Bowenoïde papulose: SOA met vlekken op geslachtsdelen

Bowenoid papulosis (Bowenoïde papulose) is een aandoening waarbij gekleurde vlekken of bultjes op de geslachtsdelen ontstaan bij meestal jonge mannen en vrouwen. Deze seksueel overdraagbare aandoening (soa) is het resultaat van een infectie met het humaan papillomavirus (HPV) en verspreidt zich via seksueel contact. De aandoening is meestal goedaardig, maar kan transformeren tot een kwaadaardige vorm, hetgeen resulteert in een voorstadium van kanker. Wanneer de letsels niet spontaan verdwijnen, verwijdert de arts deze via diverse technieken. De term ‘Bowenoid papulosis’ werd bedacht in 1977 door de wetenschappers Kopf en Bart en is vernoemd naar dermatoloog John Templeton Bowen.

• Synoniemen van bowenoïde papulose
• Epidemiologie van Bowenoid Papulosis
• Oorzaken van vlekken of bultjes op geslachtsdelen
• Risicofactoren van bowenoid papulosis
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van huidletsels op genitale gebied
• Prognose van SOA (seksueel overdraagbare aandoening)
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van bowenoïde papulose

Andere termen die artsen gebruiken om de aandoening te beschrijven, zijn erytroplasie van Queyrat en plaveiselcelcarcinoom in situ.

Epidemiologie van Bowenoid Papulosis

Bowenoid papulosis komt wereldwijd voor, maar exacte cijfers over de prevalentie zijn beperkt door onderdiagnose en variabele rapportage. De aandoening treft voornamelijk jongvolwassenen tussen de 20 en 40 jaar, met een hogere incidentie bij personen met meerdere seksuele partners en een voorgeschiedenis van andere soa's.

Oorzaken van vlekken of bultjes op geslachtsdelen

Bowenoïde papulosis beschouwen artsen als een overgangstoestand tussen een genitale wrat en de ziekte van Bowen (voorstadium van huidkanker). Bowenoïde papulose is een zeldzame vorm van intraepitheliale neoplasie, wat duidt op een goedaardige of kwaadaardige abnormale of overmatige weefselgroei. Het humaan papillomavirus (meestal type 16, maar soms ook andere typen of gemengde infecties) veroorzaakt deze seksueel overdraagbare aandoening (soa) die zowel mannen als vrouwen aantast. Dit virus is ook verantwoordelijk voor genitale wratten, baarmoederhalskanker en sommige andere genitale kankers. Mogelijk spelen ook andere virussen en een verzwakt immuunsysteem een rol bij het ontstaan van Bowenoid papulosis. De overdracht van het humaan papillomavirus gebeurt via direct huid-op-huid seksueel contact.

Risicofactoren van bowenoid papulosis

Vooral seksueel actieve patiënten jonger dan dertig jaar worden getroffen door Bowenoid papulosis, hoewel ook jonge kinderen (mogelijk als gevolg van seksueel misbruik) en ouderen vatbaar zijn. Verder lijden veel patiënten reeds aan andere seksueel overdraagbare aandoeningen (genitale wratten, een hiv-infectie, etc.).

Symptomen

Op de eikel, de penisschacht en/of de voorhuid van de penis of het gebied in of rond de anus van de man ontwikkelen zich kleine, stevige platte of wratachtige rode, bruine, paarse of vleeskleurige vlekken of bultjes. Bij vrouwen ontstaan deze letsels, die meestal wat donkerder van kleur zijn dan bij mannen, in de vagina, op de clitoris, in de liesplooien, op de grote schaamlippen, op de kleine schaamlippen en/of op of rond de anus. Normaal gezien ervaren patiënten geen andere tekenen, maar soms veroorzaken ze jeuk of pijn of ontstaat een ontsteking. Zeer sporadisch komen letsels buiten de genitale regio tot uiting, zoals op de nek, het gezicht en/of de vingers.

Diagnose en onderzoeken

Via een dermatoscopie (kijkonderzoek van de huid) bekijkt de arts de huidletsels, die een typisch uiterlijk vertonen. Een huidbiopsie bevestigt de diagnose Bowenoid papulosis.

Behandeling van huidletsels op genitale gebied

Patiënten met de diagnose van deze seksueel overdraagbare aandoening krijgen om de drie tot zes maanden een huidonderzoek, zodat de arts de evolutie van de letsels kan opvolgen. In de meeste gevallen verdwijnen deze namelijk spontaan en is een behandeling overbodig. Wanneer de huidletsels niet spontaan verdwijnen, is een lokale behandeling nodig via op de huid toegepaste (topische) crèmes, een laseroperatie of cryochirurgie (behandeling via bevriezing). Na de behandeling blijft de arts de patiënt regelmatig opvolgen om er zeker van te zijn dat de letsels niet terugkeren. Patiënten met deze aandoening krijgen tot slot het advies om hun seksuele activiteiten te beperken om te voorkomen dat anderen besmet raken tijdens de besmettelijke stadia van deze aandoening.

Prognose van SOA (seksueel overdraagbare aandoening)

De huidletsels op de geslachtsorganen zijn over het algemeen goedaardig en verdwijnen bij de meeste patiënten na enkele weken tot jaren spontaan. Bij zwangere vrouwen die de diagnose Bowenoid papulosis krijgen, verdwijnen de letsels in de meeste gevallen ook na de bevalling. Huidletsels die aanhouden, kunnen echter kwaadaardig worden. Patiënten kunnen dan de ziekte van Bowen ontwikkelen, een vroege vorm van invasief squameus celcarcinoom. Dit kan resulteren in peniskanker bij mannen of vulvakanker bij vrouwen. Patiënten die eenmaal besmet zijn met het humaan papillomavirus, blijven levenslang drager van het virus. Het is daarom mogelijk om opnieuw geconfronteerd te worden met Bowenoid papulose of andere intra-epitheliale kankers in het genitale gebied, waardoor langdurige opvolging door de arts noodzakelijk is.

Complicaties

Hoewel Bowenoid papulosis meestal goedaardig is, kan het in zeldzame gevallen overgaan in de ziekte van Bowen, wat een voorstadium is van invasief plaveiselcelcarcinoom. Dit verhoogt het risico op kanker in de getroffen gebieden, met mogelijke complicaties zoals weefseldestructie en metastase. Bovendien kunnen onbehandelde of recidiverende gevallen leiden tot psychologische stress, angst en problemen in seksuele relaties.

Preventie

Preventie van Bowenoid papulosis richt zich op het minimaliseren van blootstelling aan HPV. Dit kan bereikt worden door:

• Vaccinatie tegen HPV, die beschermt tegen de meest voorkomende typen die geassocieerd worden met genitale wratten en kanker.
• Het gebruik van condooms, wat de kans op overdracht van HPV kan verminderen.
• Het beperken van het aantal seksuele partners en het bevorderen van monogame relaties.
• Regelmatige screenings en gynaecologische controles voor vroege detectie van abnormale cellen of laesies.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kan het risico op Bowenoid papulosis aanzienlijk worden verminderd.

Lees verder

• Ziekte van Bowen: Huidaandoening (voorstadium huidkanker)
• HPV-infectie: Virale infectie door humaan papillomavirus
• Seksueel overdraagbare aandoeningen bij mannen en vrouwen
• Rode vlekken op penis: Oorzaken, symptomen en behandeling
• Vaginale knobbeltjes: Oorzaken van bultjes op vaginagebied