteltijd varieert sterk per persoon en hangt af van factoren zoals de ernst van de breuk, de gebruikte behandelmethode en de algehele gezondheid. Jongere patiënten kunnen binnen enkele maanden aanzienlijke vooruitgang boeken, terwijl ouderen of mensen met onderliggende aandoeningen langer nodig hebben. Een goede spier- en fysiotherapie kan het herstel aanzienlijk bevorderen.

Een gipsverband is voldoende om een dijbeenbreuk te behandelen

In tegenstelling tot sommige andere botbreuken is gips zelden een geschikte behandeling voor een dijbeenbreuk. Vanwege de grote spierkracht rond het dijbeen is stabilisatie met een operatie meestal noodzakelijk. Alleen bij jonge kinderen kan in sommige gevallen een gipsverband of tractiebehandeling volstaan.

Lees verder

• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Botgezondheid: Tips voor behoud van gezonde en sterke botten