Bottransplantatie: Soorten en procedure chirurgische ingreep

Een bottransplantatie is een chirurgische ingreep waarbij nieuw bot wordt geplaatst in ruimtes rond botdefecten om beschadigd bot te herstellen of opnieuw op te bouwen. Dit kan met bot afkomstig van de eigen lichaam van de patiënt (autograft), of met bot dat is gedoneerd en bewerkt (allograft), of met synthetisch botmateriaal. Deze transplantaten dienen als raamwerk voor de groei van nieuw, levend bot.

• Indicaties voor bottransplantatie
• Soorten bottransplantaten
• Autograft
• Allograft
• Synthetische bottransplantaten
• Voorbereiding op de operatie
• De operatie
• Herstel na de operatie
• Langdurige effecten en nazorg
• Levensstijl en aanpassing na operatie
• Prognose
• Risico’s van de chirurgische ingreep
• Anesthesie
• Risico’s van bottransplantatie

Indicaties voor bottransplantatie

Bottransplantaties kunnen op verschillende plaatsen in het lichaam nodig zijn, maar komen vaak voor in de heupen, knieën en wervelkolom. Ze zijn bedoeld voor:

• botdefecten zoals:
• aangeboren afwijkingen
• goedaardige bottumoren en botcysten (vloeistofgevulde gebieden in botten)
• infecties
• kwaadaardige bottumoren (botkanker)
• osteonecrose (verlies van bloedtoevoer naar het bot, waardoor het afsterft)
• ernstige verwondingen
• fracturen die niet goed genezen (vooral bij ouderen, rokers, patiënten met een zwak immuunsysteem en diabetes): Een botbreuk kan genezen door de eigen botcellen, maar bij uitgebreide breuken of complicaties kan een bottransplantatie nodig zijn om het bot volledig te herstellen.
• gewrichtsproblemen
• ontbrekende tanden (tandimplantatiechirurgie)
• spinale fusie (het vastzetten van de wervelkolom) of andere fusies

Soorten bottransplantaten

Bottransplantatiemateriaal kan afkomstig zijn van verschillende bronnen:

Autograft

Een autograft is botmateriaal dat wordt genomen van een andere locatie in het lichaam van de patiënt en op de gewenste plaats wordt getransplanteerd. Dit type transplantaat heeft het voordeel dat het de eigen cellen van de patiënt bevat, waardoor het risico op afstoting en overdracht van ziekten minimaal is. Nadelen zijn onder meer de noodzaak van een tweede chirurgische ingreep en het risico dat er niet genoeg bruikbaar bot beschikbaar is op de donorlocatie.

Allograft

Allograftbot is afkomstig van een orgaandonor en wordt bewerkt en bewaard voor toekomstig gebruik. Dit type transplantaat biedt voordelen zoals een brede beschikbaarheid en de afwezigheid van een tweede operatie om bot te oogsten, maar er is een licht verhoogd risico op afstoting en overdracht van infecties.

Synthetische bottransplantaten

Synthetische bottransplantaten zijn door de mens gemaakte materialen die een structuur bieden voor de groei van nieuw bot. Ze kunnen van verschillende materialen zijn, zoals keramische stoffen of polymeren. Deze transplantaten zijn vaak goed beschikbaar en kunnen op maat worden gemaakt, maar moeten worden beoordeeld op hun geschiktheid voor specifieke toepassingen en kunnen soms leiden tot een lagere botintegratie dan natuurlijke grafts.

Voorbereiding op de operatie

Voorafgaand aan de ingreep krijgt de patiënt beeldvormende onderzoeken zoals een CT-scan, MRI-scan en röntgenfoto’s. Het is essentieel dat de chirurg volledig op de hoogte is van alle medicatie die de patiënt gebruikt, inclusief vrij verkrijgbare vitaminen, mineralen, supplementen en kruiden. De patiënt krijgt instructies om bepaalde medicijnen die de bloedstolling beïnvloeden tijdelijk te stoppen om het risico op bloedingen tijdens de operatie te minimaliseren. Op de dag van de operatie mag de patiënt niets eten of drinken, tenzij anders aangegeven door de chirurg. Eventueel voorgeschreven medicijnen kunnen worden ingenomen met een klein slokje water.

De operatie

Tijdens de operatie wordt de patiënt onder algemene anesthesie gebracht, waardoor hij geen pijn voelt. De chirurg maakt een incisie op de locatie van het botdefect, plaatst het bottransplantaat en bevestigt het met pennen, platen, draden of schroeven. Na het plaatsen van het transplantaat wordt de incisie gesloten.

Herstel na de operatie

Na de operatie kunnen pijnstillers worden voorgeschreven om postoperatieve pijn te verlichten. De hersteltijd varieert afhankelijk van de ernst van het defect en de grootte van het transplantaat, en kan twee weken tot drie maanden duren. Gedurende deze tijd moet de patiënt mogelijk zware lichamelijke activiteiten vermijden, tot zes maanden na de ingreep. Het gebied rond het bottransplantaat moet schoon en droog worden gehouden, en de patiënt moet mogelijk specifieke richtlijnen volgen voor douchen. Roken vertraagt de botgenezing en verhoogt het risico op afstoting van het transplantaat. Nicotinepleisters kunnen ook de genezing vertragen. Fysiotherapie kan worden aanbevolen om de kracht en flexibiliteit van de spieren te verbeteren. Een voedingspatroon rijk aan calcium en vitamine D kan nuttig zijn tijdens het herstel.

Langdurige effecten en nazorg

Na de operatie kan het nodig zijn om regelmatig controleafspraken te hebben om de voortgang van het herstel te volgen en eventuele complicaties tijdig te identificeren. Dit kan onder andere röntgenfoto’s of andere beeldvormende onderzoeken omvatten om te controleren hoe goed het bottransplantaat zich integreert. Soms kunnen aanpassingen in het behandelplan nodig zijn op basis van de voortgang van de genezing en het welzijn van de patiënt.

Levensstijl en aanpassing na operatie

Het is belangrijk om na de operatie aanpassingen in de levensstijl te overwegen, zoals het vermijden van activiteiten die het herstel kunnen belemmeren, het volgen van een gezond voedingspatroon, en het aanpassen van dagelijkse routines om het herstelproces te ondersteunen. Dit kan ook inhouden dat men zich bewust moet zijn van de risico's van langdurig zitten of staan en het nemen van maatregelen om deze te beperken.

Prognose

De meeste bottransplantaties zijn succesvol en helpen het botdefect effectief te genezen, met een laag risico op afstoting van het transplantaat.

Risico’s van de chirurgische ingreep

Anesthesie

Algemene risico's van anesthesie en chirurgie zijn onder meer:

• ademhalingsproblemen
• bloedingen
• bloedstolsels
• infecties
• allergische reacties op medicijnen

Risico’s van bottransplantatie

Specifieke risico's van bottransplantatie kunnen zijn:

• chronische pijn
• cosmetische problemen
• slechte botgenezing, zelfs met een transplantaat
• verminderde mobiliteit
• pijn op de plaats waar het bot is verwijderd
• stijfheid in het transplantatiegebied
• zenuwschade nabij het bottransplantatiegebied

Lees verder

• Osteosarcoom: Botkanker (kwaadaardig botgezwel) bij tieners
• Osteonecrose: Afsterven bot door beperkte bloedtoevoer
• Botbreuk: Typen & symptomen van fracturen (gebroken botten)
• Botcysten: Met vloeistof gevulde gebieden in bot
• Botletsels: Goedaardige en kwaadaardige letsels aan bot