ADHD: Uitlokkende factoren van neurologische aandoening

ADHD is de afkorting van 'aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit'. Deze neurologische aandoening ontstaat vaak bij jonge kinderen en gaat door tot in de volwassenheid. Patiënten met ADHD ervaren geheugen-, concentratie-, en gedragsproblemen. Enkele uitlokkende factoren leiden sneller tot symptomen of verergeren de tekenen van deze aandoening, zoals bepaalde voedingsmiddelen en een slechte slaap. Deze risicofactoren zijn voor iedereen anders, maar wanneer patiënten ze kennen, kunnen ze deze vermijden of beperken. Een gezonde levensstijl volgen, zoals veel bewegen en gezond eten, beperkt eveneens sommige symptomen van ADHD.

• Drukte leidt tot symptomen van aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit
• Mineralentekorten
• Media en technologie
• Ontbijt overslaan
• Onvoldoende cafeïne
• Rommelige huizen en kantoren
• Slechte slaap
• Taken die concentratie vereisen
• Verkeerde medicijnen
• Voedselsupplementen
• Omgaan met uitlokkende factoren van neurologische aandoening
• Gezonde, evenwichtige voeding eten
• Lichaamsbeweging uitoefenen
• Mindfulness, meditatie en/of yoga beoefenen
• Taakplanningstrategieën gebruiken
• Uitlokkende voedingsstoffen vermijden
• Epidemiologie
• Oorzaken
• Risicofactoren
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Drukte leidt tot symptomen van aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit

Wanneer patiënten met ADHD zich in drukke restaurants, in een drukke supermarkt, een luide concertzaal of een bomvol pretpark bevinden, dan veroorzaakt dit mogelijk symptomen van ADHD. Patiënten met deze neurologische aandoening hebben voldoende persoonlijke ruimte nodig.

Mineralentekorten

Eén van de mogelijke bijwerkingen van ADHD-medicatie is een verlies van eetlust. Hierdoor ontstaan sneller mineralentekorten, hetgeen de klachten van ADHD verergert. Een zinktekort leidt bijvoorbeeld tot vergelijkbare symptomen met ADHD, zoals onoplettendheid, rusteloosheid en een tragere cognitieve ontwikkeling. Zinksupplementen verbeteren de symptomen van ADHD wanneer kinderen lijden aan zinkdeficiëntie.

Media en technologie

Mogelijk veroorzaakt de media (en dan vooral snelle en gewelddadige media) symptomen van ADHD, maar anno oktober 2020 is nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig om het effect van media en technologie op ADHD beter te begrijpen. Gewelddadige en snelle media kunnen opwinding opwekken bij kinderen met ADHD. Verder is het overmatig gebruik van het scherm van de telefoon, televisie en computer een mogelijk bijdragende factor voor de aandachtsproblemen (en slaapproblemen).

Ontbijt overslaan

Als een patiënt de ochtendmaaltijd overslaat, verergeren de ADHD-symptomen. Door te ontbijten, kunnen mensen beter omgaan met sociale situaties. Bovendien kunnen mensen door te ontbijten al vroeg op de dag langer nadenken en zich beter concentreren. Zelfs al heeft een patiënt door de medicatie geen honger, dan nog moet hij proberen iets te eten, zoals een hardgekookt ei of een schaaltje yoghurt.

Onvoldoende cafeïne

Koffie of thee bevat cafeïne. Wanneer patiënten geen cafeïne consumeren, zijn ze minder alert, minder geconcentreerd en werken de hersenen niet zo goed.

Rommelige huizen en kantoren

Rommel is mogelijk een teken van creativiteit. Maar een rommelig huis of kantoor verergert sommige symptomen van de neurologische aandoening. De stapels papieren, boeken of was doen patiënten denken aan alles wat ze moeten doen. Soms is dit te veel. Rommel opruimen maakt mensen productiever en verlicht de zorgen.

Slechte slaap

Een arts schrijft meestal eerst stimulerende medicijnen voor voor patiënten met ADHD. De geneesmiddelen verhogen het dopaminegehalte in specifieke hersengebieden en andere delen van het centrale zenuwstelsel. Hierdoor verminderen de symptomen van ADHD, maar verhoogt wel het risico op slaapstoornissen. In slaap vallen en ontwaken tijdens de nacht komen dan af en toe tot uiting, hetgeen resulteert in slaperigheid overdag, vermoeidheid, lusteloosheid, slechtere prestaties, concentratieproblemen, en een verminderd vermogen van begrip. Ook verergeren sommige ADHD-tekenen juist door het gebruik van deze stimulerende middelen, zoals onoplettendheid, besluiteloosheid en impulsiviteit,. Patiënten met ADHD krijgen dan ook het advies om stimulerende medicatie niet vlak voor het slapengaan te nemen.

Taken die concentratie vereisen

Uitvoerende functies zijn taken waarbij de volle aandacht en een goede controle van het gedrag nodig zijn. Dit is bijvoorbeeld nodig voor het afwerken van huiswerk, het voltooien van een project voor een deadline of het leren van een nieuwe vaardigheid. Uitvoerende taken zijn voor patiënten met ADHD lastig. Ze kunnen hun aandacht niet goed verplaatsen naar een andere taak, ze kunnen hun specifieke gedachten of acties niet onderdrukken, ze kunnen informatie lastig bewaren en gebruiken, ze ervaren sneller stress en ze ervaren concentratieproblemen. Dit leidt uiteindelijk tot problemen met het starten en voltooien van projecten. Wanneer patiënten werken met leidinggevenden en een uitvoerende functie krijgen, lijkt het alsof deze taak de symptomen van ADHD veroorzaakt, maar in de praktijk zijn dit klassieke symptomen van ADHD die duidelijker in beeld komen door het krijgen van deze opdracht.

Verkeerde medicijnen

Een patiënt met ADHD moet altijd eerlijk aan de arts opbiechten dat hij nog andere medicijnen, kruidensupplementen of vitaminen neemt, alsook dat hij lijdt aan een bepaald aandoening of kampt met een specifiek probleem. ADHD-medicijnen werken bijvoorbeeld niet altijd goed als een patiënt problemen heeft met middelenmisbruik. Geneesmiddelen voor de behandeling een ernstige depressie (antidepressiva) verergeren mogelijk ADHD. Sommige ADHD-medicijnen verergeren tevens angstgevoelens. Slaapproblemen en ADHD gaan vaak hand in hand. Voor sommigen is de oorzaak een stimulerend medicijn. Voor anderen zijn angst, een depressie en andere aandoeningen die gepaard gaan met ADHD de boosdoeners. Gebrek aan slaap maakt je niet alleen moe. Door medicatie verergeren mogelijk tekenen zoals een gebrek aan focus en problemen met de motorische vaardigheden. De arts geeft adviezen wat betreft de medicatie en het verlichten van de symptomen.

Voedselsupplementen

Mogelijk veroorzaken additieven voor levensmiddelen hyperactiviteit en andere symptomen van ADHD. Dit gebeurt bijvoorbeeld door de toevoeging van kunstmatige kleurstoffen in bepaalde voedingsmiddelen. Verder onderzoek is nodig anno oktober 2020 want de huidige wetenschappelijke onderzoeken zijn klein en/of onbetrouwbaar.

Omgaan met uitlokkende factoren van neurologische aandoening

Gezonde, evenwichtige voeding eten

Een voedzame voeding is nodig om mineralentekorten te voorkomen. Een gezonde, evenwichtige voeding die goed is voor de hersengezondheid bevat:

• diverse eiwitten
• diverse groenten
• hele vruchten
• oliën die gezonde vetten bevatten, zoals olijfolie
• verrijkte sojaproducten of vetvrije of magere zuivelproducten
• volkoren producten

Lichaamsbeweging uitoefenen

Het uitoefenen van lichaamsbeweging verbetert sommige cognitieve prestaties bij zowel patiënten met als zonder ADHD. Patiënten verwerken informatie sneller, hebben een beter werkend geheugen, hebben een verbeterde aandacht beslissen ook beter door regelmatig te sporten.

Mindfulness, meditatie en/of yoga beoefenen

Wanneer patiënten met ADHD mindfulness, meditatie of yoga beoefenen, richten ze zich op gevoelens en lichamelijke ervaringen die op dat moment aanwezig zijn. Hierdoor is het mogelijk om de ADHD-symptomen bij zowel kinderen als volwassenen te behandelen, maar anno oktober 2020 zijn verdere wetenschappelijke studies nodig om dit effect te bevestigen.

Taakplanningstrategieën gebruiken

Wanneer het uitvoeren en plannen van taken lastig is voor kinderen, helpen volgende adviezen:

• dagboeken gebruiken om taken te plannen en de voortgang te beoordelen
• kalenders en timers gebruiken als herinneringen om bepaalde taken uit te voeren
• taken en klusjes zo boeiend mogelijk maken
• taken opdelen in kleine, beheersbare brokken
• taken uitvoeren in een omgeving zonder afleiding (indien mogelijk)

Uitlokkende voedingsstoffen vermijden

Omdat kunstmatige kleurstoffen voor levensmiddelen mogelijk de hyperactiviteit verhogen, is het nuttig om deze additieven in voedingsmiddelen te vermijden. Door een voedingsdagboek bij te houden, is het mogelijk om de problematische ingrediënten te identificeren. Mogelijk hebben kinderen met ADHD baat bij een eliminatiedieet om het uitlokkende voedingsmiddel te helpen identificeren.

Epidemiologie

Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is een veelvoorkomende neurologische aandoening die wordt gekenmerkt door aanhoudende symptomen van onoplettendheid, hyperactiviteit, en impulsiviteit. ADHD komt voor bij ongeveer 5-7% van de kinderen wereldwijd en kan doorgaan tot in de volwassenheid. Het is vaker gediagnosticeerd bij jongens dan bij meisjes.

Oorzaken

De oorzaken van ADHD zijn niet volledig begrepen, maar het wordt beschouwd als een complexe aandoening met een combinatie van genetische, neurologische, en omgevingsfactoren. Genetische predispositie speelt een belangrijke rol, evenals afwijkingen in hersenstructuren en -functie. Omgevingsfactoren zoals prenatale blootstelling aan nicotine of alcohol kunnen ook bijdragen aan de ontwikkeling van ADHD.

Risicofactoren

Risicofactoren voor ADHD omvatten een familiegeschiedenis van de aandoening, blootstelling aan schadelijke stoffen tijdens de zwangerschap, en vroeggeboorte. Andere factoren zoals lage geboortegewicht en prenatale blootstelling aan drugs of alcohol kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico op ADHD.

Alarmsymptomen

Alarmsymptomen van ADHD omvatten aanhoudende problemen met aandacht, hyperactiviteit, en impulsiviteit die het dagelijks functioneren beïnvloeden. Bij kinderen kunnen dit problemen op school en in sociale situaties omvatten, terwijl volwassenen vaak problemen ervaren met werk en relaties.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van ADHD wordt gesteld door een combinatie van klinische evaluaties, gedragsobservaties, en rapportages van ouders en leraren. Er zijn geen specifieke laboratoriumtests voor ADHD, maar neuropsychologisch onderzoek en vragenlijsten kunnen helpen bij het beoordelen van symptomen en het uitsluiten van andere aandoeningen.

Behandeling

De behandeling van ADHD omvat meestal een combinatie van medicatie en gedrags- of psychotherapie. Stimulantia zoals methylfenidaat en amfetaminen worden vaak voorgeschreven om symptomen te verlichten. Gedragsinterventies en psychotherapie kunnen ook nuttig zijn bij het ontwikkelen van strategieën om de symptomen te beheren en de functie te verbeteren.

Prognose

De prognose voor ADHD varieert, maar veel kinderen met ADHD blijven symptomen ervaren tot in de volwassenheid. Met een effectieve behandeling kunnen veel mensen met ADHD echter goed functioneren en succes behalen in hun persoonlijke en professionele leven. De uitkomst kan verbeteren met vroege interventie en adequate ondersteuning.

Complicaties

Complicaties van ADHD kunnen onder andere problemen met academisch en sociaal functioneren, laag zelfbeeld, en een verhoogd risico op andere psychische aandoeningen zoals angst en depressie omvatten. Onbehandelde ADHD kan leiden tot langdurige problemen met relaties en werkprestaties.

Preventie

Preventie van ADHD is beperkt vanwege de genetische en neurobiologische factoren die bij de aandoening betrokken zijn. Het bevorderen van een gezonde zwangerschap en vroege ontwikkeling kan echter helpen bij het verminderen van risicofactoren. Vroege diagnose en interventie kunnen ook bijdragen aan het minimaliseren van de impact van de aandoening.

Lees verder

• ADHD: Moeite met aandacht en controleren van energie
• Concentratieproblemen: Tips voor verbeteren van concentratie
• Agitatie: Rusteloosheid door medische of psychische oorzaken