Behandeling van Pfeiffer: wat te doen aan klierkoorts?

De ziekte van Pfeiffer of klierkoorts is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door een infectie met het Epstein-Barr-virus (EBV). De infectie vindt voornamelijk plaats door speekselcontact, bijvoorbeeld bij zoenen. Daarom wordt de ziekte van Pfeiffer ook wel 'kissing disease' genoemd. De symptomen zijn vaak niet-specifiek en lijken op die van verkoudheid. Meer typischer klachten zijn: lichte koorts, gezwollen lymfeklieren, ernstige vermoeidheid, ontstoken amandelen. Pfeiffer kan worden geïdentificeerd door bepaalde veranderingen in het bloedbeeld te detecteren. Een EBV-infectie kan enkele weken aanhouden, maar soms houden de klachten langer aan en ben je bijvoorbeeld gedurende langere tijd moe. De behandeling van Pfeiffer bestaat voornamelijk uit rust, voldoende slaap en het beperken van lichamelijke inspanning. Zeker zolang de leverfuncties gestoord zijn, is het verstandig om lichamelijke activiteit te vermijden.

• Wat is de ziekte van Pfeiffer?
• Onderzoek en diagnose
• Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
• Bloedonderzoek
• Behandeling van Pfeiffer: wat te doen?
• Vermijd lichamelijke inspanning
• Pijnstillers
• Voldoende drinken
• Keelpijn bestrijden
• Begeleiding
• Dieet
• Huisarts raadplegen
• Medicijnen om klierkoorts te behandelen?
• Antibiotica
• Virusremmer
• Gecompliceerde klierkoorts behandelen met corticosteroïden
• Behandeling van een gescheurde milt

Wat is de ziekte van Pfeiffer?

De ziekte van Pfeiffer of klierkoorts is een besmettelijke ziekte die wordt veroorzaakt door het Epstein-Barr-virus (EBV, een herpesvirus) en treft vooral jongeren en jongvolwassenen. De naam van de ziekte gaat terug naar de kinderarts en internist Emil Pfeiffer (1846 - 1921), die de ziekte voor het eerst beschreef en het 'klierkoorts' noemde vanwege de belangrijkste symptomen: koorts en gezwollen lymfeklieren. Er wordt ook naar verwezen als de ziekte van Pfeiffer, mononucleosis infectiosa of kissing disease. Meer dan 90 procent van alle volwassenen draagt ​​het virus.

Onderzoek en diagnose

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek

Voordat een arts de ziekte van Pfeiffer kan diagnosticeren, moet hij andere ziekten uitsluiten die zich met vergelijkbare symptomen manifesteren. Ontstoken amandelen duiden bijvoorbeeld ook op veel voorkomende tonsillitis. Daarom is een grondig onderzoek noodzakelijk.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek toont karakteristieke veranderingen in het bloedbeeld bij een infectie met het Epstein-Barr-virus. De infectie gaat gepaard met een merkbare toename van het aantal lymfocyten (lymfocytose). Lymfocyten zijn witte bloedcellen en spelen een belangrijke rol bij de immuunafweer.

Bij een EBV-sneltest kunnen bepaalde antilichamen tegen het virus in het bloed worden gedetecteerd. IgM-antilichamen (immunoglobuline M of kortweg IgM) verschijnen aan het begin van de infectie, later IgG-antilichamen (immunoglobuline G of kortweg IgG). Leverwaarden zijn ook vaak verhoogd.

Antilichamen tegen de zogenaamde nucleaire antigenen (EBNA, Epstein-Barr Nuclear Antigen-IgG) verschijnen pas na enkele weken. Als EBNA-IgG in de bloedtest wordt gedetecteerd, kan de arts een nieuwe infectie met het Epstein-Barr-virus uitsluiten. Omdat deze antilichamen slechts enkele weken tot maanden na een eerste infectie verschijnen.

Behandeling van Pfeiffer: wat te doen?

De ziekte van Pfeiffer kent een zelf-limiterend beloop en gaat dus in principe vanzelf over. Het leidt bijna altijd tot volledige genezing. Sommige mensen met Pfeiffer hebben maandenlang last van moeheid, maar dat zijn uitzonderingen. Meestal houdt de moeheid bij Pfeiffer niet langer dan één tot twee maanden aan. Er is geen behandeling voor Pfeiffer beschikbaar of noodzakelijk. Wel kun je de klachten proberen te verlichten: de behandeling van de ziekte van Pfeiffer is symptomatisch.

Als Pfeiffer ongecompliceerd verloopt, is behandeling alleen nuttig ter verlichting van de symptomen. Denk hierbij aan de volgende maatregelen:

Vermijd lichamelijke inspanning

Veel rust, voldoende slaap en weinig fysieke inspanning zijn de belangrijkste maatregelen om Pfeiffer te genezen. Zolang je last hebt van leverfunctiestoornissen en een vergrote milt, doe je er verstandig aan om geen (zware) lichamelijke inspanning te verrichten. Als de leverfunctiestoornissen en de vergrote milt weer verdwenen zijn (meestal na weken), kun je geleidelijk aan je dagelijkse activiteiten en de lichamelijke activiteiten weer uitbouwen. Luister hierbij goed naar je lichaam om een terugval in de vermoeidheidsklachten te voorkomen. Geforceerd sporten of werken werkt alleen maar averechts. Je moeten pas weer aan lichaamsbeweging beginnen als je je voldoende fit en hersteld voelt, ten vroegste vier tot zes weken na het begin van de acute EBV-infectie. Je moet in het begin afzien van bepaalde sporten, omdat je een vergrote milt kunt hebben en er is dus een verhoogd risico is op een mogelijk levensbedreigende miltscheur. Deze sporten omvatten contactsporten zoals voetbal, basketbal en hockey, maar ook kracht- en vechtsporten.

Pijnstillers

Pijnstillende en koortswerende medicijnen zoals paracetamol kunnen hoofdpijn, keelpijn en koorts verlichten. Patiënten moeten van tevoren hun arts raadplegen over het gebruik van paracetamol, omdat de werkzame stof in hoge doses de lever kan beschadigen en dit wordt soms verergert tijdens de infectie. Complicaties, zoals een gescheurde milt, vereisen een onmiddellijke operatieve ingreep.

Voldoende drinken

Drink voldoende (water), vooral als je koorts hebt, om uitdroging te voorkomen. Drink bij voorkeur water, (verse) vruchtensap of ongezoete kruidenthee. Drink ten minste 1,5 tot 2 liter per dag.

Keelpijn bestrijden

Als je last hebt van keelpijn, dan kunnen koele dranken en waterijs helpen. Heb je veel last van pijn, dan kun je desgewenst een paracetamol nemen. Wereldwijd is dit het meest gebruikte pijnstillende en koortsverlagende middel. Het is te gebruiken bij verschillende soorten pijn. Ook keelpijn kun je bestrijden met paracetamol/coffeïne. Binnen een half uur na gebruik merk je al de pijnstillende werking. Dit effect houdt ongeveer drie tot zes uur aan. Mondspoelingen, bijvoorbeeld met salie- of kamillethee, en zuigtabletten verlichten ook de keelpijn.

Begeleiding

Uit onderzoek blijkt dat als een Pfeifferpatiënt na het stellen van de diagnose een korte begeleiding van een psycholoog krijgt (dat wil zeggen één consult en twee telefonische gesprekken), de moeheid na 6 maanden minder is dan bij de controlegroep.

Dieet

Een speciaal dieet is bij de ziekte van Pfeiffer niet nodig. Je mag eten waar je maar zin in hebt. Alcohol kunt je beter laten staan, aangezien de lever het zwaar heeft bij Pfeiffer. Verder mag je doen wat je kunt. Je hoeft dus niet in bed te blijven als je dat niet wilt. Het is wel belangrijk dat je goed naar je lichaam luistert. Neem op tijd rust en ga niet over je grenzen heen.

Huisarts raadplegen

De informatie over de ziekte van Pfeiffer is algemeen. Het kan zijn dat jouw situatie net anders is. Heb je nog vragen, dan kun je die stellen aan je huisarts.

Medicijnen om klierkoorts te behandelen?

Er bestaan geen medicijnen tegen Pfeiffer.

Antibiotica

Antibiotica helpen niet, aangezien het om een virus gaat en niet om een bacterie. Het is zelfs zo dat breedspectrumpenicillinen bijna altijd toxicodermie (bepaalde huidverschijnselen als gevolg van het gebruik van bepaalde geneesmiddelen) of rash (roodheid van de huid) geven bij patiënten met de ziekte van Pfeiffer. Bepaalde antibiotica (die geen huiduitslag veroorzaken) worden alleen gegeven als er sprake is van een bevestigde bacteriële superinfectie.

Virusremmer

Pfeiffer wordt veroorzaakt door het epstein-barr-virus (EBV), één der humane herpesvirussen. Uit onderzoek is gebleken dat behandeling met specifieke antivirale middelen (aciclovir) wel de virusproductie remt maar geen invloed heeft op het beloop van de ziekte. Het heeft dus geen enkele zin deze virusremmer te slikken als je Pfeiffer hebt. Een middel als valganciclovir, die de groei van bepaalde soorten virussen remt, kan wél worden gegeven aan mensen met een verminderde weerstand die een virusinfectie hebben met het Epstein-Barr-virus.

Gecompliceerde klierkoorts behandelen met corticosteroïden

Intraveneuze corticosteroïden, meestal hydrocortison of dexamethason, kunnen nuttig zijn bij ernstige complicaties. In het geval van complicaties zoals meningitis (hersenvliesontsteking), ernstige zwelling van de luchtwegen of bloedarmoede veroorzaakt door een infectie, kunnen corticosteroïden de overmatige reactie van het immuunsysteem dempen en zo de levensbedreigende gevolgen ervan voorkomen.

Behandeling van een gescheurde milt

Een bijzonder gevreesde complicatie van de ziekte van Pfeiffer is een miltruptuur of gescheurde milt. De milt is een orgaan dat zeer goed voorzien is van bloed en daarom is een ruptuur levensbedreigend. Als je milt scheurt moet je onmiddellijk worden geopereerd, de milt wordt tijdens de operatie verwijderd.

Lees verder

• Ziekte van Pfeiffer: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pfeiffer symptomen: keelpijn, vergrote halsklieren, moeheid
• Pfeiffer: symptomen, besmettelijk + ziekte van Pfeiffer test
• Vermoeidheid bij Pfeiffer en complicaties aan lever en milt
• Herpesvirussen: soorten, ziekten & symptomen en preventie